چه بر سر سفره‌های ایرانی آمده است؟
۱۳۹۷ آذر ۲۰, سه‌شنبه
چه بر سر سفره‌های ایرانی آمده است؟ دست‌های خالی کارگران چه بلایی سر زنبیل‌های خرید خانوارها آورده و خالی ماندن سفره‌ها تا چه حد سلامتی مردم را تهدید می‌کند؟ خبرگزاری کار ایران(ایلنا) در گزارشی در این باره نوشته است در ماه‌های اخیر، مردم تا آنجا که توانسته‌اند از مصرف مواد غذایی خود کاسته‌اند.
افزایش حداقل ۵۰ درصدی بهای اقلام خوراکی و تورمی که همه کارشناسان اقتصادی بر عدد ۲۵ به عنوان درصد میانگین آن تکیه دارند، "گرسنگی" و به تبع آن "فقر غذایی" را تبدیل به یک بحران جدی کرده است.
بنابر این گزارش، کاستن از اقلام ضروری سبد غذایی تا آنجا پیش رفته که همه آژیرهای خطر به صدا درآمده است. در شهریورماهِ سال جاری، علی احسان ظفری، رئیس هیات مدیره اتحادیه لبنی ایران در ارتباط با کاهش شدید مصرف لبنیات هشدار داد و گفت: لبنیات در حال خارج شدن از سبد مصرف خانوارهاست.
به گفته رئیس هیات مدیره اتحادیه لبنی ، تداوم این روند می‌تواند زمینه‌سازِ بروز بیماری‌های متعدد میان مردم و به خطر افتادن سلامت جمعی شود.
اما این بیماری‌های متعدد که به دلیل ضعف ساختار غذایی می‌تواند گریبانگیر مردم شود، چه مواردی را شامل می‌شود؟
ایلنا در گزارش خود به تحقیقی اشاره می‌کند که در سال ۲۰۱۷ با مشارکت ۳ هزار و ۶۷۶ محقق از ۱۴۶ کشور و ازجمله ۲۰۰ محقق از ایران، انجام و نتایج آن نوامبر ۲۰۱۸، در مجله معتبر بین‌المللی "لنست" منتشر شده است.
این تحقیق عمده‌ترین مشکلات سلامت ایرانی‌ها را اینگونه برمی‌شمارد: اختلال‌های سردرد (۱۴ درصد افزایش)، کمردرد (۲۳ درصد افزایش)، اختلال‌های افسردگی (۲۳ درصد افزایش)، اختلال‌های مرتبط با مصرف مواد مخدر (۲.۶ درصد افزایش)، اختلال‌های اضطراب (۱۰ درصد افزایش)، دیابت (۷۳ درصد افزایش)، گردن درد (۳۰ درصد افزایش)، اختلال‌های نوزادی (۲۳ درصد افزایش)، سایر اختلال‌های اسکلتی ــ عضلانی (۳۴ درصد افزایش)، افت شنوایی مرتبط با افزایش سن (۳۲ درصد افزایش) و نابینایی و اختلال‌های بینایی (۲۶ درصد افزایش)، عمده‌ترین مشکلات سلامت و عامل بیشترین ناتوانی‌ها در ایران است.
بحران سلامتی در میان خانوارهای کارگری
خبرگزاری ایلنا در ادامه گزارش خود این پرسش را مطرح کرده که چرا خانوارهای ایرانی دچار این بحران‌های سلامتی شده‌اند؟
فرامرز توفیقی، فعال کارگری و رئیس کمیته دستمزد کانون عالی شوراها می‌گوید علت "بحران سلامتی" ایرانیان را باید در "سبد معیشت خانوار" و بخش خوراکی‌های آن و افول چشمگیر کیفی و کمی اقلام این سبد دید.
او می‌افزاید: با بررسی بودجه خانوار و شیب تند کاهش مصرف مواد غذائی متناسب با سبد تغذیه معرفی شده از سوی انستیتو تغذیه - به عنوان الگوئی سالم - پی می‌بریم خانوار کارگری از سال ۱۳۹۱ تا سال ۱۳۹۶ مجبور شده است برای تامین نیازهای غذائی خانوار خود ۲۰۰درصد افزایش هزینه را تحمل کند و در نتیجه، برای ادامه زندگی، سبد خود را هر روز خالی‌تر نموده است و بازهم نتوانسته تعادلی بین مخارج و دریافتی خود ایجاد کند.
فرامرز توفیقی می‌گوید، از سال ۱۳۹۱ تا امروز، خانوارهای کارگری و کم‌درآمد با کاهش ۵۳۱ کیلوکالری دریافتی سرانه در هر روز مواجه بودند.
به گفته او، این کاهش منجر به سوءتغذیه، کاهش وزن و متناسب با آن کاهش آمار چاقی می‌گردد. در کنار این شاخص، دریافت غذای بی‌کیفیتِ خارج از هرم غذائی، چربی اشباع، نمک زیاد، محتویات غذایی نامتناسب با یک وعده غذای سالم به همراه بیماری‌های روحی و روانی، منجر به سوءهاضمه و عدم جذب صحیح شده که به همراه دریافت کالری‌های مضر از غذاهای ناسالم، تشدید بیماریها را در خانوارهای کارگری موجب شده است.
سیرابی به جای کله‌پاچه
در گزارش دیگری درباره تغییر ساختار سفره ایرانی و فقر غذایی در میان قشرهای کم‌درآمد که در روزنامه "ایران" (سه‌شنبه ۲۰ آذر ۱۳۹۷) منتشر شده، آمده است: «بالا رفتن قیمت‌ها باعث شده عاشقان کله پاچه توقع‌شان را کمی پایین آورند و به سیرابی روی بیاورند که قیمتش مناسب‌تر است و همان عطر و بو را دارد.»
روزنامه ایران نوشته است: "کله‌پاچه قبلاً خوراک فقرا بود و الان خوراک اغنیا". طالبانِ زبان و بناگوش و پاچه و چشم این روزها می‌دانند باید بهای بیشتری بابت خوراک مورد علاقه‌شان پرداخت کنند.
ماه رمضان امسال قیمت هر دست کله پاچه تا ۱۱۰هزار تومان هم رسید اما بعد نرخ آن پایین آمد و حالا چیزی حدود ۷۵ تا ۸۵ هزار تومان است.
علی اصغر ملکی، رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی، قاچاق دام را علت بالا رفتن قیمت کله پاچه می‌داند. به گفته او، قاچاق سبب شده قیمت گوشت و آلایش‌ها دومرتبه افزایش پیدا کند به طوری که با وجود افزایش قیمت کله و پاچه در واحدهای صنفی، آنها بار دیگر تقاضای افزایش قیمت این محصول را داده‌اند.
به نوشته روزنامه ایران، تمام اینها دست به دست هم داده‌اند تا عاشقان کله پاچه توقع‌شان را کمی پایین آورند و به سیرابی روی بیاورند که قیمتش مناسب‌تر است و به قول یکی از مشتری‌ها همان عطر و بو را دارد.
حذف کالاهای فرهنگی از سبد طبقه متوسط
تورم بالا و گرانی مواد غذایی موجب کاهش مراجعه مردم به رستوران‌ها نیز شده است. "خبرآنلاین" به نقل از رییس اتحادیه رستوران‌داران نوشته است: آمارها نشان می‌دهد حجم مراجعه مردم به رستوران‌ها، از لوکس‌ترین‌ها تا معمولی‌ترین‌ها بین ۳۰ تا ۷۰ درصد کاهش یافته است.
مهدی تقوی، کارشناس اقتصادی در باره کاهش مراجعه مردم به رستوران‌ها گفته است، در دوره‌هایی که نرخ تورم افزایش انفجاری را تجربه می‌کند، مردم غالبا از هزینه‌های غیر ضروری می‌زنند. هر چند اطلاق هزینه غیر ضروری به این دست هزینه‌ها منطق چندانی ندارد اما بسیاری از خانوارها چاره‌ای جز این ندارند.
اما مهمترین تغییر در سبد مصرف طبقه متوسط کاهش مصرف کالاهای فرهنگی است. تفریح، سفر، خرید کالاهای فرهنگی چون کتاب و فیلم و …، رفتن به سینما و تئاتر و کنسرت‌های موسیقی غالبا توسط طبقه متوسط صورت می‌گیرد. اما در شرایط تورم و تنگنای اقتصادی، این کالاها در درجه نخست از سبد مصرف خارج می‌شوند.
مهدی تقوی می‌افزاید: مردم در این شرایط تلاش می‌کنند هزینه‌های زندگی خود را اولویت‌بندی کنند و طبیعتا هزینه‌های اولیه زندگی یعنی خوراک و مسکن در این میان تامین می‌شود. نتیجه این اتفاقات در میان مدت سبب می‌شود اقتصاد فرهنگ با بحرانی جدی‌تر از گذشته روبرو شده و شمار خریداران کالاهای فرهنگی کاهش یابد.