پایان روز اول بررسی صلاحیت وزیران پیشنهادی روحانی

جلسه نوبت عصر مجلس شورای اسلامی برای رأی اعتماد به وزیران پیشنهادی دولت دوازدهم بعد از ظهر سه‌شنبه (۲۴ مرداد/ ۱۵ اوت) به کار خود پایان داد. مجلس ایران ادامه بررسی صلاحیت گزینه‌های دولت دوم حسن روحانی را به جلسه بعدی خود در روز چهارشنبه موکول کرد.

نمایندگان موافق و مخالف در جلسه‌های نوبت صبح و عصر امروز مجلس ایران به بیان دیدگاه‌های خود درباره محمد بطحایی، محمد جواد آذری جهرمی و محمود علوی، به ترتیب وزیران پیشنهادی آموزش و پرورش، ارتباطات و اطلاعات پرداختند. این وزیران پیشنهادی نیز از برنامه‌های خود دفاع کردند.

حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران یک هفته پیش فهرست ۱۷ نفره وزیران پیشنهادی خود را به مجلس ارائه داده بود. مجلس شورای اسلامی نیز بامداد سه‌شنبه بررسی صلاحیت این لیست ۱۷ نفره را آغاز کرد. همه‌ی وزیران پیشنهادی در مجلس حاضر بودند. رئيس‌جمهوری و معاون او اسحاق جهانگیری نیز برای دفاع از وزیران پیشنهادی در مجلس حضور یافته بودند. در این فهرست گزینه‌ای برای وزارت علوم پیشنهاد نشده است.

لیست وزیران پیشنهادی روحانی به شرح زیر است: ۱− سیدمحمد بطحایی، وزارت آموزش و پرورش ۲− محمد جواد آذری جهرمی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، ۳− محمود علوی، وزارت اطلاعات ۴− مسعود کرباسیان، وزارت امور اقتصاد و دارایی ۵− محمدجواد ظریف، وزارت امور خارجه ۶− حسن قاضی‌زاده هاشمی؛ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ۷− علی ربیعی؛ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ۸− محمود حجتی، وزارت جهاد کشاورزی ۹− علیرضا آوایی، وزارت دادگستری ۱۰− امیر حاتمی، وزارت دفاع، پشتیبانی و نیروهای مسلح ۱۱− عباس آخوندی، وزارت راه و شهرسازی ۱۲− محمد شریعتمداری، وزارت صنعت، معدن و تجارت ۱۳− عباس صالحی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ۱۴− عبدالرضا رحمانی فضلی، وزارت کشور ۱۵− بیژن نامدار زنگنه، وزارت نفت ۱۶− حبیب‌الله بیطرف، وزارت نیرو ۱۷− مسعود سلطانی‌فر، وزارت ورزش و جوانان.

"دشواری" چند وزیر برای گذر از سد مجلس

گرچه به نظر می‌رسید که فراکسیون‌های اصلی مجلس، یعنی "مستقلین ولایی" (اصول‌گرایان میانه‌رو و یاران علی لاریجانی رئیس مجلس ایران)، "ولایی" (متشکل از اصول‌گرایان تندرو و مخالف دولت یازدهم) و "امید" (متشکل از اصلاح‌طلبان) در مجموع نظر مثبتی نسبت به مجموعه کابینه پیشنهادی روحانی دارند، اما در روزهای اخیر از برخی از این گزینه‌ها به عنوان نقاط ضعفی نام برده می‌شد که می‌توانند با سد مجلس برخورد کنند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

گزارش‌هایی از محافل نزدیک به مجلس حاکی از آن است که گزینه‌هایی همچون عبدالرضا رحمانی فضلی (وزیر پیشنهادی کشور)، علی ربیعی (گزینه وزارت کار)، محمد بطحایی (وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش) و محمد جواد آذری جهرمی ( گزینه روحانی برای وزارت ارتباطات) ممکن است برای گذشتن از سد مجلس با دشواری روبه‌رو شوند.

بهرام پارسایی، سخنگوی فراکسیون امید پیش‌تر گفته بود: «از نظر ما اکثریت کابینه رای خواهند آورد، ولی دو یا سه نفر از وزرای پیشنهادی رای نخواهند آورد». علی مطهری، نایب رئیس دوم مجلس نیز از "امکان افتادن" دو وزیر خبر داده بود. غلامرضا تاجگردون، از دیگر اصلاح‌طلبان مجلس هم گفته بود: «به نظرم به غیر از یک یا دو وزیر، مابقی وزرا می‌توانند از مجلس رای اعتماد بگیرند».

دفاع روحانی

رئیس‌جمهوری ایران بامداد امروز در جلسه‌ی رای اعتماد مجلس به وزیران پیشنهادی کابینه‌ی دوازدهم از گزینه‌های خود دفاع کرد. روحانی در ابتدا گزارشی از وزیران پیشنهادی خود به نمایندگان مجلس ارائه داد و از عملکرد دولت و برنامه‌هایش دفاع کرد. او در بخشی از سخنرانی امروز خود در مجلس اعلام کرد که خود را "متعهد" به تحقق برنامه‌هایش می‌داند.

حسن روحانی با این کلمات دفاع از کابینه اول خود را خلاصه کرد: «امروز دیگر کسی از انزوای ایران و ائتلاف جهانی علیه ایران، آشفتگی اقتصاد، تورم ۴۰ درصد و کاهش تولید ملی سخن نمی‌گوید».

روحانی در بخش دیگری از سخنان خود گفت که دولت دوازدهم نیز بر "رعایت کامل" منشور حقوق شهروندی پافشاری خواهد کرد.

شائبه "دخالت رهبر"

رئیس‌جمهوری ایران همچنین در رد دخالت رهبر در تعیین ترکیب کابینه دوم خود گفت: «در معرفی وزرا تحت فشار هیچ جناح و حزبی نبودم البته همه جریان‌ها پیشنهادات خود را مطرح کردند. شایعات دیگری هم در مورد تهیه لیست با نظر رهبری مطرح شد که درست نبود. من در چینش کابینه دوازدهم مانند کابینه یازدهم عمل کردم. با رهبر انقلاب من سابقه رفاقت ۵۰ ساله و ارادت به ایشان داشته و در همه مسائل مهم با ایشان مشورت می‌کنم، ایشان هم با کمال محبت آنچه که مصلحت کشور است را تذکر می‌دهند».

این در حالی است که پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر علی خامنه‌ای روز ۶ مرداد در یادداشتی زیر عنوان "دغدغه اصلی رهبر انقلاب اسلامی در خصوص کابینه" به صراحت از دخالت رهبر در انتخاب وزیران سه وزارتخانه دفاع، اطلاعات و خارجه و حساسیت‌های او درباره وزارتخانه‌هایی مانند علوم، آموزش و پرورش و ارشاد خبر داده بود.

بیشتر بخوانید: نقش احتمالی خامنه‌ای در ادامه بلاتکلیفی وزارت علوم

در عین حال برخی از اصلاح‌طلبان، تحلیل‌گران و فعالان رسانه‌ای از فشار "حلقه نزدیکان" روحانی بر رئیس دولت برای تأثیرگذاری بر چینش کابینه دوازدهم خبر داده بودند؛ فشاری که به گفته الهام امین‌زاده، دستیار پیشین رئیس جمهور در امور حقوق شهروندی، باعث "ناخرسندی" روحانی شده بود.

غیاب زنان "به دلایلی"

روحانی در بخش دیگری از سخنان خود با تأکید بر "قابلیت‌های یکسان" زنان و مردان گفت: «خیلی دلم می‌خواست که در دولت دوازدهم سه زن را به عنوان وزیر انتخاب کنم. افراد و جایگاه مربوطه را نیز در نظر گرفته بودم، اما به دلایلی نشد».

بیشتر بخوانید: اصلاح‌طلبان در پی "بررسی ریشه" غیاب زنان در کابینه روحانی

اصلاح‌طلبان و فعالان مدنی با تأکید بر اینکه روحانی بخش بزرگ و تعیین‌کننده‌ای از آرای خود را مدیون زنان و اهل سنت است، همواره بر مطالبه ورود آنان به دولت تأکید داشتند. به نظر می‌رسد که در غیاب وزیران زن یا اهل سنت، فشار مراجع سنتی شیعه نقشی تعیین‌کننده داشته است. علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی نیز گرچه حضور زنان در "مناصب اجرایی" را مجاز شمرده، اما "افتخار" به آن را "انفعال در برابر گفتمان غربی" دانسته است.

هشدار به آمریکا

روحانی در زمینه‌ی سیاست خارجی نیز از "بهانه‌جویی‌ها و عهدشکنی‌های دولت جدید آمریکا" سخن گفت و یادآور شد که «ایران به تعهد خود پایبند است و هر تخلفی را از جانب دیگران به جد پیگیری خواهد کرد و به تناسب پاسخ خواهد داد». او با اشاره به تحولات اخیر پس از ریاست جمهوری دونالد ترامپ گفت که این تحولات «به دنیا و حتی متحدین خود نشان داده است که ایالات متحده نه شریک خوبی است و نه طرف مذاکره قابل اعتماد».

روحانی هم‌زمان به آمریکا هشدار داد که در صورت بازگشت ایالات متحده به "تجربه شکست‌خورده‌ی تحریم و تهدید"، ایران به سرعتی "در مقیاس ساعت و روز به شرایطی بسیار پیشرفته‌تر از زمان شروع مذاکرات بازخواهد گشت". رئيس‌جمهوری ایران این جمله را نیز به هشدار خود افزود که «برجام تنها گزینه‌ی کشور نبوده و نخواهد بود».

حسن روحانی همچنین در رابطه با سیاست خارجی ایران در قبال مسایل منطقه‌ای گفت، مشکلات منطقه‌ای "راه‌حل‌های منطقه‌ای" می‌طلبند. او ایران را کشوری خواستار "صلح و آرامش" در منطقه معرفی کرد و بر همین اساس نیز "اولویت بنیادی سیاست خارجی" دولت جدید خود را "گسترش همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه منطقه‌ای" دانست.

وعده ریشه‌کن کردن فقر مطلق تا سال ۹۹

روحانی برنامه‌ی اقتصادی دولت دوازدهم را هم "تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، یعنی دستیابی به یک اقتصاد درونزا و برون‌گرا" عنوان کرد. او اهمیت انجام "اصلاح نظام مالیاتی" و "لزوم تغییر نگاه دولت و حکومت به نظام بانکی کشور" را نیز یادآور شد و با اشاره به لزوم بهبود وضعیت معیشتی ۱۰ میلیون نفر از قشرهای آسیب‌پذیر جامعه، وعده داد که تا سال ۱۳۹۹ فقر مطلق را در کشور ریشه‌کن خواهد ساخت.

"زدودن نگاه امنیتی به فرهنگ"

رئیس‌جمهوری ایران همچنین بر قصد دولت دوازدهم در جهت تلاش برای "زدودن نگاه امنیتی به فرهنگ و بسط آزادی‌های قانونی و دوری کردن از برخوردهای سلیقه‌ای با مقوله‌های فرهنگی و هنری" تأکید کرد. او افزود: «دولت بر این باور است که برخوردهای محدودکننده و سلیقه‌ای با فضای مجازی ـ که در ادامه رویکردهای محدودکننده دسترسی به فناوری در گذشته است ـ نمی‌تواند تأمین‌کننده منافع و مصالح جامعه ایران باشد».

پس از پایان سخنان روحانی، نمایندگان مجلس سخنرانی‌های خود را در موافقت یا مخالفت با کلیت کابینه آغاز کردند. در پی سخنان نمایندگان در موافقت یا مخالفت با کلیات کابینه، در دو نوبت صبح و عصر، سه وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش، ارتباطات و اطلاعات برای ارائه وتشریح برنامه‌های خود و دفاع از این برنامه‌ها سخنانی ایراد کردند. در بررسی صلاحیت وزیران پیشنهادی ۲ نماینده موافق و ۲ نماینده مخالف هر کدام به مدت ۱۵ دقیقه برای ایراد سخنان‌شان وقت داشتند و خود وزیر نیز می‌توانست به مدت نیم ساعت از خود دفاع کند.