نگرانی روزافزون از آلودگی آب تهران

مرتضی تمدن، استاندار تهران مدعی است که آب شرب تهران هیچ مشکلی ندارد و نباید برخی آلودگی آب‌های سفره‌های زیرزمینی را به آب شرب تهران ربط داد.
وی می‌افزاید: «برای آنکه هر دستگاه و شخصی نتواند درباره آب تهران اظهار نظر کند و مردم را بیهوده نگران و مضطرب سازد، مصوب کردیم مسئولان قضایی از او دلیل و مدرک مستند بخواهند و اگر نتوانست ادعای خود را اثبات کند مورد پیگرد قانونی قرار می‌گیرد.»

معصومه ابتکار: وضعیت قرمز است

در همین حال اسفند ماه سال گذشته معصومه ابتکار، رئیس كمیته محیط‌زیست شورای شهر تهران گفت: «طی بررسی صورت گرفته در مناطق شهرداری تهران معضل آلودگی آب همچنان مطرح بوده و این بحث نیاز به همكاری دولت دارد و بحثی ملی است.»
وی تصریح کرد: «متاسفانه هنوز در توسعه شبكه فاضلاب مشكل داریم و شبكه فاضلاب همچنان اوضاع قرمزی دارد كه دولت باید در این زمینه كار كند.»

پیش از آن نیز هادی حیدرزاده، مشاور زیست محیطی شهردار تهران با اشاره به این که تهران شبکه فاضلاب شهری ندارد، گفت: «تهران در زمینه مدیریت شبکه فاضلاب در میان کلان‌شهرهای دنیا، جزو ده شهر آخر جهان به شمار می‌آید.»

به گفته رئیس ستاد محیط‌زیست شهرداری تهران به دلیل کاهش میزان بارندگی و نیز بروز خشکسالی در سال‌های اخیر و همین طور با توجه به افزایش جمعیت و به تبع آن نیاز روزافزون به آب آشامیدنی در پایتخت، برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی اجتناب‌ناپذیر شده است.

هفتاد درصد آب شرب تهران از سدهای کرج، لار، لتیان و طالقان و ۳۰درصد از منابع آب‌های زیرزمینی در تهران و اطرافش تأمین می‌شود.

خطر آلودگی به نیترات

طبق بررسی‌های انجام شده درصد نیترات موجود در آب‌های تهران بالاتر از حد استاندارد است و پایتخت ایران از این نظر در رتبه اول کشور قرار دارد. همچنین آب شرب مناطق جنوب و جنوب شرقی تهران که از آب‌های زیرزمینی تأمین می‌شود، دارای درصد بالایی از نیترات بوده و سلامت مردم این مناطق را تهدید می‌کند.

به گفته مسئولان زیست‌محیطی، پس از تهران، آب شهرهای مشهد و اراک بیشترین درصد نیترات را دارد و این موضوع نگرانی‌های مسئولان را در حوزه‌های مختلف عمیق‌تر می‌کند. افزایش درصد آلاینده نیترات در آب‌ها عوارض شدیدی از نظر سلامت ایجاد می‌کند که این عوارض گاه قابل جبران نیستند.

مواد سرطان‌زا در آب تهران

سایت خبر آنلاین در گزارشی اعلام کرد به دلیل کلر زنی به آب‌های مصرفی ماده دیگری با عنوان تری‌هالومتان در آب شرب تهران وجود دارد که این ماده سرطان‌زا بوده و در آینده مشکلاتی را به وجود خواهد آورد.

دکتر علیرضا پرداختی عضو هیأت علمی دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران نیز به این وب سایت گفته است: «اگر آبی که برای تصفیه به آن کلر می‌زنند حاوی مواد آلی باشد - که این مواد آلی می‌تواند برگ پوسیده‌ای در رودخانه یا ناشی از چاه‌های فاضلاب زیرزمینی که به رودخانه نشت کرده یا کودهای شیمیایی و طبیعی باشد - کلر با این مواد آلی ترکیب شده و بر اثر ماندن آب در داخل لوله‌ها ماده تری‌هالومتان به وجود می‌آید که این ماده بسیار خطرناک و سرطان‌زاست و مطالعات اولیه ما نشان داده این ماده در آب شرب تهران وجود داشته و می‌تواند سرطان‌زا باشد. »

دکتر قدوسی استاد محیط‌زیست دانشگاه تربیت مدرس نیز به خبر آنلاین می‌گوید: «بلافاصله بعد از ورود آب به تصفیه‌خانه‌ها پروسه تصفیه بیولوژیکی (میکروب‌زدایی) و فیزیکی (کدری آب و اجسام خارجی) انجام می‌گیرد. اما کاری که در این پروسه بسیار مهم است و در تصفیه‌خانه‌های تهران انجام نمی‌گیرد تصفیه مواد محلول در آب است که شامل نمک طعام، گچ، آهک و عناصر سنگین می‌شود.»

خطر نشت فاضلاب و پودرهای خشک‌شویی

کارشناسان می‌گویند به دلیل مشکلات سیستم فاضلاب و وجود چاه‌های جذبی در تهران، مواد شیمیایی و فلزات سنگین مانند ازت در شوینده‌ها، سوخت ماشین‌آلات سبک و سنگین و پسماندهای صنعتی و. . . وارد سفره‌های آب زیرزمینی شده و پس از استخراج آب‌های زیرزمینی به مصرف شهروندان می‌رسد که بسیار خطرناک است.

همچنین درباره پودرهای رخت‌شویی نیز مشکلات مشابهی وجود دارد. آنزیم‌هایی که در پودر‌های رختشویی به کار می‌روند به سرعت جذب خاک می‌شوند و بسیار خطرناک هستند.
به همین دلیل مهم‌ترین مشکل آلودگی آب تهران چاه‌های جذبی (چاه‌های متداول دستشویی خانه‌ها) است که به آلودگی سفره‌های زیرزمینی‌ دامن می‌زنند.

کارشناسان معتقدند وقتی سطح آب‌های زیرزمینی بالا می‌آید، آب وارد چاه‌های جذبی شده و مقدار زیادی آمونیاک را به صورت ترکیب‌های مختلف با خود وارد آب می‌کند. افزایش مقدار آمونیاک و ترکیب‌های آن مانند نیتریت‌ها و نیترات‌ها، باعث بیماری‌های مختلف در بدن انسان، به ویژه کودکان تهرانی می‌شود.

بی توجهی مسوولان؛ سریالی که ادامه دارد

بررسی کشمکش‌های رسانه‌ای در مورد آلودگی آب در تهران و برخی شهرهای دیگر ایران مشخص می کند که این سریال دنباله‌داری است که حداقل در چهار سال اخیر به صورت بسیار جدی مطرح بوده است‌.
اما با این وجود به نظر می‌رسد مشکلات همچنان به شکل قبلی خود باقی است و دولت و دستگاه‌های مسوول کار چندان مهمی در این رابطه انجام نداده‌اند.
به باور فعالان بهداشت و محیط زیست بی توجهی در این زمینه می تواند در بلند مدت بیماری‌های کشنده را افزایش داد و یک دهه آینده را برای شهرودان تهران به دهه‌ای پر خطر تبدیل کند.

مهدی محسنی
تحریریه: فرید وحیدی