پایان سفر نوری المالکی به ایران: آیا تفاهم حاصل شد؟
۱۳۸۷ خرداد ۲۱, سه‌شنبه
نوری‌المالکی در دومین دیدار خود از ایران در سال میلادی جاری، با مقامات تهران در مورد تفاهم‌نامه‌ی امنیتی این کشور با ایالات متحده بحث‌وتبادل نظر کرد. وی در این سفر به مقامات ایران اطمینان داد که عراق پایگاهی برای حمله‌ی ایالات متحده به خاک کشورهای همسایه نخواهد بود.
بنابر خبرهای منتشرشده وی در دیدار با مقامات ایرانی تأکید کرده است که حضور نظامی آمریکا، به‌عنوان متحد استراتژیک عراق، موجب ثبات و برقراری امنیت می‌شود که البته به سود کشورهای همسایه‌ی عراق، از جمله ایران خواهد بود. نخست‌وزیر عراق هم‌چنین به رهبران جمهوری اسلامی گفته است که در هر طرحی که در آینده برای برقراری امنیت در عراق و منطقه ریخته شود، تهران حاضر خواهد بود.
نگرانی از کاهش نفوذ
هنوز معلوم نیست که آیا نوری المالکی توانسته است تفاهم جمهوری اسلامی نسبت به تفاهم‌نامه‌ی امنیتی عراق و آمریکا را جلب کرده باشد. هیچ اظهار نظر مثبت یا حتا خنثایی از سران تهران شنیده نشده است. در مقابل آنچه شنیده شده، اظهار مخالفت با حضور آمریکاییان بوده است.
اکبر رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و خبرگان رهبری، هفته‌ی گذشته اشاره کرد که مردم منطقه که متحد ایران و عراق هستند، حضور نیروهای بیگانه در عراق را تحمل نخواهند کرد.
از سوی دیگر محمود احمدی‌نژاد نیز سازمان ملل متحد و کشورهای همسایه عراق را به پشتیبانی از این کشور فرا خواند تا از این طریق زمینه‌ی خروج نیروهای بیگانه و البته آمریکا از منطقه فراهم شود.
آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی نیز در دیدار روز دوشنبه‌ی خود با نوری المالکی گفت: «قطعا خواب آمریکایی ها برای عراق تعبیر نخواهد شد.»
مالکی و لزوم جلب رضایت همه‌ی جناح‌ها
پایان سال ۲۰۰۹، مدت‌زمان مأموریت نیروهای بین‌المللی در عراق خاتمه می‌یابد. دولت عراق قصد دارد از سویی استقلال و خودمختاری خود را تضمین کرده و از سوی دیگر مقدمات حضور درازمدت آمریکا را در این کشور فراهم کند. از این روی در پایان ماه ژوئیه توافقنامه‌ی امنیتی‌ای میان ایالات متحده‌ی آمریکا و عراق به امضا خواهد رسید.
بر اساس تفاهم‌نامه‌ی یادشده به‌عنوان مثال نیروهای آمریکایی از طریق ۵۰ پایگاه نظامی، کنترل آسمان عراق را به دست می‌گیرند یا اختیار کامل خواهند داشت با افراد و گروه‌های مظنون به عملیات تروریستی برخورد کنند.
این‌ها مواردی نیستند که گروه‌های مخالف عراقی از کنار آنها به راحتی عبور کنند. مقتدا صدر، رهبر شیعیان سپاه مهدی، در اعتراض به تفاهم‌نامه‌ی امنیتی با ایالات متحده، طرفداران خود را تظاهرات فرا خوانده است. شیعیان هوادار آیت‌الله حکیم و حتی برخی گروه‌های سنی نیز این تفاهم‌نامه را محکوم کرده‌اند. آیت‌الله سیستانی هم معتقد است که نیروهای بیگانه برای ماندن طولانی‌مدت در عراق باید از روی جنازه‌ی او بگذرند.
نوری‌المالکی در سفر خود به ایران، این کشور را «دوست نزدیک و متحد استراتژیک» و آمریکا را «شریک استراتژیک» بغداد خوانده و تلاش کرده است با جلب موافقت تهران در مورد تفاهم‌نامه‌ی امنیتی با آمریکا، از نفوذ جمهوری اسلامی بر گروه‌های مخالف در عراق استفاده کند؛ همان نقشی که ایران چندی پیش در درگیری‌های نیروهای آمریکایی با شورشیان بصره و شهرک صدر ایفا کرد.
مالکی هم‌چنین باید طرف آمریکایی را متقاعد کند که برخی مفاد تفاهم‌نامه را تعدیل کند یا از آنها چشم بپوشد.
تفاهم‌نامه‌های اقتصادی و تجاری با ایران
در دیدار تهران تأکید شد که عراق نه پایگاهی برای حمله‌ی آمریکا به همسایگان این کشور خواهد بود و نه محلی برای درگیری ایران با غرب. در خبرگزاری‌ها آمده است که نوری المالکی برای جلب رضایت جمهوری اسلامی به همراهی در این تفاهم‌نامه، از سویی بر گسترش همکاری‌های اقتصادی و امنیتی با تهران تأکید کرده و از سوی دیگر مدارکی دال بر رفت‌وآمد مأموران ایرانی به عراق و تعلیم شبه‌نظامیان این کشور توسط جمهوری اسلامی و قاچاق اسلحه از ایران به عراق را به مقامات ایرانی ارائه کرده است.
روزنامه‌ی "اعتماد" چاپ ایران، در شماره‌ی روز سه‌شنبه‌ی خود (۱۰ ژوئن) به نقل از مصطفی محمد نجار، وزیر دفاع ایران، ارائه‌ی هرگونه مدرک دال بر دخالت ایران در امور یادشده از سوی طرف عراقی را تکذیب می‌کند.
اعتماد اضافه می‌کند که با حضور وزیران دفاع و اقتصاد عراق، تفاهم‌نامه‌ی همکاری‌های امنیتی و اقتصادی میان دو کشور به امضا رسید و تهران بر لزوم فراهم شدن زمینه‌ی حضور پررنگ‌تر شرکت‌های ایرانی در بازسازی عراق تأکید کرد.
پ/رویترز، ایرنا، اعتماد