چرا سرنوشت سیاسی بلاروس برای اتحادیه اروپا مهم است؟
۱۳۹۹ مرداد ۲۹, چهارشنبه
دست‌یابی به یک توافق جمعی در ارتباط با یک موضوع خارجی در اتحادیه اروپا امر چندان ساده‌ای نیست. این در حالی است که موضوع در مورد بلاروس با سایر مسائل برخاسته از سیاست بین‌الملل برای ۲۷ کشور عضو این اتحادیه تفاوت می‌کند. در این مورد معین، همه اعضای این اتحادیه و حتی کشور مجارستان، رویکرد کمابیش مشابهی از خود نشان داده‌اند.
تعیین سیاست نسبت به بلاروس یک موضوع است و پیشبرد این سیاست مشترک، موضوعی دیگر. همه کشورهای عضو در این نکته اتفاق نظر دارند که موضوع می‌تواند پیامدهای غافلگیر کننده‌ای داشته باشد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
در نگاه کلی، موضوع به سیاست و عملکرد ولادیمیر پوتین و کاخ کرملین برمی‌گردد. پوتین آشکارا نسبت به دخالت در اوضاع بلاروس هشدار داده است. این در حالی است که کشورهای اتحادیه اروپا نیز از دخالت نظامی روسیه در بلاروس واهمه دارند.
تماس تلفنی آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان و همچنین امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه با ولادیمیر پوتین، نشان از احتیاط اروپا نسبت به رویدادهای سیاسی در بلاروس دارد.
اهمیت بلاروس
اهمیت بلاروس به‌ویژه خود را در موقعیت ژئوپلتیکی این کشور نشان می‌دهد. این کشور از یکسو با اتحادیه اروپا هم مرز است و از سوی دیگر از شرق همسایه روسیه است و در جنوب اوکراین را دارد.
از سوی دیگر، نمی‌بایست از نظر دور داشت که بلاروس در شمار اعضای "سازمان پیمان امنیت جمعی" است؛ پیمانی که دفاع مشترک کشورهای عضو از یکدیگر را پیش بینی می‌کند. در این پیمان در کنار روسیه و بلاروس، ارمنستان، قرقیزستان، قزاقستان و تاجیکستان نیز عضویت دارند.
از همین روست که آلکساندر لوکاشنکو، رئیس جمهوری بلاروس، پس از گسترش دامنه اعتراضات، به عضویت این کشور در پیمان یاد شده اشاره کرده است.
اتحادیه اروپا و بلاروس
لوکاشنکو اخیرا از افزایش حضور نظامی ناتو در لهستان سخن گفته بود. این در حالی است که اتحادیه اروپا و ناتو این اتهام را رد می‌کنند. در عین حال کشورهای عضو اتحادیه اروپا از آن واهمه دارند که افزایش فشار بر دولت لوکاشنکو، عملا باعث آن شود که بلاروس کاملا به دامان روسیه بیافتد.
به کانال اینستاگرام دویچه وله فارسی بپیوندید
گوستاو گرسل، کارشناس مسائل شرق اروپا نسبت به پیامدهای دخالت در بلاروس هشدار داده است. او تاکید کرده، درخواست همبستگی و نزدیکی بیشتر بلاروس به اروپا می‌تواند برای اتحادیه اروپا و نیز برای بلاروس گران تمام شود.
به‌ویژه آنکه، بلاروس با اوکراین و موضوع الحاق جزیره کریمه تفاوت دارد. مردم بلاروس رویکردی دوستانه نسبت به روسیه دارند. حتی در جریان تظاهرات ضد دولتی ظرف روزهای گذشته، پرچم اتحادیه اروپا در دست معترضان دیده نشده است.
بدیهی است که با توجه به هم‌مرز بودن بلاروس با روسیه و اوکراین از یکسو و با کشورهای لهستان، لیتوانی و لتونی از سوی دیگر، سرنوشت سیاسی این کشور نمی‌تواند برای اتحادیه اروپا مهم نباشد.
روسیه و بلاروس
در اهمیت بلاروس برای روسیه نیز تردیدی وجود ندارد. اما با توجه به نزدیکی‌های سیاسی و فرهنگی و اقتصادی بلاروس با روسیه، نگرانی ولادیمیر پوتین از تحولات سیاسی اخیر در این کشور کمتر از نگرانی‌های ناشی از بحران سیاسی در اوکراین بوده است.
در برخی از تحلیل‌ها حتی نسبت به حمایت ولادیمیر پوتین از آلکساندر لوکاشنکو ابراز تردید شده است. برای روسیه و رئیس جمهوری آن کشور، شخص لوکاشنکو اهمیت چندانی ندارد، برای پوتین سرنوشت بلاروس مهم است.
لوکاشنکو، اتفاقا تلاش داشته تا سیاست خود را بین روسیه و اتحادیه اروپا تنظیم کند. همین موضوع، ناخشنودی کرملین را در پی داشته است.
به عنوان نمونه، لوکاشنکو چند روز پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری اقدام به دستگیری ۳۲ شهروند روس کرده بود. اتهام این افراد ایجاد بی‌ثباتی در بلاروس اعلام شده بود. لوکاشنکو حتی مدعی شده بود که آن‌ها به فرمان پوتین در بلاروس عمل می‌کرده‌اند.
افزون بر آن، لوکاشنکو تا کنون با درخواست روسیه مبنی بر ایجاد یک پایگاه نظامی آن کشور در خاک بلاروس مخالفت کرده است. رئیس جمهور کنونی بلاروس بر آن بوده تا بین ناتو و روسیه، استقلال خود را حفظ کند.
حتی بلاروس در دوران زمامداری لوکاشنکو، چند بار در مانورهای نظامی مشترک ناتو حضور داشته است. بدیهی است که چنین سیاست‌هایی باب میل پوتین و کرملین نبوده است.
باباریکو کیست؟
ناظران با توجه به موقعیت کنونی بلاروس بر این باورند که کرملین چندان هم مخالف تجدید انتخابات در بلاروس نیست؛ پدیده‌ای که در ارمنستان نیز اتفاق افتاد و عملا باعث تقویت پیوند سیاسی و نظامی ارمنستان با روسیه شد.
گفته می‌شود که روسیه ترجیح می‌دهد یک رهبر سیاسی مدرن جای لوکاشنکو را در دفتر ریاست جمهوری بلاروس بگیرد.
سخن از ویکتور باباریکو به میان آمده است. باباریکو، رئيس شعبه بلاروس شرکت نفتی روسی گازپروم است.
پس از اعلام نامزی باباریکو برای انتخابات ریاست جمهوری بلاروس، لوکاشنکو اقدام به دستگیری او کرد. پیش بینی می‌شود که روسیه در عین تاکید بر حمایت خود از لوکاشنکو، چندان مخالفتی با جابه‌جایی قدرت سیاسی در بلاروس ندارد.
آنچه همه کارشناسان سیاست کشورهای اروپای شرقی بر آن اتفاق نظر دارند، تفاوت بین موقعیت بلاروس و اوکراین بوده، از این منظر نسبت به اقدامات شتابزده در تحولات سیاسی بلاروس هشدار داده‌اند.