وزارت خارجه: با انتخاب ترامپ آینده برجام مبهم شده است
۱۳۹۵ دی ۲۸, سه‌شنبه
وزارت امور خارجه ایران در چهارمین گزارش سه ماهه خود به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس درباره محدودیت‌هایی که هنوز بر سر مبادلات تجاری و مالی ایران قرار دارد پرداخته و به "مشکلات و موانع غیربرجامی" اشاره کرده است. مشکلاتی که باعث "تداخل تحریم‌های رفع شده وفق برجام با تحریم‌های باقی‌مانده، از جمله تحریم‌های اولیه آمریکا" شده است.
گزارش به "بهانه"هایی مانند "توسعه توامندی موشکی و تسلیحاتی"، "تروریسم" و "مسائل حقوق بشری" در ایران اشاره کرده است که به گفته تدوین‌کنندگان آن «کماکان یکی از موانع بهره‌مندی حداکثری ایران از مزایای رفع تحریم‌های مرتبط هسته‌ای به شمار می‌‌‌‌‌آید».
در گزارش آمده است که مناسبات بانک‌ها و موسسات مالی بین‌المللی فعال در آمریکا برای تداوم فعالیت‌های خود ملزم به رعایت قوانین و مقررات کنترلی این کشورند و همین نیز مانعی در مقابل آنها برای ایجاد ارتباطات مالی با موسسات و نهادهای جمهوری اسلامی شده است.
ریسک پولشویی
گزارش وزارت امور خارجه ایران در قسمتی به محدودیت‌های گروه ویژه اقدام مالی پرداخته است که این نیز از جمله مشکلاتی "غیر برجامی" است.
ایران، بر اساس این گزارش، از سال ۱۳۸۸ "در صدر فهرست کشورهای دارای ریسک بالای پولشویی اعلامی از سوی گروه ویژه اقدام مالی" قرار گرفته است.
آن‌چه جالب توجه است این است که اعمال محدودیت‌های "گروه ویژه اقدام مالی" قبل از اجرای تحریم‌های گسترده بانکی به اجرا درآمده است، اما تا پیش از اجرای برجام، عملا تحت‌الشعاع تحریم‌های فراگیر هسته‌ای قرار گرفته بود و حالا بسیار عینی‌تر خود را نشان می‌دهد.
گزارش می‌گوید که "طی سال‌های تحریم، بسیاری از مقررات و استانداردهای موجود در حوزه مالی و بانکداری بین‌المللی، دستخوش تغییرات جدی و گسترده‌ای شد و بدلیل عدم ارتباط سیستم بانکی کشور با نظام مالی بین‌المللی" هماهنگ شدن نظام بانکی ایران با استانداردهای جدید نیاز به زمان دارد و "مستلزم انجام اقدامات گسترده‌ای در حوزه‌های مختلف" است.
بیشتر بخوانید:جنتی: توافق ضد پولشویی یک مصیبت است
انتخاب ترامپ و بلاتکلیفی
برخی از این حوزه‌ها به نوشته گزارش عبارتند از "تغییر و تطبیق قوانین، برگزاری دوره‌های آموزش برای مدیران و کارشناسان، استفاده از نرم‌افزارهای جدید در نظامی بانکی" و غیره است. به عبارت دیگر، سیستم بانکی ایران نیاز به یک نوسازی جدی دارد که بدون آن نمی‌تواند مانند گذشته با بانک‌های جهانی وارد مبادلات پولی شود.
در بخشی از گزارش به تاثیر انتخاب دونالد ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا بر اجرای برجام نیز اشاره شده است. گزارش می‌گوید: «رئیس جمهور جدید آمریکا طی روزهای آتی سکان قوه مجریه در آمریکا را به دست خواهد گرفت و شعارهای تبلیغاتی وی علیه برجام در دوره مبارزات انتخاباتی، به لحاظ روانی بر حرکت برجام تاثیر گذاشته و موجب بروز نوعی بلاتکلیفی و نگرانی در مورد آینده برجام در میان تعدادی از شرکت های خارجیِ متمایل به همکاری اقتصادی با ایران شده است، به گونه ای که برخی از آنها برای برداشتن گام های بیشتر به سمت مراوده اقتصادی با ایران، عملا منتظر اعلام رسمی راهبرد دولت جدید آمریکا در خصوص برجام هستند.»
بیشتر بخوانید: نقض برجام، احتمال تحریم‌های جدید از سوی آمریکا و کارت بازی ایران
سیاست‌هایی که به ایران‌هراسی دامن می‌زند
گزارش وزارت خارجه به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به نتایج منفی "پروژه ایران‌هراسی"هم اشاره می‌کند. پروژه‌ای که به باور نویسندگان گزارش، تلاش می‌کند این کشور را "خطری" برای منطقه و جهان جلوه دهد.
این گزارش هم‌چنین به "تلاش"هایی که رقبای منطقه‌ای ایران کرده‌اند، اشاره کرده است. تلاش‌هایی که هدف‌آن‌ها "ایجاد فشار" بر بانک‌ها و موسساتی است که "در صدد از سرگیری همکاری اقتصادی با ایران هستند".
اما گزارش تاثیرات سیاست‌های مخرب در خود ایران را نیز مسکوت نگذاشته است و می‌گوید: «متاسفانه برخی رسانه‌های داخلی نیز از سر ناآگاهی با تزریق ناامیدی به جامعه و بی‌ثبات و ناامن جلوه دادن شرایط کشور برای حضور و فعالیت سرمایه گذار خارجی، عملا پروژه ایران‌هراسی را تقویت و بر غلظت فضای تردیدآمیز مراوده اقتصادی با ایران می‌افزایند. این رسانه‌ها، اخبار و گزارش‌های خود در ارتباط برجام را به گونه‌ای منعکس و تحلیل (و بعضا تحریف) می‌کنند که عملا مضمون و مفهوم باقی ماندن ساختار تحریم‌ها را به طرف‌های تجاری ایران القاء کرده و فضای مراوده اقتصادی با ایران را به شکلی ترسیم می‌کنند که گویی هر کسی قصد همکاری تجاری و مالی با ایران را داشته باشد، باید منتظر تنبیه و مجازات آمریکا در آینده باشد.»
در گزارش آمده است که نمونه‌های فراوانی در این زمینه وجود دارد که در صورت لزوم و علاقه نمایندگان مجلس می‌تواند آنها را ارائه کند.
وضعیت سیستم بانکی و مالی ایران و شبهات فراوان در باره پولشویی و کمک به تروریسم از طریق این سیستم عنوان شده، همان طور که در گزارش هم آمده است، یکی از موانع عمده در برابر سرمایه‌گذاری‌های خارجی است. دولت برای حل این مشکل از مدت‌ها قبل و در دوران پیش و پس از برجام، پیوستن ایران به "گروه کاری برای اقدامات مالی علیه پولشویی" را در دستور کار قرار داده است. اجرای کامل برجام هم حتی در صورتی که آمریکا محدودیت‌های بیشتری به ایران تحمیل نکند، بیش از پیش با شفافیت در نظام مالی و بانکی ایران و مقابله آن با پولشویی گره خورده است.
با این حال اصولگرایان مخالف برجام نگران پیوستن ایران به کنوانسیون‌های مربوط به مبارزه با تروریسم و پولشویی هستند و تا به حال از هیچ سر و صدایی در تبلیغ علیه آن کوتاهی نکرده‌اند.
حسن روحانی: مذاکره مجدد درباره برجام بی‌معنا است
با نزدیک شدن روزی که ترامپ رسما بر صندلی ریاست جمهوری آمریکا بنشیند و سکان سیاست این کشور را در دست گیرد، ابهامات درباره ادامه اجرای برجام و مناسبات اقتصادی و تجاری ایران با غرب نیز افزایش می‌یابد. ابهاماتی که پیش از روی کار آمدن ترامپ آغاز شد، و با آمدن او احتمالا تشدید می‌شود.
این آینده مبهم در سوال خبرنگار بلومبرگ از حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، در مصاحبه روز سه‌شنبه (۲۸ دی/۱۷ ژانویه) نیز بازتاب یافت. خبرنگار از او پرسید، اگر ترامپ تصمیم بگیرد درباره برجام مجددا مذاکره کند واکنش شما چیست؟
حسن روحانی تاکید کرد که مذاکره‌ی مجدد اصلا معنا ندارد زیرا این مذاکره از سال‌ها پیش آغاز شد و به بر سر بند بند توافق بحث شد. او بر این امر تاکید کرد که برجام سندی بین‌المللی است و نه یک توافق دوجانبه.
این سخنی است که از اعضای وزارت امور خارجه ایران و تیم مذاکره‌کننده آن زمان نیز به کرات شنیده شده است. اما این‌که آیا واقعیت مناسبات سیاسی و اقتصادی ایران با جهان پیرامون و دنیای غرب تضمین برجام است یا تاکید حرفی بر آن، پرسشی است که مسئولان جمهوری اسلامی در پاسخ به آن اتفاق نظر ندارند.
اما مشکلات ایران با شرکت‌های بین‌المللی هیچگاه تنها به برنامه هسته‌ای ایران ختم نمی‌شدند که حالا حتی اگر برجام جان سالم بدر برد، از ایران بازاری مطمئن برای سرمایه‌های خارجی بسازد. این مشکلات با "نقض" برجام تنها پیچید‌ه‌تر خواهند شد.
بیشتر بخوانید: کشمکش‌های سیاسی ایران و آمریکا بر سر برجام