پيامدهاى احتمالى بازداشت ملوانان انگليسى / گفتگويى با ابراهيم يزدى
۱۳۸۶ فروردین ۱۰, جمعه
اين در حالى است كه تلويزيون ايران دستگاه‌هاى كمك ناوبرى نظاميان بازداشت‌شده بريتانيايى را نمايش داد كه نشان مى‌دهند قايق آنها ۴۵۰ متر در داخل آبهاى ايران بوده‌است. مجموعه اين وقايع، مسئله دستگيرى اين ۱۵ ملوان انگليسى را به يك بحران نزديك مى‌كند. دكتر ابراهيم يزدى، وزير امور خارجه دولت موقت مهندس بازرگان، به سؤالات ما در اين زمينه پاسخ گفته است.
مصاحبه‌گر: میترا شجاعی
آقای یزدی، شورای امنیت سازمان ملل در بیانیه‌ای از بازداشت ملوانان انگلیسی توسط ایران عمیقا ابراز نگرانی کرده. با توجه به اینکه ایران با نمایش دستگاه ناوبری قایق توقیفی، مدعی شده که این قایق در آبهای ایران بوده، و انگلیس هم با نشان‌دادن تصاویر ماهواره‌ای ادعا کرده که این قایق در آبهای عراق بوده، آیا به نظر شما موضعگیری شورای امنیت یکطرف و یکجانبه نیست؟
ابراهيم يزدى: شورای امنیت اگر قرار بود به این مطلب رسیدگی بکند، می‌بایستی از طرفین دعوا دعوت می‌کرد و مدارک هر دو طرف را مورد بررسی قرار می‌داد. شورای امنیت در این مورد، یک طرفه و براساس آنچه انگلستان ادعا می‌کند رای داده است و بعد می‌گوید ایران را محکوم کرده. اما طرفین که این ادعا را می‌کنند براساس آنچیزی که بین ایران و عراق در مورد اروند رود امضا شده است، اروند رود خط القعر یا تالوگ مرز است، اما در سطح آب جایی نیست که شما بتوانید بگویید کجا خط باید بکشیم. به همین دلیل مدیریت اروند رود برطبق توافقنامه‌ای بین ایران و عراق مشترک بوده است که هر دو می‌توانند درآنجا دریانوردی بکنند. بنابراین این چیزی که دولت انگلستان می‌گوید من در آبهای ایران نبوده‌ام، این حرف درست نیست، چون آبراه جایی ندارد که خط بکشند و بگویند کدام طرفش مال ایران است و کدام طرفش نیست. اما مسئله این است که چون این مشترک برای ایران و عراق است، کشتی‌های عراقی می‌توانستند بیایند و بروند. آیا کشتی‌های انگلیسی هم چنین حقی را دارند به دلیل اینکه الان آمده‌اند در عراق و دولت عراق را ساقط کرده‌اند و آنجا مستقر شده‌اند یا نه. اگر دولت انگلستان به نیابت از طرف شورای امنیت و طبق دستور شورای امنیت این کار را می‌کرده است، آن می‌بایست با هماهنگی دولت ایران صورت بگیرد. چون در هرحال آبراه مشترک است. به نظر می‌رسد که شورای امنیت به این دلیل یکطرفه آمده قضاوت کرده است که تایید بکند که دولت انگلستان از طرف شورای امنیت مامور بر این کار بوده است.
نیروهای ارتش انگلیس در چارچوب نیروهای سازمان ملل و قطعنامه‌ی شورای امنیت در آبهای عراق هستند. آیا این مسئله می‌تواند تاثیری داشته باشد در روند این جریان و اینکه ایران پافشاری می‌کند که اینها نیروهای ارتش بریتانیا بودند و دولت انگلیس مرتب تکرار می‌کند که این نیروها در چارچوب سازمان ملل وارد عراق شدند؟
ابراهيم يزدى: خب این برمی‌گردد به قطعنامه‌هایی که شورای امنیت دارد که به نیروهای انگلیسی برای این کار ماموریت داده است. اما آيا شورای امنیت یک چنین ماموریتی را به ايران هم واگذار کرده است که با انگلیس‌ها همکاری بکند یا خیر. یک ماموریتی‌ست که در آبراههای مشترک ایران و عراق به یک کشور انگلیسی داده شده است، به ارتش انگلیس. و این به نظر من از نظر حقوقی جای بسیار بحث و گفتگو وجود دارد.
آقای یزدی، بعضی از کارشناسان سیاسی ایران اظهار کرده‌اند که احتمال دارد ایران بخواهد این ملوانها را با ۵ ایرانی که توسط ارتش آمریکا در اربیل عراق بازداشت شده‌اند مبادله بکند. نظر شما در اینباره چيست؟
ابراهيم يزدى: من البته اطلاعات دقیقی ندارم، اما در عالم سیاست همه چیز امکانپذیر هست. بالاخره یکجایی در این بازی شطرنج سیاسی می‌بایست یک چنین اقداماتی را طرفین انجام بدهند، اما اینکه آیا این تنها راه مطلوب هست، بحث و حدیث فراوان است. به نظر می‌رسد نه کاری که این آمریکایی‌ها کردند یک کاری بوده است که کمک بکند به حل مشکل و کاهش تنش میان ایران و آمریکا و نه کاری که ایران کرده است کمک می‌کند به کاهش تشنجات بین‌المللی میان روابط ایران و جهان خارج.
ایران ادعا کرده روز پنج‌شنبه قبل از ظهر سرکنسولگری ایران در بصره توسط نیروهای بریتانیایی محاصره شده. این جریان در صورت صحت‌داشتن به نظر شما چه تاثیری می‌تواند بر مسئله‌ی دستگیری ملوانان بریتانیایی توسط ارتش ایران بگذارد؟ و آیا به نظر شما اگر واقعا چنین چیزی صحت داشته باشد، این یک واکنش عصبی از طرف دولت بریتانیا نیست؟
ابراهيم يزدى: اگر صحت داشته باشد، قطعا این یک بازی دومینو خواهد بود که بجای اینکه جلوی ادامه‌ی تشنج را بگیرد، به دامنه‌ی آن خواهد افزود و احتمالا برخی از گروههای تند و افراطی را در ایران تحریک می‌کند که آنها هم عملیات مشابهی را علیه کنسولگری یا سفارت انگلیس در ایران انجام بدهند و این راه برای حل مشکل را می‌بندد.
آقای یزدی، پیش‌بینی شما از سرانجام این بحران چه هست؟
ابراهيم يزدى: به نظر می‌رسد طرفین دارند زورآزمایی می‌کنند و دیر یا زود هر دو طرف به اینجا خواهند رسید که راه حل مشکل و اختلاف زورآزمایی نیست، از طریق گفتگو و دیپلماسی خواهد بود. دیر یا زود این را پی خواهند برد و به یک طریقی که بقول امروزی‌ها بازی برد برد باشد تمامش کنند.