نمایشگاه در دوسلدورف؛ هنر آلمان شرقی تنها "هنر حکومتی" نبود
۱۳۹۸ شهریور ۱۷, یکشنبه
زنی دهقان با تمام نیرو تلاش می‌کند تا گاوی عصیانگر را رام کند. الیزابت فویگت، هنرمند اهل لایپزیگ (۱۹۷۷-۱۸۹۳)، نام این نقاشی را "گاو قرمز" گذاشت و در ترسیم آن از رنگ‌هایی تند استفاده کرد. این تابلو که در غرب آلمان تا کنون به نمایش گذاشته نشده از جمله آثاری است که برای نخستین بار در معرض عموم در آلمان متحد قرار می‌گیرد. این آثار در نمایشگاه "ناکجاآباد و سقوط – هنر در جمهوری دمکراتیک آلمان" نشان داده می‌شوند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
به مدت چهار ماه، تا پنجم ژانویه ۲۰۲۰، در کاخ هنر دوسلدورف نمایشگاهی از آثار هنرمندان آلمان شرقی سابق، از دوره پس از جنگ جهانی دوم تا فروپاشی دیوار برلین، برگزار می‌شود. این نمایشگاه بیش از هر چیز شامل نقاشی‌های هنرمندان دوران جمهوری دمکراتیک آلمان است و بدین ترتیب مهم‌ترین آثار هنرهای تجسمی آن دوره را در بر می‌گیرد.
بر دیوارهای کاخ هنر دوسلدورف حدود ۱۳۰ تابلو از ۱۳ نقاش آویخته شده‌اند. این نقاشی‌ها متعلق به نسل‌های مختلف نقاشان هستند که دارای سبک‌های گوناگون و مواضع هنری خاص خود بوده‌اند. برای مدت‌ها بسیاری از آنان در آن سوی مرزهای آلمان شرقی سابق شناخته شده نبودند. در اینجا می‌توان نقاشی‌های آبستره گاه رنگارنگ و گاه صرفه‌جو در رنگ هرمان گلوکنر، اهل درسدن (۱۹۸۷-۱۸۸۹) را تماشا کرد. یا آثار کارل فریدریش کلاوس (۱۹۹۸-۱۹۳۰) را دید که خانواده‌اش در عرصه چاپ و نشر کتاب و نیز تجارت آثار هنری فعال بودند و خودش از دهه ۱۹۵۰ زبان و خط را در خلق آثار هنری به کار می‌گرفت.
تنوع هنر در جمهوری دمکراتیک آلمان
آثار اولیه هنری آ. آر. پنک (۲۰۱۷-۱۹۳۹) که یادآور نقاشی‌های دیواری غارها هستند را نیز می‌توان در این نمایشگاه دید. پس از آنکه پنک را خلع تابعیت کردند، او به عنوان استاد گرافیک به کار در آکادمی هنر دوسلدورف مشغول شد.
همچنین کارهای عکاسی ترکیب شده با نقاشی کورنلیا شلایمر (متولد ۱۹۵۳) و نیز تابلوهایی با موضوع زنان اثر آنگلا هامپل (متولد ۱۹۵۶) را می‌توان در این نمایشگاه تماشا کرد.
بسیاری چیزها را می‌توان در این نمایشگاه کشف کرد و این هدف برگزارکنندگان نمایشگاه بوده است. اشتفان کراوتسیگ ، مسئول نمایشگاه به دویچه وله می‌گوید: «هدف ما این است که نگاه بیننده را متوجه آثار هنری و تنوع آن‌ها کنیم که در جمهوری دمکراتیک آلمان هم وجود داشته است.»
کراوتسیگ می‌خواهد با آثاری که برای نمایشگاه برگزیده بیش از هر چیز "روشن کند که دیدی که تا همین امروز هم نقاشی‌های آبستره در غرب را در برابر رئالیسم متاثر از ایدئولوژی در شرق آلمان قرار می‌دهد باید تصحیح شود"، زیرا هنرمندانی مانند کلاوس، فویگت، گلوکنر و گرهارد آلتن‌بورگ (۱۹۸۹-۱۹۲۶)، میشاییل مورگنر (متولد ۱۹۴۲) با نقاشی‌های اگزیستانسیالیستی خود در برابر "نقاشان حکومتی" جمهوری دمکراتیک آلمان قرار می‌گیرند؛ نقاشانی چون برنهارد هایزیگ (۲۰۱۱-۱۹۲۵)، وولفگانگ ماتهویر (۲۰۰۴-۱۹۲۷)، ورنر توبکه (۲۰۰۴-۱۹۲۹) و ویلی زیته (۲۰۱۳-۱۹۲۱).
«جدال همیشگی بر سر نقاشی‌ها باید پایان یابد»
شاید اگر آ. آر. پنک ترکیب آثار در این نمایشگاه را می‌دید چندان خشنود نمی‌بود. جمهوری دمکراتیک آلمان تابعیت این هنرمند را لغو کرد و به او اجازه تحصیل در رشته هنر را نداد و نقاشی‌های او را بارها توقیف کرد. جمهوری دمکراتیک آلمان دارای حکومتی ایدئولوژیک بود و هنر رسمی باید فقط از سبک رئالیسم سوسیالیستی پیروی می‌کرد. این هنر باید "مردمی" و حزبی و در خدمت طبق کارگر می‌بود و کمک می‌کرد تا جامعه سوسیالیستی ساخته و پایه‌های آن محکم شود.
کارهای هنری در جمهوری دمکراتیک آلمان به دو دسته تقسیم می‌شد. برخی هنرمندان از امتیازات حکومت برخوردار بودند و برخی دیگر سرکوب می‌شدند. کسانی چون ویلی زیته که رئیس اتحادیه هنرمندان جمهوری دمکراتیک آلمان بود آشکارا می‌گفتند که حامی حکومت هستند. اما بسیاری دیگر از هنرمندان به دنبال امکاناتی بدیل بودند تا با اتحادیه رسمی زیر نظارت حکومت کار نکنند. مسئول نمایشگاه می‌گوید که مایل نیست در نمایشگاه دوسلدورف هم شاهد جدال قدیم بر سر نقاشی‌های دوره جمهوری دمکراتیک آلمان باشد. او می‌افزاید باید دید که این نمایشگاه چه تاثیری از خود بر جای خواهد گذاشت.
لزوم روشنگری درباره آلمان شرقی سابق
فلیکس کرمر، مدیر کاخ هنر دوسلدورف می‌گوید: «زمان آن فرا رسیده که یک خانه هنر بزرگ در غرب آلمان سرانجام به صحنه هنر در شرق آلمان بپردازد که اغلب نادیده گرفته می‌شود. چنین خانه هنری باید در باره هنر دوره آلمان شرقی روشنگری کند.»
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
به گفته کرمر‌غرب آلمان تا کنون علاقه چندانی به آثار هنری دوره حکومت جمهوری دمکراتیک آلمان نشان نداده است. همچنین جوانان آلمانی اطلاعات زیادی درباره تاریخ آلمان شرقی سابق ندارند. کرمر گفت اما اینکه رئیس جمهور آلمان، فرانک والتر اشتاین‌مایر به این نمایشگاه توجه کافی نشان داده و برای گشایش آن به دوسلدورف آمد باعث دلگرمی است.