ژنتيك و سيگارى شدن !!
۱۳۸۴ بهمن ۱۱, سه‌شنبه
از اينكه چند میلیون نفر روی کره زمین به سیگار معتاد هستند، آماری دقیقی در دست نیست. شاید به این دلیل که خیلی از سیگاریها خود را معتاد به سیگار نمى‌دانند! بسیاری از این افراد ادعا مى‌کنند که تفننی سیگار مى‌کشند و هر وقت که اراده کنند آنرا کنار خواهند گذاشت. اما تلاش براى ترك سيگار تلاشى است كه به راحتى به موفقيت ختم نمى‌شود. زيرا برخلاف آنچه به نظر مى‌رسد ترك سيگار چندان هم ساده نيست. اعتياد به دخانيات يا همان محصولات تنباكو كه اغلب با مصرف تفريحى اين مواد آغاز مى‌شود رفته رفته حالت جدىترى پيدا مى‌كند و تبدیل به نوعی نیاز روانی و جسمی مى‌شود. تمامی موادی که مصرف آنها حالت اعتیاد پیدا می‌کند در دراز مدت به سلامت بدن آسیب می‌زنند. حتى اعتياد به چاى يا قهوه.
مدتهاست که پژوهشگران عرصه‌های مختلف مانند روانشناسی، پزشکی و بیوشیمی به دنبال یافتن علل اعتیاد هستند. نتیجه تحقیقات مختلفی كه در تمامى این زمینه‌ها صورت گرفته است ثابت مى‌كند برخی افراد بصورت ژنتیکی، بیشتر از سایرین مستعد معتاد شدن هستند.
نتيجه تحقيق جالبى كه در ژاپن صورت گرفته است نیز، این مسئله را تایید مى‌کند. نتيجه اين تحقيق در چاپ بعدى ”مجله تنفس“ در اروپا به چاپ خواهد رسيد. در اين تحقيق دويست داوطلب ژاپنى سیگاری شركت كردند. این افراد با اینکه سیگاری بودند اما تعداد سيگارى كه هر كدام در طول روز مصرف مى‌كرد با ديگرى متفاوت بود، محدوده‌ای میان چند نخ تا دو پاکت.
پيش از اين محققين ژنتيك اعلام كرده بودند كه تمايل به مصرف دخانيات بخصوص سيگار با حضور يك ژن مخصوص ارتباط مستقيم دارد. اين ژن كه آنرا CYP2A6 نامگذارى كرده‌اند حالتهاى مختلفى دارد، مانند ژن مخصوص رنگ مو. ژن مخصوص رنگ مو نيز حالتهاى مختلفى دارد و در واقع رنگ موى يك فرد وابسته به آن است كه فرد چه نسخه‌اى از ژن را به ارث برده باشد. از ژن CYP2A6 نيز نسخه‌هاى متفاوتى وجود دارد. اين ژن مسئول تجزيه نيكوتين است.
نيكوتين از مواد اعتيادآورى است كه حضور آن تعادل درونى بدن را برهم مى‌زند. نتيجه اين بررسى نشان مى‌دهد، ظرفيت هر فرد براى تحمل نيكوتين با فرد ديگر متفاوت است و اين مسئله وابسته به آنست كه چه نسخه‌اى از ژن ياد شده در مجموعه ژنوم يك فرد حضور داشته باشد.
در اين تحقيق تمامى افرادى كه روزانه نزديك به دو پاكت سيگار مصرف مى‌كردند، نسخه خاصى از اين ژن را دارا بوده‌اند. این نسخه نه تنها نیکوتین را تجزیه مى‌کند بلکه یک پروسه معکوس را روشن مى‌سازد. یعنی فرد پس از کشیدن اولین سیگار تمایل شدیدی به کشیدن سیگار بعد پیدا مى‌کند. حضور این ژن ظرفیت بدن برای تحمل نيكوتين بالا مى‌برد. اما بالا بودن ظرفیت تحمل نیکوتین به معنای بالا بودن توانايى جسمی این افراد در برابر مضرات سیگار نیست. اين افراد نيكوتين بيشترى مصرف مى‌كنند و در نتيجه دچار آسيب بيشترى هم مى‌شوند.
نسخه ديگرى از همين ژن، کاملاً برعکس عمل می‌کند و مقاومت افراد را در برابر نيكوتين كاهش مى‌دهد. بدین ترتیب فرد تمایل کمتری به کشیدن سیگار بعدی نشان مى‌دهد. اما این نسخه که معکوس عمل مى‌کند بسیار کمیاب است. نکته جالبتر اینکه افرادى كه دو كپى از اين نسخه كمياب را داشتند افرادى بودند كه روزانه كمترين تعداد سيگار را در بین این دویست نفر مى‌كشيدند. اما تنها سه درصد این جمعیت دویست نفری دوکپی از این نسخه را داشتند.
ساير نسخه‌هاى ژن CYP2A6 سبب بروز حالتى بين دو گروه نامبرده مى‌شود. متخصصان ژنتیک تاکید مى‌کنند که این تحقیق ژنتیکی مربوط به نژاد ژاپنی مى‌شود. اما با توجه به بررسی‌هاى ژنتیکی مشابهى كه پيش از اين در سوئد و تركيه صورت گرفته بود، نتیجه این تحقیق ثابت مى‌كنند كه ارتباطی مستقیم ميان نسخه موجود از ژن CYP2A6 و ميزان اعتياد افراد به دخانيات وجود دارد. با توجه به آنکه تمایل و ظرفیت افراد در مورد تحمل نیکوتین متفاوت است هر فرد برای ترک سیگار نیاز به زمان و روشی مخصوص به خود دارد. اما در نهایت این امر به اراده هر فرد بستگی دارد.
شبنم نوريان