"کتابخانه زنده" در استانبول
۱۳۸۹ شهریور ۱۱, پنجشنبه
"کتابخانه‌زنده" تفاوت‌های زیادی با کتابخانه به مفهوم کلاسیک خود دارد. در این نوع کتابخانه به جای دسترسی به کتاب، علاقه‌مندان فرصت گفتگو با افرادی را دارند که معمولا در زندگی روزمره با آنها برخورد نمی‌کنند. نخستین کتابخانه زنده در سال ۲۰۰۱ در دانمارک تأسیس شد و حال در استانبول هم چنین کتابخانه‌ای کار خود را به تازگی آغاز کرده است. "مریل ازراعیل" Meril Izrail مدیر کتابخانه زنده در ترکیه در مورد سبک کار در آن توضیح می‌دهد: «مراجعه‌کنندگان یک ساعت و نیم وقت دارند تا "کتاب بخوانند". سبک کار تا حدودی شبیه به سبکی است که در کتابخانه‌های معمولی وجود دارد. به غیر از اینکه "کتاب" در اینجا در حقیقت اشخاصی هستند که به دلائل مختلف در جامعه مورد تبعیض قرار می‌گیرند. آنها کسانی هستند که ما معمولا نسبت به آنها پیش‌داوری داریم.»
آشنایی با افکار اقلیت ارمنی در ترکیه
کتابداران در" کتابخانه زنده" فهرستی از "کتابهای زنده" را در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهند. در میان اشخاصی که تحت عنوان "کتاب زنده" آماده برای گفتگو هستند، هم‌جنس‌گرایان، یونانی‌ها، بیماران شیزوفرنی، افراد نابینا، عرب‌ها، زنان محجبه، کردها و ارمنی‌ها دیده می‌شوند.
پروژه "کتابخانه زنده" تا به حال در بسیاری از برنامه‌ها فرهنگی در ترکیه همینطور در فستیوال فیلم معرفی شده و شمار چشم‌گیری از مردم را جذب خود کرده است.
"آنول چلیک" ۲۱ ساله، "کتابی ارمنی" را انتخاب کرده که معمولا در میان بازدیدکنندگان بسیار محبوب است. "آنول چلیک" Anol Celick از انگیزه‌های خود برای بازدید از "کتابخانه زنده" می‌گوید: «ما دوست داریم درباره افرادی اطلاعات کسب کنیم که سبک زندگی کاملا متفاوتی دارند. من و دوستم تصمیم گرفتیم با یک ارمنی گفتگو کنیم، چون در جامعه پیش‌داوری‌های زیادی نسبت به آنها وجود دارد. با وجود اینکه ۶۰ هزار ارمنی در ترکیه زندگی می‌کنند، ما هیچگاه با آنها ارتباط نداشته‌ایم و نمی‌دانیم که چگونه زندگی می‌کنند و چه احساسی در مورد مشکلات موجود در جامعه دارند. به همین دلیل من فردی را انتخاب کردم که اهل ترکیه، اما اصالتا ارمنی است.»
"پیش‌داوری‌های موجود در جامعه از جنس سنگ نیستند"
نام "کتاب ارمنی" که "آنول چلیک" انتخاب کرده "بهسی" Bahsi است و ۲۲ سال دارد. او می‌گوید: «برای من واقعا غافلگیرگننده است که مردم با این هدف پیش من می‌آیند که مرا بهتر درک کنند. این خیلی احساس خوبی است. وقتی که در ترکیه متفاوت هستی گاهی اوقات احساس خفگی می‌کنی. تصویری که از سوی رسانه‌ها و در سیستم آموزشی ترکیه درباره ارمنی‌ها به مردم انتقال داده می‌شود، بسیار منفی و همراه با پیش‌داوری است. اما اینجا بعد از مدتی کوتاه گفتگو تبدیل به گپی دوستانه می‌شود.»
"بهسی" هنگام گفتگو با افراد متوجه شده که پیش‌داوری‌های موجود در جامعه از جنس سنگ نیستد و می‌توان آنها را تغییر داد. "آنول" و "بهسی" در فرصت یک ساعت و نیمی نه تنها در مورد ارمنی‌ها بلکه در مورد موضوعات دیگر هم توانسته‌اند تبادل نظر کنند.
تبادل دیدگاه‌ها میان افراد و شکستن برداشت‌های پیش‌داورانه همان هدفی است که "مریل ازاعیل" می‌خواهد از طریق پروژه "کتابخانه زنده" به آن دست یابد. اما او در عین حال به محدویت‌هایی که اینگونه پروژه‌ها دارند هم آگاه است و می‌گوید: «برخی تلاش می‌کنند "کتابخانه زنده" را پروژهای معرفی کنند که توانایی پاک کردن اذهان از تمام پیش‌داوری‌ها را دارد. اما اصلا امکان‌پذیر نیست که در مدت یک ساعت و نیم بتوان به این هدف رسید. اما من فکر می‌کنم که "کتابخانه زنده" توانایی جذب "خوانندگان" را دارد. به طور مثال بسیاری از کسانی که قبلا در این کتابخانه بوده‌اند، دوباره بازگشته‌اند و اینبار با دوستانشان.»
AZ/FW