«کالبدشکافی خشونت در دانشگاه‌ها» در سمینار پیشنهادی
۱۳۸۸ مرداد ۲۳, جمعه
دویچه‌وله: دکتر گرجی، شما در نامهای به آقای شاهرودی خواستید، اجازه‌ی برگزاری سمیناری در ایران با موضوع خشونت علیه جنبش دانشجویی را بدهند. هدفتان از برگزاری این سمینار چیست؟
اصولا خشونت جایی رخ می‌دهد که گفت‌وگو درنگیرد. طبیعی است، کسی که چماق، چه چوبی یا چماق ارتباط با بیگانگان، را در دست دارد، نمی‌تواند مدعی خردمندی شود. بنابراین ما باید گفتمان علمی در مورد خشونت را به هر قیمتی وارد بحث‌های روزمره‌ی دانشگاه‌ها و بعد از آن جامعه بکنیم تا بتوانیم افراد خشونت‌طلب را خلع سلاح کنیم. متأسفانه از زمان تأسیس دانشگاه‌های مدرن در ایران، دانشگاه‌ها به علل مختلف نظیر وضعیت حاد اجتماعی، جنگ، کودتای ۲۸ مرداد، نفوذ شدید سیاستمداران و این اواخر ظرفیت پایین علمی اعضای هیأت علمی، هیچ‌گاه نتوانستند که دوره‌ی نوآموزی پس از هر بحران را جدی بگیرند و به درس‌هایی که کشور پس از این دوره‌ی فاجعه‌بار گرفته ژرفا بدهند و از یک نگاه ساده‌نگرانه در سطح عوام فاصله بگیرند. این مسایل باعث شده که ما با هویت بحران دانشگاه‌ها در جامعه‌ی خودمان مواجه شویم که یکی از بازتاب‌های آن همین حملات خشونت‌بار در جامعه است.
هدف اصلی این سمینار که من پیشنهاد دادم این است که ما بتوانیم کالبد شکافی از خشونت در دانشگاه‌ها داشته باشیم. اینکه کدام عوامل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی یا ایدئولوژیکی اجازه‌ی این خشونت‌ها را می‌دهند؟ سیستم اجتماعی ما چه راه‌هایی برای اعتراض دانشجو و استاد را مجاز می‌داند؟ و چه راه‌هایی وجود دارد که دانشگاه‌ها قوی بشوند و بتوانند در پهنای عمومی جامعه و در ارتباط نزدیک با آحاد ملت قرار بگیرند که این مشکلات برایشان پیش نیاید. من امیدوارم که با کالبدشکافی خشونت در دانشگاه‌ها راهی پیدا کنیم که دانشگاه‌ها بتوانند به منزلت و درجه‌ی واقعی خودشان در جامعه برسند و ما دیگر شاهد این حوادث دردناک و تکان‌دهنده نباشیم.
این نامه را کی ارسال کردید؟
این نامه را حدودا ۲۳ روز پیش فرستادم.
آیا تا به حال پاسخ گرفتید؟
متأسفانه هنوز پاسخی دریافت نکردم.
امید دارید که آقای شاهرودی پاسخ مثبتی به شما بدهند؟
البته ایشان ظاهرا دوره‌شان تمام شده و فرد جدیدی می‌آید. به هر حال ما همیشه امیدواریم که جواب مثبتی داده شود. ولی زیاد خوش‌بین نیستم.
در صورتی که پاسخ منفی بگیرید یا اصلا پاسخ نگیرید، آیا از برگزاری سمینار صرفنظر می‌کنید؟
نه، قطعا نه. من امیدوارم که سمینار در ایران برگزار شود و مسایل را مجددا پیگیری خواهم کرد. ولی به هر حال این سمینار برگزار خواهد شد، ولی زشت است که ما مجبور باشیم مشکلات اجتماعی خودمان را در قالب این سمینارها در خارج از کشور برگزار کنیم. ولی اگر شرایط طوری باشد که نتوانیم آن را در ایران برگزار کنیم، قطعا مسئله را پیگیری خواهیم کرد و آن را در جایی دیگر برپا می‌کنیم.
منظورتان از جایی دیگر کجاست؟
برایمان راحت‌ترین جا آلمان است. چون در اینجا امکانات بیشتری از نظر ارتباط با دانشگاه‌ها داریم.
به نظر شما نقش اساتید داخل کشور در این سمینار چیست؟
متأسفانه به دلیل جو امنیتی شدیدی که در دانشگاه‌ها برقرار شده، بسیاری از دوستان خوب من به من می‌گویند، این صحبت‌ها و کارهایی که می‌کنی آخر و عاقبتی ندارد. من هم به آنها گفته‌ام که تعابیری مثل وجدان، شرف، دین و آخرت در برهه‌هایی از زمان نقش و رنگ پیدا می‌کنند و ما نمی‌توانیم، نسبت به ظلمی که به دانشجویان شده بی‌تفاوت باشیم. به هر حال من از این اساتید خواهش می‌کنم که هر جور شده با استفاده از شیوه‌های مدنی، مثل همکاری در همین سمینار زمینه را برای ریشه‌کنی خشونت فراهم کنند. به هر حال اساتید ما کسانی هستند که به دانشجوها درس می‌دهند و ما اگر بتوانیم نسل بعد را طوری پرورش بدهیم که ایده‌ی خشونت را از ذهن آنها پاک بکنیم، انشاءالله نسل‌های آینده می‌توانند راحت‌تر از ما زندگی بکنند.
شما مقاله‌ای در روزنامه‌ی تایمز به چاپ رساندید که باز هم موضوعش "خشونت علیه جنبش دانشجویی در ایران" بود. در این مقاله شما از غرب انتقاد کردید. چرا به نظر شما رویکرد غرب تا این حد مهم است و چه تغییری باید بکند؟
من سعی کردم، نقش غرب را در بحران هویتی دانشگاه‌های ایران در ۷ دهه‌ی گذشته به بحث بگذارم. متأسفانه یکی از دلایل مشکلات هویتی دانشگاه‌های ما حمایت شدید غرب از دیکتاتوری شاه قبل از انقلاب بود که این موضوع باعث شده که دانشگاه‌ها از رشد کافی برخوردار نشوند. بعد از انقلاب هم در راستای آن لجاجتی که بین سیاستمداران غربی و ایرانی وجود داشت، هیچ کمکی به دانشجوها و اساتید برای ایفای نقش بین‌المللی برجسته نشد و بعضا هم از سوی غرب در این راه‌ها سنگ‌اندازی شد. من در این مقاله سعی کردم به غربی‌ها تذکر بدهم که در بحران جاری از روش‌های گذشته‌ی خودشان درس گرفته و از این فرصت طلایی استفاده بکنند و با حمایت علمی دانشگاه‌های ما راه را برای گفت‌وگوی سالم در آینده بین جامعه‌ی آکادمیک ایران و غرب باز کنند.
مصاحبه‌کننده: فریبا والیات
تحریریه: فرید وحیدی
برای شنیدن این مصاحبه می‌توانید فایل صوتی زیر را کلیک کنید.