هنر برای سازگاری اجتماعی مسلمانان
۱۳۸۹ شهریور ۱۹, جمعه
موزه‌ی هنر اسلامی در چارچوب انتقال آن به بخش شمالی موزه‌ی "پرگامون" شهر برلین، در سال ۲۰۱۰، بخشی از گستره‌ی خود را افزایش خواهد داد. تا سال ۲۰۱۹ قرار است در این مکان مجموعه‌ای از آثار هنر اسلامی ارائه شود که بیشتر فاصله‌ی قرن هشت تا نوزده میلادی را در برمی‌گیرد.
گذشته از این، موزه‌ی یاد شده قصد دارد وطنی فرهنگی به مسلمانان آلمان ارائه کند. محور کاری این موزه نیز توجه به تاریخ و فرهنگ اسلامی است.
اشتفان وبر، مدیر جدید موزه‌ی هنر اسلامی، در انتظار طرح جدید آن است؛ زیرا الگوهای نمایش اشیاء به آغاز قرن بیستم بازمی‌گردد. اما جامعه‌ی آلمان از آن زمان تاکنون دگرگون شده و امروزه خواسته‌های بازدیدکنندگان با گذشته متفاوت‌اند.
فهم جهان اسلام
به گفته‌ی وبر هدف از وجود چنین بخشی فهم تاریخ فرهنگ جهان اسلام با تقسیم‌بندی دوره‌های باستان، میانه وعصر مدرن است؛ نه براساس سلسله‌های اسلامی.
در این میان هدف اصلی رسیدن به فهم مخاطبان از تاریخ و فرهنگ اسلام و همزمان نشان دادن پیچیدگی‌های تاریخ فرهنگ آن است.
وبر دربارهی نمایش آثاری از زمان کارل کبیر، یکی از بزرگ‌ترین حاکمان غرب یا خلیفه هارون الرشید از سلسله عباسیان که هر دو رابطه‌‌ی تجاری خوبی با یکدیگر داشتند، می‌گوید:«در روند کاری موزه با مخاطبان و هنگام معرفی حکومت‌ها برای نمونه نباید لزوما بگوییم که امویان در کارند؛ بلکه میتوان از پایتخت آن‌ها، دمشق نام برد. این روش تأثیر بیشتری بر مخاطب دارد؛ زیرا او با نام مکان‌ها درگیر می‌شود».
برای کسانی که زمان زیادی برای بازدید ندارند، میتوان موزه‌گردی‌هایی کوتاه‌‌تر ترتیب داد. کسانی هم که وقت بیشتری دارند، می‌توانند هر سه طبقه‌ی موزه و آثار موجود در آن‌ها را ببینند.
وبر دربارهی اشیای موزه می‌گوید:«جالب اینجاست که ما در موزه‌ی پرگامون آثار بسیاری از خاورمیانه در اختیار داریم. از مصر و عراق و سوریه گرفته تا ترکیه و سایر گستره‌های فرهنگی جهان اسلام. این موضوعی است که میتوان در یک موزه‌گردی آن را نشان داد و تفاوت‌ها و پیوندهای موجود میان کشورهای اسلامی را آشکار کرد».
برنامه‌های فرهنگی
یکی دیگر از موضوع‌های مهم برای موزه‌ی هنر اسلامی تعیین راه‌هایی برای راهنمایی بازدیدکنندگان است.
اشتفان وبر، مدیر موزه در جریان کار خود به این نتیجه رسیده که بازدیدکنندگان به شنیدن داستان‌های تاریخی علاقه‌ی بسیاری دارند. این نکته‌ای است که در طراحی امکانات موزه باید به آن توجه داشت.
وبر دربارهی پیام این موزه به مسلمانان می‌افزاید: «ما با نگه‌داری این اشیاء قصد داریم به مسلمانان بگوییم که مراقب میراث فرهنگی آن‌ها هستیم و دولت آلمان به عنوان یک کشور اشیائی را حفاظت می‌کند که نماینده‌ی فرهنگ مسلمانان است. با این کار آن‌ها می‌توانند وطنی نمادین داشته باشند تا خود را بخشی از آلمان بدانند. این کار در روند سازگاری اجتماعی (Integration) آن‌ها با فرهنگ آلمانی تأثیری مثبت دارد».
در سال ۲۰۰۹ جشنی در موزه‌ی اسلامی برلین به‌مناسبت ماه رمضان برای شرکت مسلمانان و غیرمسلمانان برگزار شد تا گوناگونی فرهنگ و سنت‌های اسلامی را به جامعه‌ی آلمان بشناساند. در سال جاری نیز در پایان ماه رمضان برنامه‌های فرهنگی این موزه ادامه دارند.
برنامه‌هایی مانند کنسرت، فیلم، رقص و نشست‌های ادبی دریچه‌ای به فرهنگ گذشته و حال جهان اسلام می‌گشایند که مسلمانان از مراکش تا ترکیه و از سوریه تا چین در آن زندگی می‌کنند.
FS/BM