نگاهی به اقتصاد ایران در سال ۱۳۹۲
۱۳۹۲ اسفند ۲۷, سه‌شنبه
شاید بررسی آمارهای اقتصاد ایران در یک سال گذشته به تنهایی نتواند منعکس کننده شرایط واقعی این کشور باشد. اما می‌تواند نمایی کلی از شرایط اقتصادی ارائه کند. اقتصادی که بهبود‌ش به تحولات سیاسی و بین‌المللی گره خورده است.
در این گزارش با بررسی برخی شاخص‌های اصلی اقتصادی بر اساس آمارهای مراکز دولتی، سعی شده است نمایی واضح‌تر از آنچه که بر اقتصاد ایران در سال ۹۲ رفته، بازتاب داده شود.
نرخ تورم و رشد اقتصادی
سال ۱۳۹۲ را می‌توان بدترین سال اقتصادی دولت محمود احمدی‌نژاد از نظر "رشد تورم" دانست. تورمی که در ابتدای شروع به کار دولت حسن روحانی یک مشکل جدی برای او به شمار می‌رود و پیش‌بینی می‌شود که تورم سال ۱۳۹۲ به رقم ۳۴ درصد برسد.
سال ۱۳۹۱ اقتصاد ایران تورمی در حدود ۳۱ درصد را تجربه کرده بود. کمترین میزان تورم ده ساله اخیر متعلق به سال پایانی دولت محمد خاتمی در سال ۱۳۸۴ است که اقتصاد ایران تورم ۰۴/۱۰ را تجربه کرد.
حسن روحانی وعده داده است که تورم را در سال ۱۳۹۳ تا میزان ۲۵ درصد مهار کند.
در همین حال ایران در چند سال اخیر رشد اقتصادی منفی را تجربه می‌کند. بر اساس آمار بانک مرکزی از آخرین سال دولت محمد خاتمی که رشد اقتصادی در حدود هفت درصد بود، اقتصاد ایران رشدی بالاتر از ۸/۵ درصد را تجربه نکرده است.
سال ۹۱ رشد اقتصادی ایران به منفی ۸/۵ درصد رسید. سال پیشتر از ان نیز کمی بالاتر از صفر درصد را نشان می‌داد. بنا بر گزارش مرکز آمار، اقتصاد ایران در سال ۹۲ برای دومین سال پیاپی رشد منفی را خواهد داشت. رشد اقتصادی شش ماهه نخست سال ۱۳۹۲، منفی دو درصد برآورد شده است. پیش‌بینی می‌شود که این میزان برای کل سال نیز منفی باشد.
نرخ بیکاری و اشتغال ایجاد شده
بررسی آمار بیکاری در ایران همیشه بحث برانگیز بوده است. منتقدان می‌گویند، دولت حمدی‌نژاد با تغییر تعریف افراد شاغل موجب شد که به میزان قابل ملاحظه‌ای از تعداد بیکاران کاسته شود.
بر اساس گزارش مرکز آمار، میزان بیکاری در ۹ ماهه اول سال ۱۳۹۲ در حدود ۴/۱۰ درصد بوده است. بر اساس همین گزارش در تابستان همین سال نرخ بیکاری در بین جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله ۹/۲۳ درصد و نرخ بیکاری در بین جوانان ۱۵ تا ۲۹ ساله نیز ۱/۲۱ درصد بود.
همچون اختلاف نظر در مورد درصد بیکاری، در مورد تعداد بیکاران نیز اختلاف نظر وجود دارد. مرکز آمار ایران در گزارش تابستان ۹۲، تعداد بیکاران را نزدیک به دو میلیون و ۵۶۳ هزار و ۶۲۴ نفر برآورد کرد.
اما ربیعی، وزیر کار و امور اجتماعی و همچنین نوبخت، معاون حسن روحانی، بهمن ماه امسال در گزارش‌های جداگانه‌ای اعلام کردند که ۵/۳ میلیون نفر در ایران بیکار هستند.
در همین حال مرکز آمار ایران پیش بینی می‌کند که در سال‌های آینده ۵/۸ میلیون نفر به بازار کار وارد خواهند شد.
در مورد تعداد شغل ایجاد شده در سال‌های اخیر آمار واحدی وجود ندارد. دولت احمدی‌نژاد از سالانه یک میلیون شغل سخن می‌گفت در حالی که بر اساس برآوردهای تازه، به طور متوسط در هشت سال گذشته در هر سال، در خوشبینانه‌ترین حالت، ۷۵ هزار شغل جدید ایجاد شده است.
نرخ ارز، قیمت طلا و شاخص بورس
دلار آمریکا سال ۱۳۹۲ را با قیمت ۳۴۶۰ تومان آغاز کرد. این ارز در بازار آزاد ایران تا ۳۷۱۰ تومان نیز افزایش یافت. با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و اعلام پیروزی حسن روحانی دلار در عرض چند روز از ۳۶۳۵ تومان به ۳۱۸۰ تومان کاهش یافت.
در ادامه سال این روند همچنان ادامه یافت و با آغاز مذاکرات اتمی میان ایران و ۵+۱ بازار آزاد ارز، شاهد دلار ۲۹۳۰ تومان نیز بود. دلار در روزهای پایانی سال اندکی افزایش یافت و دو روز به پایان سال به مبلغ ۳۰۰۵ تومان رسید.
سکه طلای طرح قدیم در بازار تهران سال را با یک میلیون و ۳۳۵ هزار تومان آغاز کرد. بیستم فروردین بالاترین قیمت سکه در سال ۹۲ رقم خورد و به یک میلیون و ۴۰۰ هزار توان رسید. سکه نیز کم و بیش الگویی مشابه ارز داشت وبهای آن پس از انتخابات ریاست جمهوری روند نزولی یافت.
گرچه باید در نظر داشت که تنها شرایط سیاسی ایران بر قیمت سکه مؤثر نبود و تغییر قیمت جهانی طلا نیز سکه را تحت تأثیر قرار داد.
سکه تمام بهار طرح قدیم در اویل آذر به ۸۳۱ هزار تومان رسید. سکه تا روزهای پایانی سال کمتر از ۹۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسید اما با نزدیک شدن سال نو خورشیدی و افزایش تقاضا، قیمت آن افزایش داشت و در ۲۶ اسفند ماه ۹۷۷ هزار تومان معامله شد.
بازار بورس تهران در سال ۹۲ روزهای پر تلاطمی را تجربه کرد. شاخص بورس در پنجم فروردین ماه عدد ۳۸ هزار ۶۰۳ را نشان می‌داد. شاخص کل در طول سال روند صعودی داشت و در ۱۵ دی ماه به رقم بی سابقه ۸۹ هزار و ۵۰۱ واحد رسید.
اما در ادامه سال، شاخص کل بورس با افزایش و کاهش متناوب روبرو بود و در نهایت بازار بورس در ۲۴ اسفند شاخص عدد ۷۷ هزار و ۱۹۱ را نشان داد.