پدر کتاب‌شناسی ايران
۱۳۹۹ بهمن ۵, یکشنبه
پدر خانبابا مشار از اشرافيان زمين‌دار قاجاری بود. كودك بود كه پدر و مادر را از دست داد و نزد عمه‌اش بزرگ شد.
از كودكی شيفته كتاب بود و پول توجيبی و عيدي‌هايش را صرف خريد كتاب می‌كرد. نخستين فهرست را از كتاب‌های خودش تهيه كرد تا كتابی را دو بار نخرد. تحصيلات را تا مقطع متوسطه ادامه داد و در ۱۹ سالگی به استخدام وزارت دارايی درآمد. كارش بيشتر در بخش‌های بايگانی و مالی بود.
نخستين فهرست رسمی‌اش همه كتاب‌های چاپ‌شده فارسی را از زمان ورود دستگاه چاپ به ايران دربر داشت كه دو هزار عنوان بود.
نام خانوادگی‌اش را به سبب ارادت به پدر همسرش، مشارالملك كه شوهر خاله‌اش هم بود "مشار" گذاشت.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
او در يك تلاش پيوسته ۱۵ ساله، فهرست كاملی از كتاب‌های چاپی فارسی تهيه كرد و به رايگان در اختيار انجمن ايرانی فلسفه و علوم انسانی وابسته به يونسكو قرار داد. خانبابا مشار در توضیح شیوه کار گفته است: «تنظيم فهرست به اين كيفيت صورت گرفته: بدوا با مراجعه به فهرست كتابخانه‌های مجلس، مدرسه سپهسالار، عمومی معارف، دانشكده پزشكی طهران، آستان قدس و ... اسامی كتاب‌های چاپی با مشخصات طبع و نام مولف و مترجم و ساير اطلاعات استخراج شده، سپس از روی برگه‌های كتابخانه مجلس، ملي، سپهسالار، و ... ساير اطلاعات جمع‌آوری شده است. درباره كتابخانه مدرسه فيضيه قم، آستانه قم و مدرسه هندی كربلا كه هيچ فهرستی نداشتند، پس از سفر، از روی خود كتاب‌ها استخراج شده است.»
فهرست او بر پايه نام كتاب‌هاست.
۵۶ ساله بود كه پس از چهار سال، جلد نخست و دوم "مولفين كتب چاپی فارسی و عربی از آغاز تا كنون" را تهيه كرد: «در اين يك سال و بلكه دو سال اخير به جان كندن به كار اشتغال داشتم. در يكی دو ماه اخير غالبا به قم مسافرت مي‌كردم. آنجا قريب به چهار هزار جلد كتاب صورت بر می‌داشتم.»
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
سرانجام فهرست شش جلدی‌اش را با هزينه شخصی به چاپ رساند كه به ترتيب نام، نام پدر، فاميلي، لقب، كنيه، تخلص و تاريخ تولد و وفات. پس از اين موارد زندگی مولف و اگر عكسی از او موجود بوده و سرانجام فهرست كتاب‌ها و مشخصات چاپ.
او گنجينه‌ای از كتاب و روزنامه داشت كه بخشی از آنها را از پدر همسرش به ارث برده بود. افزون بر آن، كتاب‌های نفيس و ارزشمندی نيز گردآوری كرد. در اواخر عمر برخی از كتاب‌هايش را به علت نیاز مالی فروخت.
خانبابا مشار در ۸۰ سالگی زادگاهش درگذشت.