پوکر تشکیل دولت در عراق پایان ندارد
۱۳۸۹ شهریور ۱۴, یکشنبه
با وجود گذشت ۶ ماه از گفت‌وگوهای تشکیل دولت جدید عراق حزب نوری المالکی، نخست‌وزیر دولت موقت این کشور، حاضر به هموار کردن راه سنی‌ها برای تصدی کرسی‌های قدرت نیست.
علی الادیب، از اعضای ارشد حزب الدعوه به رهبری مالکی، در گفت‌وگو با روزنامه‌ی آلمانی "زود دویچه"، چاپ ۳ سپتامبر، گفت، نه نخست‌وزیری و نه پست‌های کلیدی مانند تصدی وزارت دفاع یا کشور نباید به دست ائتلاف عمدتا سنی "العراقیه" بیافتد.
علی الادیب مذاکره‌‌کننده‌ی ارشد حزب مالکی برای تشکیل دولت ائتلافی و یکی از مهمترین اعضای ائتلاف "دولت قانون" به رهبری المالکی است.
ادیب در گفت‌وگو با روزنامه‌ی نامبرده فراکسیون مخالف دولت، ائتلاف "العراقیه"، را به سخنگویی حامیان صدام حسین، رئيس جمهور معدوم این کشور، و حزب پیشین حاکم بر این کشور یعنی بعث متهم کرد.
ائتلاف "العراقیه"، به رهبری ایاد علاوی، متشکل از شیعیان سکولار و سنی‌ها است که در زمان صدام حسین قدرت را در دست داشتند.
انتخابات پارلمانی عراق در ماه مارس به پیروزی ائتلاف "العراقیه" به رهبری علاوی انجامید. اما این ائتلاف تنها با اختلاف دو کرسی از ائتلاف "دولت قانون" به رهبری مالکی پیشی گرفته است.
تصدی مقام نخست‌وزیری و مذاکرات بی‌نتیجه
از ماه مارس به بعد مالکی به عنوان نخست‌وزیر موقت انجام وظیفه می‌کند. هم او و هم علاوی خواستار تصدی مقام نخست‌وزیری در دولت جدید عراق هستند.
علی الادیب در مصاحبه با "زود دویچه"، روزنامه‌ی آلمانی، امکان تشکیل دولتی متشکل از دو ائتلاف "دولت قانون" و "العراقیه" را منتفی ندانست. با وجود این او خاطرنشان ساخت، در صورتی که المالکی نخست‌وزیر باشد تصدی پست‌های کلیدی مانند وزارت دفاع، کشور یا اطلاعات را «افراد غیروابسته» بر عهده خواهند داشت.
تصدی دیگر پست‌ها را بسته به اینکه عرصه امنیتی یا سیاسی باشد افرادی از این دو ائتلاف بر عهده خواهند گرفت. پست‌های امنیتی به دلیل کنترل گسترده‌ی نیروهای امنیتی از سوی المالکی بر عهده‌ی افراد نزدیک به وی خواهد بود و در عرصه‌های سیاسی افراد "العراقیه" انجام وظیفه خواهند کرد.
انتخابات پارلمانی با نتیجه‌ای تقریبا برابر
انتخابات پارلمانی عراق اگر چه با پیروزی ائتلاف "العراقیه" به پایان رسید اما نه این ائتلاف و نه دومین ائتلاف برنده یعنی "دولت قانون" نمی‌توانست به تنهایی دولت تشکیل دهد. چون هیچ کدام از آنها نتوانست بیش از نیمی از کرسی‌های مجلس را تصاحب کند.
حتی ائتلاف با احزاب کوچک‌تر هم مشکل تشکیل دولت جدید عراق را حل نکرد. دو ماه پس از برگزاری انتخابات، احزاب شیعه‌ی عراق به رهبری نوری المالکی، عمار حکیم و مقتدا صدر برای تشکیل دولت جدید ائتلاف کردند. گرو‌ه‌های شیعی به رهبری حکیم و صدر چند ماه قبل از برپایی انتخابات ائتلاف کرده و اتحادی به نام "اتحاد ملی عراق" را تشکیل داده بودند.
در اوایل ماه آوریل ائتلاف "دولت قانون" با "اتحاد ملی عراق" ائتلاف کرد. اما مجموع کرسی‌های این ائتلاف جدید به جای ۱۶۳ کرسی مورد نیاز به ۱۵۹ کرسی رسید.کردها نیز توانستند ردیف چهارم را در انتخابات به خود اختصاص دهند.
برای خروج از این بن‌بست آمریکا وارد میدان شد و از مالکی و علاوی خواست، با یکدیگر ائتلاف کنند. آمریکا پیشنهاد داد تا شورایی تحت نام "شورای امنیت ملی" با عملکردی شبیه به یک دولت موازی تشکیل شود و رهبری این شورا به علاوی، رهبر "العراقیه"، سپرده شود، و مالکی همچنان نخست‌وزیر باقی بماند. به این شرط که به شورای یادشده که در قانون اساسی پیش‌بینی نشده است اختیارات ویژه اعطا شود.
علی الادیب در گفت‌وگو با روزنامه‌ی آلمانی "زوددویچه" این پیشنهاد را رد کرد. او می‌گوید، شورای نامبرده باید به جای برخورداری از عملکردی ویژه نقشی مشورتی داشته باشد.
ادیب گفت، علاوی می‌تواند به جای ریاست بر شورایی عاری از قدرت ریاست مجلس را بر عهده بگیرد.
در این بین روزنامه‌ی "الشرق الاوسط" گزارش داده است که "العراقیه" در گفت‌وگوهای ائتلاف با "اتحاد ملی عراق" توانسته است به پیشرفت‌هایی دست یابد. این روزنامه گفت‌وگو با کردها را بسیار دشوار خوانده است.
"الشرق الاوسط" می‌گوید، محور گفت‌وگوها این است که عادل عبدل مهدی، معاون کنونی رئيس جمهور عراق، که غیرسکولار و شیعه است همراه با علاوی به ظور متناوب مقام نخست‌وزیری را به عهده بگیرند.
در این میان، توافق "العراقیه"ی سکولار و گرو‌ه‌های شیعی همچنان با مشکل مواجه خواهد بود. چون حزب مقتدا صدر در ائتلاف آنها، یعنی "اتحاد ملی عراق" دست بالا را دارد.
رقابت‌های کشورهای همسایه عراق، از جمله ایران، عربستان و سوریه و تلاش آنها برای تأثیرگذاری بر روند مذاکرات مربوط به تشکیل دولت نیز سهمی عمده در بن‌بست کنونی دارد. این در حالی است که بر بستر خلا سیاسی موجود، ثبات و امنیت شکننده در عراق به ویژه پس از خروج نیروهای رزمی آمریکا در وضعیت نامساعدتری قرار گرفته است.
فریبا والیات
تحریریه: فرید وحیدی