پی‌آمدهای بازداشت متهمان به جاسوسی در روابط ایران و ترکیه
۱۳۹۱ شهریور ۹, پنجشنبه
سرلشکر فیروزآبادی، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران در ۱۸ مرداد ۱۳۹۱ ترکیه را "مسئول خون‌های ریخته شده در خاک سوریه" دانست و تهدید کرد که «نوبت ترکیه هم خواهد رسید.»
وزارت امور خارجه ترکیه با صدور بیانیه ای به سخنان مسئولان مختلف ایرانی اعتراض کرد و «اتهامات بی‌اساس و تهدیدهای بی‌نهایت خصمانه‌ی مقامات ایرانی از قبیل حسن فیروزآبادی علیه ترکیه» را به شدت محکوم کرد.
بولنت آرینج: آنکارا برای مقابله با ایران اقدام می‌کند!
اظهارات رئیس ستاد نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران سبب واکنش تند رجب طیب اردوغان، نخست وزیرترکیه شد. وی اعتراض کرد: «ایران پیش از آن‌که از ترکیه حساب بپرسد، باید رفتار خود را مد نظر قرار دهد. زمانی که هیچ کشوری در دنیا در کنار ایران قرار نگرفت، ترکیه تنها کشوری بود که با وجود کلیه مسائل، در کنار ایران جای گرفت.»
بولنت آرینچ، معاون نخست‌وزیر ترکیه نیز ایران را به حمایت از حزب کارگران کردستان (پ ک ک) در جنوب ترکیه متهم کرد. وی به صراحت گفت: «آنکارا هر اقدامی که نیاز باشد برای مقابله با ایران انجام خواهد داد».
کشف ماجرای "جاسوسی" ایران علیه ترکیه
گرچه پس از این "جدال لفظی" اظهارات تندی بین مقام‌های ایران و ترکیه رد و بدل نشد، اما خبرگزاری جیهان و روزنامه حریت از کشف یک شبکه جاسوسی در ایغدیر و نقاط دیگر ترکیه خبر دادند که از دو شهروند ایرانی نیز به‌عنوان اعضای اصلی این شبکه نام برده شده بود. روزنامه‌ی حریت جزئیاتی از پلاک ماشین، تعداد سلاح‌های ظبط شده و اسامی مظنونان منتشر کرد و باعث شد نظر افکار عمومی و رسانه‌های ترکیه به نقش ایران در ماجرای بمب‌گذاری‌های اخیر در این کشورجلب شود.
تکذیب گزارش حریت از سوی سفارت ایران
در عین حال گزارش روزنامه حریت سبب شد که سفارت ایران در آنکارا بلافاصله واکنش نشان دهد و دست داشتن شهروندان ایرانی را در ماجرای جاسوسی علیه ترکیه را تکذیب کند.
در بیانیه‌ی کوتاه سفارت ایران ضمن تکذیب خبر روزنامه حریت آمده است: «انتشار این‌گونه اخبار کذب و فتنه برانگیز برخلاف اخلاق رسانه ای بوده و به هیچ عنوان نمی‌تواند به روابط دو کشور دوست و برادر ایران وترکیه آسیب وارد کند. ضمنا درخصوص ادعای مذکور تاکنون هیچگونه اطلاع رسمی به این سفارت اعلام نشده است و در این خصوص اطلاعات رسمی از مقامات دولت ترکیه درخواست گردیده است».
عارف کسگین کارشناس "مرکز تحقیقات استراتژیک قرن ۲۱ در ترکیه" در رابطه با بیانیه‌ی سفارت ایران در آنکارا می‌گوید: «بیانیه‌ی سفارت در درجه نخست باید متوجه‌ی سران ایران باشد که در اظهارات خود دقت و توجه بیشتری بکنند، چون‌که افکارعمومی و مقام‌های ترکیه به بیانیه‌ی سفارت جمهوری اسلامی ایران در آنکارا باور نمی‌کنند.»
بشنوید: مصاحبه با عارف کسگین
تلاش ایران و ترکیه برای مهار تنش
سرکان دمیرتاش، رئیس نمایندگی روزنامه حریت در آنکارا به دویچه وله می‌گوید: «این گزارشی است که در حریت به زبان ترکی منتشرشد و ایران هم آن را تکذیب کرد و قضیه دیگر فیصله یافت. ما توضیحاتی اضافی دراین‌باره منتشر نمی‌کنیم.»
دمیرتاش همچنین می‌گوید: «بحران سوریه دو کشور را دچار چالش کرده و مناسبات دوستانه دو کشورهمسایه را به مخاطره انداخته است. فعلا هر دو طرف کوشش می‌کنند مناسبات را عادی سازند.»
نماینده حریت در آنکارا می‌افزاید:«گرچه اظهارات مقام‌های ترکیه به اندازه‌ی مقام‌های ایرانی تند نبوده، اما باید هر دو طرف تلاش کنند تنش را کاهش دهند.» وی اضافه می‌کند: «ترکیه و ایران دو کشور توانا و قدرتمند منطقه هستند و قصد دارند نفاق‌های پیش آمده را کنترل و با دقت بیشتری با مشکلات برخورد کنند.»
دمیرتاش پیش‌بینی می‌کند با تشدید بحران سوریه نفاق بین ایران و ترکیه نیز بیشتر خواهد شد.
کارشناس: ترکیه دیگر اعتمادی به ایران دارد
عارف کسگین کارشناس مقیم آنکارا نظر دیگری دارد. او به دویچه وله می‌گوید: «انتشار خود این خبر هم مهم است و نشان می‌دهد که ترکیه دیگر نظام جمهوری اسلامی ایران را به عنوان یک تهدید امنیتی حساب می‌کند و قصد دارد جلوی تهدیدات امنیتی ایران را بگیرد.»
این کارشناس که مسائل ایران و ترکیه را در رسانه‌های ترکیه تحلیل می‌کند، براین باور است که اکنون مناسبات ترکیه و ایران به یک مرحله جدید و نوینی رسیده و دیگر ترکیه اعتمادی به نظام جمهوری اسلامی ایران ندارد.
وی همچنین می‌گوید: «مقام‌های ترکیه به این نتیجه رسیده‌اند که ایران می‌تواند در امور اقتصادی، اجتماعی وسیاسی این کشور اختلالاتی را بوجود بیاورد و پس از این ما تنش‌های بیشتری را در مناسبات دو کشور شاهد خواهیم بود.»
دو تکذیب نامه ظرف یک هفته
کارشناسان از جمله عارف کسگین در گفتگو با دویچه وله هشدار می‌دهند که اظهارات تند برخی مقام‌های بلندپایه ایران از جمله تهدیدهای مقام‌های نظامی ایران رهبران ترکیه را به سیاست‌های ایران بسیار بدبین کرده‌اند و آن‌ها ترجیج داده‌اند که سکوت را بشکنند و "اقدام" کنند.
اما ترکیه چه اقداماتی علیه ایران می‌تواند انجام دهد؟ کسگین به این سئوال دویچه وله چنین پاسخ می‌دهد: «ترکیه در مقابل ایران سیاست صبر را پیشه کرده بود و نمی‌خواست مناسباتش بحرانی شود. اما ادامه‌ی روند کنونی می‌تواند به تغییرسیاست کنونی ترکیه در قبال ایران بینجامد.»
کسگین ادامه می‌دهد: «ترکیه می‌تواند در زمینه‌ی داخلی و خارجی بر ایران تاثیر بگذارد. ترکیه به فکر این نیست که از اپوزسیون و مخالفین دولت ایران حمایت کند، اما اگر روابط دو کشور بیش از این بحرانی شود، ترکیه قادر هست با مفهوم "دمکراسی برای ایران" در سیاست داخلی ایران تاثیر بگذارد.
از سوی دیگر ترک‌های ایران بعد از ترکیه بیشترین تعداد ترک‌های دنیا را دارند و پس از تاسیس نظام جمهوری در ترکیه، این کشور هیچوقت از این ترک‌ها حمایت نکرده است. اگر ایران مناسبات را بحرانی‌تر بکند، احتمال دارد ترکیه در راستای حمایت فرهنگی از ترک‌های ایران گام بردارد.»
این کارشناس مقیم آنکارا تغییر مواضع ترکیه در قبال مسئله‌ی هسته‌ای ایران را هم دور از انتظار نمی‌داند و به نظر او در صورت بیشترشدن تنش بین دو کشور، ترکیه می‌تواند در رابطه با "دیپلماسی هسته‌ای ایران" مسیر دیگری را انتخاب کند که این به ضرر جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.
کارشناسان ترک معتقدند که به‌رغم تنش‌های موجود، هنوز برای قطع تحریکات وعادی سازی مناسبات دو کشور همسایه فرصت باقی است.