چالش یونسکو با ایران و آلمان بر سر دو اثر تاریخی

در مورد دره البه(Elbtal)، کمیته یادشده تا اکتبر امسال به مسئولان شهر درسدن آلمان فرصت داده است تا با انصراف از ایجاد پل بر روی دره زیبای الب از حذف این اراضی زیبا و تاریخی از فهرست میراث تاریخی بشر جلوگیری کنند.

بخشی از دره البه که در شهر درسدن واقع شده در اصل به اراضی اطراف رود البه در این شهر گفته می‌شود که ۲۰ کیلومتر درازا دارد. چشم‌انداز طبیعی ،ویژگی‌های ساختمانی و اقتصادی و نیز سکونت گروه‌های مختلف قومی در این منطقه در طول تاریخ، باعث شده که یونسکو آن را از سال ۲۰۰۴ را در فهرست میراث تاریخی بشریت ثبت کند. اما از سال ۲۰۰۵ که مسئله ایجاد یک پل ۴ باندی برای ارتباط‌دادن دو سوی رود البه در دستور کار مقامات شهر درسدن قرار گرفته، یونسکو تهدید کرده است که نام دره البه را دوباره از فهرست یادشده حذف خواهد کرد. استدلال یونسکو این است که پل منظره یک دست دره البه را گسسته خواهد کرد و انحنای رود را در نقطه‌ حساس چشم‌انداز زیبای آن مخدوش می‌سازد.

در حالی که مقامات مسئول درسدن، نظر مثبت اکثریت مردم این شهر در یک همه‌پرسی را پشتوانه مشروعیت اقدام خود در ایجاد پل یادشده می‌دانند، شورای این شهر، احزاب اپوزیسیون و نیز مقامات دولت فدرال معتقدند که نباید با نظر یونسکو از در چالش درآمد. در همین راستا، مخالفان ایجاد پل، از گزینه پیشنهادی یونسکو، یعنی ایجاد تونل به جای پل استقبال کرده‌اند. تا ابتدای اکتبر سال جاری مقامات درسدن وقت دارند که در باره این گزینه فکر و تصمیم‌گیری کنند. در صورت اصرار آنها بر ایجاد پل، یونسکو تهدید کرده است که دره البه را در فهرست آثار تاریخی بشریت که مورد تهدید واقع شده‌اند قرار خواهد داد و آلمان را به عنوان ناقض کنوانسیون حفظ میراث بشریت معرفی خواهد کرد.

ایران: اجرای نیم‌بند یک توافق

گفتنی است که کمیته میراث جهانی یونسکو در اجلاس سال پیش خود که در همین ایام برگزار شد، مورد مشابهی از ایران را در دستور کار خود داشت که به مسئله میدان نقش‌ جهان اصفهان مربوط می‌شد.

طيق ضوابط کميته، تا ۲ کيلومتر اطراف بناهای تاريخی جزء حريم چشم‌اندازی آنهاست و نبايد بنا و ساختمانی چنان بلند در اين حريم ساخته شود که چشم‌انداز و منظره اثر تاريخی را ناقص و مخدوش کند و آن را از فاصله دور غيرقابل رويت سازد. در اصفهان اما همه اين‌ها را ناديده گرفتند و سال ۱۳۷۶ درفاصله ۷۰۰ متری ميدان نقش جهان شروع به ساختن برجی کردند به نام "برج جهان‌نما" به ارتفاع ۵۴ متر. برج ۸۱ هزار و ۸۰۰ متر مربع زيربنا و مساحتی برابر با ۱۷هزار متر مربع دارد. از سال ۱۳۸۰ که يونسکو از ساختن برج و تاثير منفی آن بر منظر ميدان نقش جهان خبردار شد تا به امروز کشاکش افتان و خيرانی ميان هواداران و مخالفان برج در جریان بوده که برخی نهادهای مدنی مانند کانون مدافعان حقوق بشر ، بخشی از سازمان میراث فرهنگی و ... هم از جمله مخالفان فعال و تاثيرگذار در آن بوده‌اند.

اجلاس پارسال کميته ميراث جهانی يونسکو نهایتاَ چاره‌ای ندید جز آن که تهديد خود را در مورد قراردادن نقش جهان در فهرست آثار در معرض خطر تکرار کند، مگر آن که تا فوريه سال ۲۰۰۷ از ارتفاع برج جهان‌نما به اندازه کافی کاسته شود.

اینک همزمان با اجلاس جاری کمیته میراث جهانی خبر می‌ر‌سد که پس از گذشت پنج‌ماه از مهلت يونسكو، بنا به گفته‌ی رييس شوراي شهر اصفهان، از برج جهان‌نما در مرحله‌ی نخست يك طبقه و برجك آن كه به‌صورت نيم‌طبقه بود، خراب شده‌اند و تخريب دو طبقه‌ي ديگر همچنان در دست اقدام است. این که کمیته میراث جهانی با این حد از پیشرفت در احیای وضعیت عادی و طبیعی میدان نقش جهان موافقت کند و از گذاشتن این اثر تاریخی در فهرست آثار مورد تهدید در جهان، چشم بپوشد پرسشی است که باید تا پایان اجلاس این کمیته، یعنی تا روز یکشنبه اول ژوئیه، منتظر ماند.

ح