همایش ده‌سالگی اتحاد جمهوریخواهان ایران
۱۳۹۲ اردیبهشت ۲۳, دوشنبه
روز شنبه (۱۱ مه / ۲۱ اردیبهشت) همایش دو روزه اتحاد جمهوریخواهان با سخنان فرزانه عظیمی و مهدی فتاپور از اعضای هیئت سیاسی و بابک امیرخسروی از بنیانگذاران این اتحاد آغاز شد.
بابک امیرخسروی که به دلیل کسالت نتوانسته بود در این همایش شرکت کند، از طریق اسکایپ سخنان خود را ارائه داد. وی به جدا شدن بخشی از این تشکل و به وجود آمدن سازمان جمهوریخواهان اشاره کرد و صدمه‌ای که، به گفته او، از جدا شدن "تن‌پاره‌های جداشده از این پیکر" به اتحاد جمهوریخواهان خورد. امیرخسروی اظهار امیدواری کرد که دوباره این تن‌پاره‌ها به هم پیوند بخورند.
مهدی فتاپور، از بنیانگذاران اتحاد جمهوریخواهان، در سخنان افتتاحیه خود دکتر شاپور بختیار را اولین کسی دانست که برای اتحاد نیروهای دموکراسی خواه تلاش کرد. وی همچنین دکتر عبدالرحمان قاسملو را اولین شخصیت اپوزیسیون دانست که کوشید تا نیروهای جمهوری‌خواه را متشکل کند.
وی با اشاره به جدایی‌هایی که از اتحاد جمهوریخواهان صورت گرفت و مهمترین آن تشکیل سازمان جمهوریخواهان ایران بود گفت از دوسال پیش روند برعکس شده و هم توجه به اتحاد جمهوریخواهان افزایش یافته و هم کسانی که کناره گرفته بودند مایل به همکاری دوباره هستند.
میزگرد همگرایی جمهوریخواهان
محمد برقعی، بهروز بیات، کوروش پارسا، بهروز خلیق، مهرداد درویش‌پور و حسین علوی شرکت‌کنندگان اولین میزگرد این همایش بودند که فرزانه عظیمی آن را اداره می‌کرد.
مهرداد درویش پور، عضو شورای هماهنگی جمهوریخواهان لاییک و دموکرات، شکل‌گیری اتحاد جمهوریخواهان را در زمانی که به گفته او بخشی از نیروهای اپوزیسیون جذب جریان اصلاح طلبی شده بودند، سودمند دانست و خاطر نشان کرد که شکل‌گیری این جریان توانست بخش بزرگی از نیروهای سکولار را جذب کند.
وی در مجموع برآمد جمهوری‌خواهی را یکی از موثرترین و کاراترین حرکت‌ها برای گذار به دموکراسی دانست که جزو معدود نیروها یا شاید تنها نیرویی است که توانایی دیالوگ با تمامی گروه‌ها را دارد.
بهروز بیات مهمترین نقطه قوت اتحاد جمهوریخواهان را در گذشتن از تصورات جمهوری خواهی مخصوصا در جنبش چپ ایران دانست. او اتحاد جمهوریخواهان را نقطه بریدن از تصور ایدئولوژیک از جمهوری‌خواهی عنوان کرد.
کوروش پارسا عضو "اتحاد برای پیشبرد سکولار دموکراسی در ایران" عدم دنباله‌روی از اصلاح طلبان حکومتی را یکی از نقاط قوت حرکت جمهوری‌خواهی دانست که توانست صف مستقل سکولار دموکرات‌ها را ایجاد کند.
سخنرانی‌های اولین روز همایش
سخنرانی چهره‌های سیاسی بخش بعدی اولین روز همایش اتحاد جمهوریخواهان بود.
کاظم علمداری که از طریق اسکایپ سخنانش را ارائه داد بیشتر به بیان انتقادات خود از این جریان پرداخت. وی با تصریح این نکته که سنگ بنای اتحاد جمهوری خواهان از ابتدا کج گذاشته شد، گفت: «آنچه آتش به جان "اجا" انداخت تقلیل دادن خواستهای اجا به تصمیمات ولی فقیه بود. بازتاب بیرونی این حرکت باعث شد که برخی از کادرهای درونی اجا به تنگ آمدند و از آن بدنه جدا شدند. اما متاسفانه آنان که ماندند بیش از آنکه غمخوار جداشدگان باشند آنها را سرزنش کردند.»
وی اظهار امیدواری کرد که با همراه شدن همه نیروهای جمهوری خواه و سکولار وضعیت فعلی تغییر کند.
مهرداد عمادی سخنران بعدی این بخش از مراسم بود. وی در سخنانی با عنوان ارزیابی تغییر ساختاری اقتصاد ایران از رویکرد تولید محور به بازرگانی در دهه‌های اخیر به تشریح دلایل این تغییر پرداخت.
این اقتصاد دان ابتدا به توانمندی‌های بخش صنعت در کشور و سیر نزولی آن در سالهای گذشته اشاره کرد و سپس به دلایل کاهش صادرات خودرو و افزایش واردات در ایران پرداخت.
میزگرد جمهوری خواهان و انتخابات پیش رو
مهران براتی، فواد تابان، مرتضی کاظمیان و ملیحه محمدی شرکت کنندگان دومین میزگرد همایش ۱۰ سالگی اتحاد جمهوری خواهان بودند که توسط مسعود فتحی اداره شد.
برپایی این میزگرد هم زمان شد با اعلام کاندیداتوری هاشمی رفسنجانی در انتخابات ریاست جمهوری. با توجه به این خبر پرسش اصلی این میزگرد به این صورت طرح شد که آرایش انتخابات به چه صورتی است و چه تصوری می‌توان از آینده این انتخابات کرد؟
مهران براتی در پاسخ به این پرسش گفت: «انتخابات در شرایط غیر آزاد و استبدادی وقتی معنا دارد که آن را به عنوان وسیله و ابزار تغییر نرم قدرت ببنیم. ابزار تغییر نرم قدرت هم در محدوده استراتژی انتخابات آزاد معنا پیدا می‌کند. به این معنی که در جامعه استبدادی باید تشخیص داده شود در شرایط معینی آمدن کاندیدای مشخص با پشتوانه مشخص چه تغییری می‌تواند ایجاد کند که به سود نیروهای آزادیخواه جامعه باشد. اگر دیدیم سودی ندارد شرکت بی‌معنی است اما شرکت کردن هم شرایطی دارد.»
وی تصریح کرد که انتخابات امسال با چهارسال پیش تفاوت دارد و شرایط آن زمان الان قابل تکرار نیست به همین دلیل باید برخوردی دیگرگونه با انتخابات امسال داشت.
ملیحه محمدی با اشاره به دوران اصلاحات، آن دوران را زمانی معرفی کرد که اعتراض کمتر بود و در نتیجه مطالبات اجتماعی رشد کرد. وی تاکید کرد که در یک فضا و جو متعادل و با ثبات فرصت مطرح کردن مطالبات اجتماعی وجود دارد و شکل‌گیری قشر روشنفکر متوسط شهری ممکن می‌شود.
وی ادامه داد: «در وضعیت فعلی ما با وضعیتی روبرو هستیم که کسی مانند هاشمی که تجربه عبور از جنگ را داشته با تجربیات خودش که دریافته و بیان هم کرده و گفته و نوشته می‌تواند به رسیدن دوباره به آن وضعیت موثر باشد».
مرتضی کاظمیان انتخابات را محور ندانست و امکان تغییر وضعیت موجود را در جای دیگری دانست.
او با اشاره به نامزدی هاشمی رفسنجانی گفت: «اتفاقی که امروز با ثبت نام هاشمی افتاد این است که یک نماد تغییر وارد انتخابات شد. این یک فرصت است؛ هم برای مردم هم حاکمیت و هم خود هاشمی».
فواد تابان نیز تصریح کرد: «من به عنوان یک ایرانی شرم می کنم، شرم از اینکه در کشور من انتخابات برگزار می‌شود و رای مردم را می‌دزدند و بعد معترضان را سرکوب می‌کنند. شرم می‌کنم از اینکه یک سری دزد و قاتل و جنایتکار نامزد ریاست جمهوری در ایران هستند. این انتخابات از نظر من جایی برای افتخار ندارد».
وی غایب بزرگ این انتخابات را جنبش سبز دانست و به همین دلیل گفت کل این انتخابات مشروعیتش زیر سوال است چرا که حداقلی‌ترین نماینده‌ای که می‌توانست شرکت کند خاتمی بود که رسما گفت به من اجازه شرکت نمی‌دهند.
تابان اظهار داشت که رفسنجانی را به عنوان کسی که نزدیک به ۳۵ سال به گفته او در همه جنایت‌ها دست داشته نمی‌توان به عنوان نماد تغییر معرفی کرد.
دومین روز همایش
دومین روز همایش دهمین سالگرد اتحاد جمهوری خواهان روز یکشنبه (۱۲ مه / ۲۲ اردیبهشت) با یک سلسله سخنرانی آغاز شد. حسن فرشتیان پژوهشگر دینی، مریم سطوت، فرخ نگهدار، سهراب رزاقی و فرهاد فرجاد از جمله این سخنرانان بودند.
سهراب رزاقی به تبیین نقش جامعه مدنی در گذار به دموکراسی پرداخت و آن را مهمترین پروژه جامعه ایرانیان دانست چرا که نقطه کانونی برای گذار به دموکراسی و مهار قدرت سیاسی است.
دکتر رزاقی لازمه یک حکومت دموکراتیک را جامعه دموکراتیک دانست چرا که در غیر این صورت دموکراسی شکننده خواهد بود.
او گفت: «دموکراسی دو پایه دارد؛ جامعه سیاسی و جامعه مدنی. اگر این دو پایه متوازن رشد کنند می‌توان به دموکراسی رسید. این دو درسهای مهمی می‌توانند به هم بدهند مثل ظرفیت‌سازی که نیروهای سیاسی باید این را از جامعه مدنی یاد بگیرند».
رزاقی در پایان گفت: «استراتژی جامعه مدنی راهپیمایی طولانی است یعنی بر اساس صبر و حوصله و درک شرایط موجود و واقع بینی. بنابراین یک شبه ممکن نیست».
حسن فرشتیان سخنرانی خود را به صورت حکایت روایت کرد.
او با تعریف داستانی از اسدالله علم، نخست وزیر ایران در سالهای ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۲ و علمای قم، برگزار نکردن انتخابات آزاد در آن زمان را با وضعیت فعلی ایران مقایسه کرد.
او گفت: «چند ماه پیش از حوادث خونین خرداد، حکومت در جهت تثبیت خویش نیاز به ایجاد حماسه انتخاباتی با مشارکت بالایی داشت تا انتخابات را تبدیل به یک همه پرسی کند. هنوز خون کشته شدگان خرداد نخشکیده بود و هنوز زندانیان حادثه پشت نرده‌ها روزگار سپری می‌کردند، و پنجره‌ای در آن فضای دم کرده و سنگین، هوای تازه‌ای به ارمغان نمی‌آورد. »
فرشتیان مقایسه شرایط سال ۴۲ با شرایط سال ۹۲ را با بحث انتخابات آزاد که در آن زمان هم مطرح شده بود تکمیل کرد، انتخابات آزادی که علم زیر بار آن نرفت.
این پژوهشگر دینی گفت: «اجرای انتخابات فرمایشی هرچند جلوی سقوط دولت علم را نگرفت اما سبب ماندگاری حاکمیت شد. ۱۴ سال بعد از آن حادثه اما علم به نیکی دریافت که انتخابات فرمایشی و آن بزک‌های مشاطه‌گری چندان تضمین کننده بقای حکومت نیست».
فرهاد فرجاد در سخنانش خواست که این همایش به یک میتینگ انتخاباتی تبدیل شود. او گفت که ایران به سمت یک فاجعه پیش می‌رود و به همین دلیل نیروهای جمهوری خواه و دمکرات باید روی انتخابات تمرکز کنند چون مهمترین موضوع کشور است.
فرجاد گفت: «این بار ماهستیم که باید جام زهر را بنوشیم و به رفسنجانی رای بدهیم».
میزگرد جنبش‌های اجتماعی و اتحاد جمهوریخواهان
بعد از ظهر روز دوم سمینار ده‌سالگی اتحاد جمهوری خواهان، میزگرد جنبش‌های اجتماعی و جمهوری‌خواهی با حضور صادق کارگر از جنبش کارگری، منصوره شجاعی، کاظم کردوانی، امیر ممبینی، پروین بختیارنژاد و علی هنری برگزار شد.
علی هنری درباره رابطه جوانان با اتحاد جمهوریخواهان اظهار داشت که جوانان به دخالت دین در حکومت معترض‌اند همچنین به نابرابری و تبعیض هم اعتراض دارند و بنابراین با خواستهای جمهوریخواهان همدلی دارند اما این همدلی لزوما به معنای همراهی نیست.
آقای هنری در بیان این نکته که چگونه می‌توان این همدلی را به همراهی تبدیل کرد گفت: «مشارکت سیاسی تنها با ایدئولوژی میسر نیست، هویت هست، احساسات هست، احتساب هزینه و فایده است و اینکه من و این مجوعه چقدر می‌توانیم تاثیر بگذاریم و آیا با مشارکت من در این مجموعه تغییری در وضعیت فردای زندگی‌ام ایجاد می‌شود؟».
او تصریح کرد که اجا باید بازیگر سیاسی باشد نه شرط بند سیاسی، باید موضع داشته باشد. اگر اینگونه نباشد در جذب و همراهی جوانان مشکل خواهد داشت.
منصوره شجاعی در بحث مربوط به رابطه زنان با جنبش جمهوری‌خواهی با ذکر یک مصداق صحبت خود را بیان کرد. او به منشور جمهوری‌خواهی که ۱۰ سال پیش توسط اتحاد جمهوری خواهان تدوین شد اشاره کرد که یکی از بندهای آن درخواست پیوستن ایران به کنوانسیون رفع تبعیض از زنان است.
منصوره شجاعی گفت که درست همان ۱۰ سال پیش جنبش زنان در ایران هم همین خواسته را مطرح کرد اما تفاوتش با طرح خواسته جمهوری خواهان در این بود که بر اساس این خواسته تاکتیک‌های جنبش زنان به طور مرتب تغییر کرد.
از تجمع جلوی دانشگاه تهران تا شکل گیری کمپین یک میلیون امضا و بعد ائتلاف زنان و همگرایی و بعد از جنبش سبز همگرایی سبز زنان. به گفته او در تمام این حرکت‌ها پیوستن به کنوانسیون در اشکال گوناگون مطرح بود در حالی که اتحاد جمهوری خواهان تنها به عنوان یک بند از منشور خود ۱۰ سال است که این خواسته را مطرح کرده و هیچ کار عملی هم برای تحقق آن نکرده است.
او گفت آرزوهای مدرن را در قالب یک شکل سنتی نمی‌شود اجرا کرد و باید شکل کار عوض شود.
امیر ممبینی درباره محیط زیست و جایگاه آن در جنبش جمهوری‌خواهی صحبت کرد و اظهار داشت که وضعیت محیط زیست در ایران بسیار خطرناک است. او بر اساس آمار اعلام شده ایران را جزو شش کشوری دانست که بیشترین میزان تخریب جنگل را دارد در حالی که بین صد کشور اول جنگلدار نیست.
وی به بندی در اساسنامه اتحاد جمهوریخواهان اشاره کرد که درباره پایبندی این حرکت به ارزش‌های محیط زیست است اما تصریح کرد که بندهای اساسنامه‌ها با بی‌اعتقادی کامل و عدم پایبندی عملی به آن همراه است.
پروین بختیار نژاد که درباره زنان در گروه‌های اتنیکی صحبت می‌کرد گفت: «من نکات پررنگی را در این باره در اسناد اجا مشاهده نکردم».
وی با اشاره به موضع گیری اجا در مورد اطلاعیه دو حزب کرد و مخالفت شدیدی که با این اطلاعیه از سوی اجا صورت گرفت گفت: «بعد از این موضع گیری اجا در نشست قبلی شاهد درگیری‌های لفظی بودیم و در این نشست از احزاب آنها کسانی را نمیبینم».
خانم بختیارنژاد به اجا توصیه کرد که با اطلاعیه و بیانیه حرف نزنند. او گفت: «ما باید رودرو حرف بزنیم. ما باید باب دیالوگ و گفت‌وگو را به روش‌های مختلف باز کنیم. اگر این نشست ها پاسخگو نیست باید بگردیم و روش‌های جدیدی را پیدا کنیم وگرنه اطلاعیه و بیانیه‌ها راه گفت‌وگو را می‌بندند».
او بسته شدن راه دیالوگ و گفت‌وگو را به ضرر زنان در گروه‌های اتنیکی دانست چرا که دیگر مسائل آنان قابل طرح نخواهد بود.
صادق کارگر فعال جنبش کارگری تاکید کرد که بر خلاف تصور رایج دید سیاسی کارگران کمتر از بقیه جامعه نیست. وی به اعتصابات کارگری در سال ۱۳۵۷ اشاره کرد و آن را نشانه بلوغ سیاسی آن کارگران دانست.
آقای کارگر در رابطه با اجا گفت: «من انتظار کارکرد حزبی از اجا ندارم اما این گروه تا به حال حتی یک اعلامیه در روز کارگر نداده، به قانون کار اعتراض نکرده. شما که می‌گویید می‌خواهید تغییر مسالمت‌آمیز بدهید، با اتکا به کدام نیروها می‌خواهید این کار را بکنید وقتی هیچ تعاملی با گروه‌های فعال مدنی ندارید؟».