هشدار معاون سازمان محیط‌زیست درباره سومالی شدن ایران
۱۳۹۴ اردیبهشت ۱۷, پنجشنبه
هشدارهای کارشناسان و مسئولان درباره وضعیت بحرانی کم‌آبی و مصرف بی‌رویه آب در ایران هر روز جدی‌تر می‌شود. وزارت نیرو اعلام کرده، همه استان‌ها یا با کمبود آب روبرو هستند یا تنش آبی شدید دارند.
معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست در گفت‌وگو با "خبرآنلاین" (چهارشنبه ۱۶ اردیبهشت/ ۶ مه) می‌گوید اوضاع آب چنان وخیم است که بارندگی‌های قابل توجه بهار امسال نیز کمک زیادی به بهبود اوضاع نمی‌کند. احمدعلی کیخا با اشاره به آشفتگی‌ها و نارسایی فراوان در سیاست‌گذاری توسعه کشاورزی، تاکید می‌کند که این شیوه قابل ادامه دادن نیست، زیرا احتمال دارد ایران با خشک‌سالی‌های شدیدتری روبرو شود.
بیشتر بخوانید: خشک‌سالی در ایران و پروژه‌های شهروندان
خودکفایی به قیمت تنش آبی
معاون سازمان محیط زیست معتقد است که اگر رویکردهای کنونی در ارتباط با توسعه کشاورزی تغییر نکند، اگر از تکنولوژی و شیوه‌های مدرن برای آبیاری استفاده نکنیم و اگر اصرار داشته باشیم همه محصولات کشاورزی را در داخل تولید کنیم، در آینده به وضعیت سومالی دچار خواهیم شد.
سومالی یکی از کشورهای شاخ آفریقا است و در شرق این قاره قرار دارد. سومالی به دلیل دوره‌های طولانی خشک‌سالی با مشکلات زیاد و قحطی روبروست و تنها ۲۰ درصد از ساکنان این کشور به آب لوله‌کشی و سالم دسترسی دارند.
کیخا می‌گوید تولید محصولاتی مانند ذرت در داخل، که آب زیادی لازم دارند، سیاست اشتباهی است و این تصور که تامین امنیت غذایی به معنای تولید همه محصولات در داخل است اشتباه است.
در سال‌های گذشته که ایران به خاطر تحریم‌ها در بازرگانی خارجی با تنگناهای زیادی روبرو شد سیاست‌هایی چون خودکفایی در تولید گندم در صدر برنامه‌های توسعه قرار داشت.
بیشتر بخوانید: آوارگان آب و نزاع‌های آبی، پیامدهای بحران کم‌آبی
خطر شروع جنگ آب
معاون سازمان محیط زیست در این باره گفت: «امنیت غذایی این است که دولت قادر باشد محصولات کشاورزی و مواد غذایی مورد نیاز شهروندان خودش را به میزان لازم با کیفیت مطلوب در زمان و مکان مورد نیاز تامین بکند. این به این مفهوم نیست که خودش تولید کند.»
بحران کم‌آبی همچنین موضوع نشستی بود که ۱۵ اردیبهشت زیر عنوان "نقش باورها، ارزش‌ها و سرمایه‌های اجتماعی در حکمرانی آب" در تهران برگزار شد.
محسن رنانی، استاد اقتصاد و عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان یکی از سخنرانان این نشست بود که سیاست‌های اشتباه در سه دهه گذشته را عامل اصلی بحران موجود عنوان کرد و هشدار داد که با ادامه این وضعیت "این خطر جدی است که تا پنج سال آینده جنگ آب شروع شود".
رنانی سدسازی بی‌رویه و صدور مجوز حفر چاه به بهانه حمایت از کشاورزان را از سیاست‌های اشتباه گذشته خواند و گفت، در سال ۸۹ دولت محمود احمدی‌نژاد با ارائه لایحه‌ای به مجلس به ده‌ها هزار چاه غیرمجاز پروانه داده است.
بیشتر بخوانید: طرح افزایش جمعیت در کنار کم‌آبی و گسترش حاشیه‌نشینی
ضرورت تخریب برخی سدها
به باور معاون سازمان محیط زیست ساخت سد باید آخرین چاره برای تامین آب باشد. او با بیان این که هزینه برخی از سدها بیشتر از فایده آن‌هاست تصریح کرد که مسئولان باید این شهامت را داشته باشند و آن‌ها را بردارند.
وجود ۵۶ سد در برابر آبریزهای دریاچه ارومیه و حفر هزاران چاه در زمین‌های اطراف از علت‌های اصلی خشک شدن این دریاچه محسوب می‌شود. سدسازی بی‌رویه در بحرانی شدن وضع دیگر تالاب‌ها و دریاچه‌های ایران نیز نقش مهمی داشته است.
حسین ایمانی‌جاجرمی، یکی دیگر از سخنرانان نشست روز ۱۵ اردیبهشت با اشاره به گسترش مهاجرت از شهرهای جنوب شرق ایران به خاطر کم‌آبی، هشدار داد که با خشک شدن دریاچه ارومیه شمار "آوارگان آب" در کشور افزایش خواهد یافت.
قربانعلی سعادت، استاندار آذربایجان غربی مرداد ماه سال گذشته یپش‌بینی کرده بود که در صورت بحرانی‌تر شدن وضعیت دریاچه ارومیه، پنج تا شش میلیون نفر از ساکنان حاشیه آن مجبور به مهاجرت خواهند شد.