چرا دانشجویان خارجی برای آلمان مهم هستند؟

آلمان در حال حاضر دو میلیون و ۸۷۰ هزار دانشجو دارد. ده درصد این تعداد، دانشجویان خارجی هستند. مارگارت وینترمانتل، مدیر سازمان خدمات تبادل دانشگاهی آلمان  (DAAD) این آمار را نشانه خوبی می‌داند.

او در مصاحبه با دویچه‌وله می‌گوید: «حضور دانشجویان، پژوهشگران خارجی و اجرای پروژه‌های بین‌المللی که ازسوی ما حمایت می‌شوند، موفقیت بزرگی برای آلمان است».

آلمان پس از ایالات متحده آمریکا، بریتانیا و استرالیا محبوب‌ترین کشور دنیا برای دانشجویان سراسر جهان است. وینترمانتل تنها ابراز تأسف می‌کند که دانشگاه‌های آلمان هنوز یک استراتژی واحد برای همپیوندی دانشجویان خارجی با جامعه آلمان ندارند.

مشکلات اولیه دانشجویان در دانشگاههای آلمان

مییمونا اوواتارا از ساحل عاج به آلمان آمده است و در مقطع دکترا در دانشگاه پوتسدام تحصیل می‌کند. او خود را بخشی از جامعه آلمان می‌داند و به عنوان رئیس "اتحادیه فدرال دانشجویان خارجی" به دانشجویان خارجی مشاوره می‌دهد.

اوواتارا به دویچه‌وله  می‌گوید: «دانشگاه‌های آلمان به دلیل سطح بالای علمی‌شان میان دانشجویان خارجی محبوب هستند چون آنها می‌دانند با دریافت مدرک تحصیلی از این دانشگاه‌ها درهای بازار بین‌المللی کار بر روی آنان باز است و فرصت‌های شغلی بیشتری در انتظارشان است.»

"اتحادیه فدرال دانشجویان خارجی" مخالف پرداخت شهریه توسط دانشجویان غیراروپایی در آلمان است. دانشگاه‌های آلمان برای شهروندان آلمان و  اتحادیه اروپا رایگان هستند و بسیاری از آنها از دانشجویان خارجی هم شهریه نمی‌گیرد.

اوواتارا این نکته را یک امتیاز بزرگ برای آلمان می‌داند. او البته مشکلات پیش‌روی دانشجویان خارجی را هم می‌شناسد و با اشاره به دشواری‌های آغاز تحصیل خود در آلمان می‌‌گوید: «من دوره زبان را گذرانده بودم اما از اولین کلاس درس هیچ چیز نفهمیدم. حتی نمی‌دانستم چطور یادداشت بردارم.»

آمار بالای ترک تحصیل دانشجویان خارجی در آلمان

کنار آمدن با یک زبان و فرهنگ خارجی و بورکراسی حاکم بر آن‌، چندان آسان نیست. بسیاری از دانشجویان احساس می‌کنند حامی و پشتیبانی ندارند و ترک تحصیل می‌کنند.

مارگت وینترمانل می گوید حدود ۴۱ درصد دانشجویان خارجی در آلمان ترک تحصیل می‌کنند. این رقم بسیار بالاست. او تأکید می‌کند که باید راهی برای بهبود این وضعیت و موفقیت تحصیلی بیشتر دانشجویان خارجی پیدا کرد.

مدیر سازمان خدمات تبادل دانشگاهی آلمان  به دویچه‌وله می‌گوید: «نباید بپذیریم که دانشجویان خارجی که سراغ ما می‌آیند، تحصیل خود را ناتمام بگذارند و با سرخوردگی به خانه باز گردند.» او معتقد است این دانشجویان به مشاوره بیشتری از سوی دانشگاه نیاز دارند. او همزمان تأکید می‌کند که دانشگاه‌ها هم نیازمند منابع مالی مناسب برای این کار هستند.

یکی از مهمترین گام‌ها ارائه کلاس‌های آموزش زبان آلمانی به دانشجویان خارجی است. اکرم البوراشی، دانشجوی پزشکی دانشگاه Otto-von-Guericke در ماگدبورگ است. او با انجمنی در دانشگاه در ارتباط است که اعضای آن به یکدیگر کمک می‌کنند تا زندگی بهتری در آلمان داشته باشند. به عنوان مثال، این انجمن گردش‌های علمی با حضور دانشجویان بین‌المللی و آلمانی برگزار می‌کند. 

اکرم البوراشی به دویچه‌وله می‌گوید: «من خودم به مشکلات فرهنگی در خوابگاه رسیدگی می‌کنم و مترجم دانشجویان و مدیریت خوابگاه هستم. متأسفانه بسیاری از دانشجویان آلمانی صحبت نمی‌کنند.» او می‌گوید دوره‌های رایگان آموزش زبان آلمانی همیشه پر است و یک فهرست انتظار طولانی هم دارند.

ینس اشترکلیان، رئیس دانشگاه Otto von Guericke از این مشکل خبر دارد. برای او بسیار مهم است که دانشگاه‌‌اش برای دانشجویان خارجی جذاب بماند. او ضمن حمایت از آنها با پشتیبانی سازمان خدمات تبادل دانشگاهی آلمان (DAAD) پروژه‌های مختلفی، از جمله برای پناهجویان دارد. دانشگاه Otto von Guericke  تا به حال ده پناهجوی سوری را در رشته‌های مختلف تحصیلی پذیرفته است.

نیاز آلمان به تخصص مهاجران

دانشگاه ماگدبورگ به ویژه در رشته‌های فنی و علمی، دانشگاه مطرحی است. دوره‌های تحصیلی این دانشگاه در مقطع کارشناسی ارشد به زبان انگلیسی برگزار می‌‌شود. از ۱۴ هزار دانشجوی این دانشگاه بیش از سه هزار خارجی با ۱۰۶ ملیت مختلف هستند. ینس اشترکلیان به دیوچه‌وله می‌گوبد: «البته این شرایط همپیوندی دانشجویان با جامعه آلمان را ساده‌تر نمی‌کند.»

بزرگترین گروه دانشجویان خارجی ۹۵۰ دانشجوی هندی هستند که برای خود جامعه کوچکی در ماگدبورگ درست کرده‌اند. رئیس دانشگاه مخالف این است که دانشجویان تنها در جمع خود بمانند و سعی می‌کنند دانشجویان بیشتری از هند برای مقطع کارشناسی جذب کنند. دانشجویان این مقطع ابتدا آلمانی یاد می‌گیرند.

اشترکلیان می‌گوید: «اگر ما نتوانیم دوره‌های کافی آموزش زبان ارائه دهیم، ورود فارغ‌التحصیلان ما به بازار کار ایالت زاکسن آنهالت تقریبأ غیرممکن است.» ایالت زاکسن آنهالت در شرق آلمان واقع شده است. شرکت‌های آلمانی این بخش از آلمان در حال حاضر به شدت دنبال نیروی متخصص می‌گردند.

مارگارت وینترمانتل، مدیر سازمان خدمات تبادل دانشگاهی آلمان (DAAD) تأکید می‌کند: «جامعه ما به متخصصان بیشتری نیاز دارد. ما به مهاجران واجد شرایط کار در بسیاری از رشته‌ها نیاز داریم، به عنوان مثال در فنآوری‌های جدید مانند هوش مصنوعی و به طور کلی در موضوعات مهندسی. ما امیدواریم آنها بتوانند وارد بازار کار ما شوند.»

 البته قدرت گرفتن احزاب پوپولیستی راستگرا در شرق آلمان از جمله در ایالت زاکسن-آنهالت کمی نگران کننده است. بسیاری نگران هستند که خارجی‌هراسی پوپولیست‌ها دانشجویان بین‌المللی و حتی آلمان را از تحصیل در شرق آلمان منصرف کند.

حامیان حزب راست‌گرای خارجی‌ستیز "آلترناتیو برای آلمان" رئیس دانشگاه مگدبورک را به مرگ تهدید کردند. او به دویچه‌وله می‌گوید: «حتی یک‌بار ماشین من را دستکاری کرده بودند، روی که هنگان رانندگی یک تایر ماشین در رفت» راست‌های افراطی حتی روی دیوارهای خانه او شعار نوشته بودند. اما او تصمیم گرفته که مورد ارعاب قرار نگیرد.

اکرم البوراشی دانشجوی دانشگاه او به دویچه‌وله می‌گوید تا‌ به‌ حال هیچ تجربه‌ای بدی از خارجی‌ستیزی نداشته است. او دوست دارد که پس از پایان تحصیل در آلمان بماند و می‌گوید: «شما اگر به عنوان پزشک در آمریکا در آمد بیشتری از آلمان داشته باشد، اما به خوبی آلمان خدمات اجتماعی ندارید».

او با اشاره به این خدمات اجتماعی مثلأ بیمه درمانی، بیمه مراقبت‌های پیری و حقوق بازنشستگی می‌گوید همه اینها نیازمند کاغذبازی و بوروکراسی است که فهمیدنش گاهی سخت اما در نهایت مفید است. اکرم البوراشی می‌گوید: «آلمان کمبود پزشک دارد. این کشور به من نیاز دارد. چرا باید اینجا را ترک کنم؟»