هشتادمین سالگرد تولد آدونیس، شاعر پرآوازه جهان عرب
۱۳۸۸ دی ۱۱, جمعه
علی احمد سعید که نام اساطیری آدونیس را بر خود نهاده، در روز اول ژانویه ۱۹۳۰ در شمال سوریه به دنیا آمد. او سال ۱۹۵۵ پس از شش ماه زندان که به فعالیت سیاسی و عضویت در حزب ناسیونال سوسیالیست سوریه مربوط می‌شد، به لبنان رفت و تا سال ۱۹۸۵ که به فرانسه مهاجرت کرد در آنجا به کار و زندگی پرداخت.
آدونیس در دانشگاه دمشق فلسفه خوانده و از دانشگاه بیروت دکترا گرفته است. این شاعر پرآوازه از سال ۱۹۷۰ پانزده سال در دانشگاه‌های مختلف لبنان به تدریس ادبیات عرب مشغول بوده و در همان فاصله نیز در دانشگاه‌های دمشق و سوربن پاریس نیز به عنوان استاد میهمان درس می‌داده است.
آدونیس که سال ۱۹۵۷ در پایه‌گذاری و انتشار مجله‌ی شعر همکاری داشت و تاثیرگذاری او بر شعر معاصر عرب انکارناپذیر است، به موضوعات عرفانی نیز توجه خاصی دارد. به عقیده‌ی او عرفان یک انقلابی فکری در تاریخ اسلام است که اعراب امروز بی‌بهره از آموزه‌های آن به فکر نکردن محکوم هستند.
آدونیس که نوشتن نزد عارفان را دیدنی کردن نادیدنی‌ها می‌خواند و آزادی آنها در تجربه و بیان آن را می‌ستاید، تاکید می‌کند که عرفان را خارج از چهارچوب دین و مذهب و «روش شناخت» تلقی می‌کند.
آدونیس در ایران
آدونیس که آثار او به فارسی نیز برگرداننده شده، در آذر ماه سال ۱۳۸۴ سفری به ایران نیز داشت که کنفرانسی مطبوعاتی و برگزاری شب شعرخوانی را نیز در بر می‌گرفت.
او در طی این کنفرانس مطبوعاتی در پاسخ «پرسشی» که خواستار آگاهی از دین او می‌شد به صراحت حرفی را که قبلا نیز بارها گفته تکرار کرد که «من به دین مشخصی پایبند نیستم اما به معتقدان دین‌های مختلف احترام می‌گذارم.» آدونیس پیش از این نیز در مصاحبه‌ای گفته بود که دین او ادبیات است.
از دید او شعر جایگاه والایی دارد و « نمی‌تواند در حد یک ابزار در خدمت نظامی سیاسی تنزل پیدا کند، چون مولد آرمان های بزرگ، شعرهای بزرگ بوده است.»
کارنامه‌ی آدونیس علاوه بر ۱۷ کتاب شعر، بیش از ۱۰ اثر پژوهشی را نیز شامل می‌شود. از میان این ۱۷ کتاب شعر، تنها کتاب «ترانه‌های مهیار دمشقی» که سومین مجموعه شعری آدونیس است و در سال ۱۹۶۱ منتشر شد، در سال ۱۳۷۷ با ترجمه کاظم برگ نیسی و به کوشش نشر کارنامه در ایران انتشار یافته است.
مترجم در مقدمه‌ای که در کتاب «ترانه‌های مهیار دمشقی» آورده، درباره ساختار اشعار آدونیس می‌نویسد: شعر آدونیس در شکل و محتوا نمود دغدغه جست‌وجوست. تا جایی که به شکل مربوط می شود، می توان گفت که او در تجربه های شعری خود از همه شاعران نوگرا دورتر رفته و در زمینه زبان و ریتم به آزمایش‌های گسترده و متنوعی دست زده است.»
ناگفته نماند که آدونیس از جمله چهره‌های ادبی جهان است که نام او در صف نامزدان دریافت جایزه‌ی نوبل ادبی قرار دارد، اگر چه او خود، دریافت این جایزه را دغدغه‌ی خود نمی‌داند و می‌گوید: «آرزوی من این است که اهل مطبوعات به اینگونه جوایز زیادی اهمیت ندهند و به جای آن به نوآوری و ابداع در ادبیات اهمیت بدهند.»
SA/RN