نگرانی از گسترش فضای امنیتی در پی حملات تهران
۱۳۹۶ خرداد ۲۲, دوشنبه
حملات تروریستی روز چهارشنبه (۱۷ خرداد) به مقبره آیت‌الله خمینی و مجلس شورای اسلامی در تهران به کشته شدن دست‌کم ۱۷ نفر و زخمی شدن بیش از ۵۰ نفر انجامید.
بنا به گفته مقام‌های اطلاعاتی و امنیتی ایران، مهاجمان ایرانیانی بوده‌اند که جذب "دولت اسلامی" (داعش سابق) شده و پس از جنگیدن در رقه و موصل در کنار داعش، به ایران برگشته و دست به اقدام تروریستی زده‌اند. سپس رسانه‌ها از این خبر دادند که مهاجمان از اهالی کردستان ایران بوده‌اند.
در پی این حملات که گروه تروریستی "دولت اسلامی" مسئولیت آن را پذیرفت، ده‌ها نفر در سراسر ایران و به‌خصوص در مناطق کردنشین، دستگیر شدند.
دستگیری دست‌کم ۵۶ نفر تا یکشنبه
رسانه‌های داخلی آمار دستگیرشدگان متهم به "رابطه با داعش و حمایت از تیم تروریستی حملات تهران" را تا روز یکشنبه (۲۱ خرداد/ ۱۱ ژوئن) ۵۶ نفر اعلام کرده بودند.
وزارت اطلاعات هم روز جمعه گذشته با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرده بود: «در استان‌های کرمانشاه، کردستان، آذربایجان غربی و تهران، ۴۱ نفر از عناصر گروهک وهابی داعش متشکل از تیم‌های عملیاتی و همچنین سرپل‌های ارتباطی و تدارکاتی به‌همراه مقادیری اسناد و مدارک و تجهیزات عملیات تروریستی قبل از هرگونه اقدام دستگیر شدند».
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
سپس علاوه بر استان‌های کرمانشاه، کردستان، آذربایجان غربی و تهران، دستگیری‌هایی هم با اتهام‌های مشابه در استان‌های البرز و فارس و نیز فردیس و کیانمهر کرج روی داد. البته در مواردی مانند دستگیری‌های استان فارس، مقام‌های قضایی از نامشخص بودن ارتباط متهمان با مهاجمان تهران سخن گفتند.
دستگیری ۵ متهم دیگر در بندر جاسک
روز دوشنبه (۲۲ خرداد) مقام‌های قضایی و امنیتی ایران موارد دیگری را هم به این فهرست افزودند. محمدصادق اکبری، رئیس کل دادگستری هرمزگان، از دستگیری ۵ نفر از "عوامل مرتبط با گروه تروریستی داعش" در بندر جاسک "در روزهای گذشته" خبر داد.
اکبری با اشاره به زندانی شدن این افراد "با قرار بازداشت موقت" گفت، "در آینده نزدیک حکم قطعی" در مورد آنان صادر خواهد شد.
کشته شدن "اشرار با پرچم داعش" در هرمزگان
عزیزالله ملکی، فرمانده انتظامی استان هرمزگان نیز روز دوشنبه از کشته شدن ۴ نفر "در پی انجام اقدامات اطلاعاتی و رصد اخبار موجود مبنی بر تحرک گروه اشرار مسلح در بخش‌های شرقی استان هرمزگان" خبر داد. سردار ملکی گفت که مأموران پلیس در کوه‌های اطراف شهرستان رودان یک تیم ۴ نفره از "اشرار" را کشته‌اند.
به گفته فرمانده انتظامی استان هرمزگان، از این افراد ۴ قبضه اسلحه جنگی، ۱۱۲ فشنگ جنگی، مقادیری مواد منفجره و "پرچمی با آرم داعش" کشف شده است. ملکی درباره هویت کشته‌شدگان گفته است، دو نفر از آنان "اتباع بیگانه با کارت شناسایی خارجی بوده و هویت افراد دیگر در دست بررسی است".
رسانه‌های ایران در حالی از افراد "مرتبط با داعش" سخن گفته‌اند که رئیس کل دادگستری هرمزگان تأکید کرده است: «هیچ‌یک از اخبار منتشرشده مبنی بر کشف جلیقه انتحاری یا استفاده از وسایل خاص گروه‌های تروریستی از این باند درست نبوده و اسلحه و ادوات کشف‌شده، سلاح‌های معمول مورد استفاده اشرار است».
نگرانی از "هجوم بیشتر به منتقدان"
همزمان با انتشار خبر دستگیری‌های گسترده‌ی "عوامل داعش"، فعالان مدنی و فرهنگی در ایران نسبت به تشدید فضای امنیتی، "بسته‌تر کردن هرچه بیشتر فضای جامعه" و نیز "نفرت‌پراکنی" علیه اقلیت‌های قومی و مذهبی به‌ویژه شهروندان کُرد هشدار داده‌اند.
"کانون نویسندگان ایران" در بیانیه‌ای به تاریخ جمعه ۲۰ خرداد ۱۳۹۶ در همین مورد، ضمن محکوم کردن حملات تروریستی تهران، هشدار داده است که این حادثه "هرگز نباید دستاویز حاکمیت برای بسته‌تر کردن هرچه بیشتر فضای جامعه و هجوم بیشتر به منتقدان، معترضان، آزادی‌خواهان وحق‌طلبان شود".
در بیانیه کانون نویسندگان ایران آمده است: «حمله‌های مسلحانه‌ی کور در همه‌ی شکل‌های خود نه تنها جان و سلامت انسان‌های بی‌گناه را می‌گیرد، نه تنها وحشت می‌پراکند، بلکه به دولت‌ها بهانه می‌دهد تا آزادی‌های مردم، به ویژه آزادی‌های اجتماعی، سیاسی و مدنی و نیز آزادی بیان را هر چه بیشتر محدود کنند».
این تشکل صنفی ضمن ابراز همدردی با خانواده قربانیان حملات تهران نوشته است: «پادزهر مقابله با افکار ضد انسانی و زهرآگین داعش‌وار، در هر شکل و قواره، فراهم آوردن بستری است که آزادی و آزادی بیان چون هوایی باشد که در آن دم می‌زنیم و پاسخِ حق‌طلبی، سرکوب و بگیر و ببند نباشد».
کانون نویسندگان ایران که در سال ۱۳۴۷ تأسیس شده، در نزدیک به چهار دهه فعالیت خود در ایران پس از انقلاب، همواره با موانع جدی و محدودیت‌هایی از سوی نهادهای امنیتی مواجه بوده است.
در جریان قتل‌های سیاسی موسوم به قتل‌های زنجیره‌ای، این کانون صنفی تعدادی از اعضای خود را از دست داد. وزارت اطلاعات ایران بارها از برگزاری نشست کانون نویسندگان ایران جلوگیری کرده است.
هشدار درباره "نفرت‌پراکنی" علیه کردها
حملات ترویستی ۱۷ خرداد تهران با واکنش جامعه اهل سنت و چهره‌های شاخص آن همچون مولوی عبدالحمید امام جمعه زاهدان و حسن امینی "حاکم شرع مردمی" کردستان مواجه شد. آنها این حملات را به عنوان "عملی بسیار شنیع و زشت" محکوم کرده و ابراز امیدواری کردند که "در همه‌ی دنیا بخصوص در کشور عزیزمان خشونت و ترور و فضای ناامنی جای خود را به عطوفت و گفتمان و آرامش عمومی" بدهد. روشنفکران، حقوق‌دانان و روزنامه‌نگاران کُرد هم با نامه و بیانیه حملات تهران را محکوم کردند.
روشن شدن "هویت" مهاجمان و دستگیری‌های وسیع در مناطق کردنشین، با وجود واکنش قاطع جامعه اهل سنت و به‌خصوص جامعه کردستان، به افزایش "نفرت‌پراکنی" علیه کردها به‌ویژه در فضای مجازی انجامید. این فضا تا آنجا پیش رفت که ۱۲ فعال مدنی و چهره حقوق بشری ایرانی با انتشار نامه‌ای خواستار پایان دادن به "نفرت‌پراکنی" روزهای اخیر نسبت به کردها شدند.
محمد صدیق کبودوند، محمد ملکی، نسرین ستوده، فریبرز رئیس‌دانا، سهراب زنگنه، حسن امینی، محمد نوری‌زاد، اسماعیل مفتی‌زاده، اجلال قوامی، عیسی خان حاتمی، هادی ادب و سیاوش حیاتی در نامه مشترک خود نوشتند: «نیک آگاهید که در روزهای اخیر به بهانه حادثه تروریستی تهران که در آن عده‌یی از شهروندان بی‌گناه جان باختند، تهمت و نفرت‌پراکنی از سوی برخی‌ها نسبت به کردزبانان کشور آغاز شد. اینگونه دهشت‌پراکنی‌ها و نفرت‌پراکنی نتیجه‌یی جز تولید خشونت و کینه نخواهد داشت. آنان که زبان به هجو و تخریب می‌گشایند، هیزم تنور خشونت‌گرایان می‌شوند که بایستی در این سیاق ناصواب تامل نمایند».
سازمان دفاع از حقوق بشر کردستان نیز روز ۲۰ خرداد ماه، ضمن محکوم کردن "حمله تروریستی و خونین اخیر در تهران" انتساب تروریستم به شهروندان و "جنبش‌های مدنی و سیاسی" کردستان را "ناروا، ناموجه و ترویج نفرت‌پراکنی علیه مردم کرد" نامید و خواهان پایان بخشیدن به آن شد.
بیانیه نمایندگان کرد مجلس به تاریخ دوشنبه (۲۲ خرداد) در محکوم کردن حملات تهران را هم شاید بتوان در همین راستا ارزیابی کرد. این نمایندگان ضمن محکوم کردن "این اقدام تروریستی"، آمادگی خود را برای "هر نوع جان‌فشانی" جهت برخورد با "جریان مخوف" داعش و "حراست از امنیت این کشور و رفاه این ملت" اعلام کردهاند.
نمایندگان کرد مجلس شورای اسلامی تأکید کردهاند: «جریان تکفیری داعش به هیچ قوم و مذهب و ملیتی تعلق ندارد و فصل مشترک جریان انحرافی داعش "جنایت و وحشی‌گری" است و امروزه همه اقوام و مذاهب و ادیان در مقابل این پدیده شوم قرار گرفته‌اند و ما کردها در صف اول مبارزه و برخورد با این جریان انحرافی و دست‌نشانده قرار داریم».