1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله

هدایت، پیشگام داستان‌نویسی مدرن در ایران

۱۳۹۹ فروردین ۱۹, سه‌شنبه

۱۹ فروردین ۱۳۳۰؛ ۷۰ سال پیش در چنین روزی صادق هدایت در پاریس درگذشت. می‌گفت: «همانقدر از شرح حال خودم رم می‌کنم که از تبلیغات آمریکایی‌مآبانه».

https://p.dw.com/p/3aZXp
Sadegh Hedayat, iranischer Schriftsteller
عکس: cafebazaar.ir

صادق هدایت بهمن ۱۲۸۱ در یک خانواده اشرافی در تهران زاده شد.

پدرش مدیر مدرسه نظام و رئیس اداره فرهنگ استان فارس و مادرش از اشرافیان دوره قاجار بود.

شش ساله بود که به مدرسه علمیه رفت و دبیرستان را در دارالفنون آغاز کرد و در مدرسه فرانسوی سن لویی به پایان رساند.

۲۱ ساله بود که نخستین کتابش "انسان و حیوان" را منتشر کرد که در نکوهش از شکار و آزار حیوانات و پذیرش حقوقی برای آنان است: "اگر دکان عرق‌فروشی، قصابی، ماهی‌گیری و مرغ‌فروشی را می‌بستند، تا اندازه‌ای صلح عمومی و برادری آدمیان صورت خارجی می‌گرفت".

۲۴ ساله بود که با نخستین دانشجویان فرستاده از سوی دولت برای تحصیل ریاضیات به بلژیک رفت اما چون می‌خواست به مرکز ادب و فرهنگ آن زمان راه یابد، تغییر رشته داد و در دانشکده اقتصاد پاریس نام‌نویسی کرد.

۲۸ ساله بود که به ایران بازگشت و در بانک ملی استخدام شد اما هرگز استقلال مالی نیافت و تا در ایران بود در خانه پدری زیست.

۳۲ ساله بود که با مسعود فرزاد کتاب طنز "وغ‌وغ‌ ساهاب" را منتشر کرد و در پی آن از نخستین نویسندگان ممنوع‌القلم سانسور ایران به شمار آمد و دیری نپایید که به هند رفت و در کنار آموختن زبان پهلوی ماندگارترین اثرش "بوف کور" را به پایان رساند و در ۵۰ نسخه چاپ کرد که شاید تأثیرگذارترین رمان ادبیات نوین ایران باشد.

این کتاب روایت خودکاوی روان‌پریش است که سفره دلش را وامی‌کند و ضمیر نیم‌خودآگاه پررمز و رازش را به نمایش می‌گذارد. از جای جای این اثر که مانند ذهن راوی پیچیده و پاره پاره است و به نظر بسیاری از پژوهشگران به غزل‌های فارسی بی‌شباهت نیست، بیگانه‌ستیزی و ستایش ایران باستان سر بر می‌کند.

آخرین اثر او قصه طنزآمیز "توپ مروارید" است که در آن مذهب، سیاست و فرهنگ غالب وقت را به سختی به سخره گرفته و باز از فرط سرافکندگی از خفت و خواری غالب امروز به یاد گذشته درخشان کشورش می‌افتد.

صداق هدایت در ۴۸ سالگی در پاریس به زندگی خود پایان داد.