1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله
موسیقیایران

پیشگام پیانو ایرانی

۱۳۹۹ بهمن ۱۱, شنبه

۱۱ بهمن ۱۳۴۸: ۵۱ سال پیش در چنین روزی مشیرهمایون شهردار در تهران درگذشت. پیانو ترانه ماندگار "مرا ببوس" را او نواخته است.

https://p.dw.com/p/3obTt
مشیر همایون شهردار
مشیر همایون شهردارعکس: mahoor.com

حبیب‌الله سپهسالاری مشهور به مشیرهمایون شهردار در سال ۱۲۶۴ در مشهد زاده شد.

پدرش سرپرست خزانه قشون ناصرالدین‌شاه بود و از یکی از مسافرت‌هایش به فرنگ پیانویی به تهران آورد و فرزندش شش ساله‌اش را برای فراگیری این ساز به آقابزرگ‌خان رئیس ارکستر قشون سپرد.

او همزمان به مدرسه فرانسوی آلیانس می‌رفت و ردیف‌ها و نواهای ایرانی را نزد استادان بنام آن زمان می‌آموخت و با پیانو می‌نواخت: «مدتی معاون در اداره تفتیش دادگستری و سپس دادستان در اصفهان بودم. در شهربانی رشد کردم. دیری نگذشت که رئیس شهربانی کل استان‌های جنوب بودم. در وزارت کشور فرماندار چند شهر و شهردار مشهد، اصفهان و شیراز شدم.»

او از احمدشاه قاجار لقب "مشیرهمایون شهردار" گرفت و در زمان رضاشاه هم مقام‌های دولتی بالایی داشت، ولی همواره نوازنده و موسیقیدان ماند:

"ز هجرت در هزار و سیصد و چار
شدم وارد در این دشت محنزار
چو فارغ گشتم از تحصیل دانش
شدم با بخت خویش اندر کشاکش
سپس دعوت شدم از انگلستان
که سازم صفحه‌ای ز الحان ایران"

۵۶ ساله بود که بازنشسته شد و پس از آن همه وقتش را صرف موسیقی کرد:

در کوتاهترین زمان نی، تار و به ویژه نواختن سنتور را نزد محمدصادق‌خان آموخت و شیوه سنتورنوازی ایرانی را روی پیانو آزمود و جا انداخت.

۲۲ ساله بود که چند نمایشنامه موزیکال از جمله "باغشاه" و "دمپخت فِری" را ساخت و با "ارکستر انجمن اخوت" که به سود آسیب‌دیدگان آتش‌سوزی‌ها در بازار، کنسرت می‌داد، به روی صحنه برد.

۲۵ ساله بود که با چند همنواز به لندن رفت و چند آواز و ترانه بر روی صفحه‌های گرامافون ضبط کرد که در بمباران‌های هوایی جنگ جهانی اول از میان رفتند.

بعدها برای شرکت انگلیسی پخش صفحه کلمبیا تکنوازی و آواز رضاقلی‌خان ظلی را همراهی کرد که ماندگارترین آنها تک‌نوازی راست پنجگاه و آواز اصفهان هستند.

او نخستین هنرمندی است که ردیف‌های موسیقی ایرانی را با کوک ویژه برای پیانو تنظیم کرد و نواخت ولی چون نت نمی‌دانست، نتوانست آنها را بنویسد.

۶۸ ساله بود که سرپرست شورای موسیقی رادیو شد و به خاطر سلیقه و سختگیری‌هایی که با هنرمندان می‌کرد، مخالفان بسیاری یافت.

مشیرهمایون شهردار در ۸۴ سالگی در تهران درگذشت.