کردهای سوریه به آمریکا امید بسته‌اند
۱۳۹۷ اسفند ۲۹, چهارشنبه
علی عبدالله ایوب، وزیر دفاع و معاون فرمانده کل ارتش سوریه در کنفرانسی مطبوعاتی که روز دوشنبه (۱۸ مارس/ ۲۷ اسفند) برگزار شد، اعلام کرد که دولت سوریه کشور را دوباره به طور کامل تحت کنترل خود در خواهد آورد. پیام او بیش از همه خطاب به کردهای سوری بود که بخش‌های بزرگی از خاک سوریه را در شمال و شرق در کنترل دارند.
وزیر دفاع سوریه با اشاره به این نکته که کردها "نباید این همه به آمریکا اعتماد کنند"، گفت، ارتش سوریه به اندازه کافی قدرتمند هست که "نیروهای اشغالگر آمریکایی" را از پایگاه استراتژیک تنف در جنوب شرقی سوریه بیرون براند. ایوب پیامی به کردها فرستاد که می‌توان آن را تهدید و همزمان، یک پیشنهاد ارزیابی کرد: «ما با شما کنار می‌آییم، یا با آشتی یا با آزادسازی مناطق تحت کنترل شما.»
اما دمشق تنها شهری نیست که از آن، پیام‌های تهدیدآمیز علیه کردها به گوش می‌رسد. مدت‌هاست که دولت ترکیه نیز از برنامه خود برای درست کردن "منطقه امن" ۳۰ تا ۴۰ کیلومتری در عمق خاک سوریه خبر داده است؛ برنامه‌هایی که در صورت عملی شدن، بسیاری از مناطقی که کردها ساکن آن هستند را هم در برمی‌گیرد. اینکه تا چه حد ترکیه می‌تواند وارد خاک همسایه خود شود را آنکارا پیش‌تر با عملیات نظامی به عفرین نشان داده بود.
در عملیاتی که در ژانویه ۲۰۱۸ با عنوان عملیات "شاخه زیتون" انجام شد، ارتش ترکیه به مواضع چندین گروه کرد در اطراف شهر عفرین حمله کرد.
اصلاح برنامه اولیه برای خروج نیروهای آمریکایی از سوریه
اکنون کردها برای دفع خطر و تهدیدهای دمشق و آنکارا بیش از همه به حضور ۲۰۰ سرباز آمریکایی در منطقه امید بسته‌اند. آمریکا چندی پیش اعلام کرد که برخلاف برنامه اولیه، تمامی نیروهای خود را از خاک سوریه خارج نخواهد کرد و ۲۰۰ سرباز از نیروهای این کشور برای ماموریت صلح‌بانی در خاک سوریه باقی خواهند ماند. بیشتر این نیروها در پایگاه آمریکا در تنف مستقر هستند و شماری هم در مناطق دیگر از جمله در سرزمین‌هایی که کردها ساکن آن هستند، حضور دارند.
نواف خلیل، مدیر یک مرکز مطالعاتی در مورد کردها در بوخوم آلمان، در مصاحبه با دویچه‌وله عربی گفته است است که نیروهای آمریکایی مستقر در سوریه می‌توانند در آینده یک منطقه خودمختار کردنشین در سوریه، نقش مهمی بازی کنند. به گفته این کارشناس، هرچند آمریکایی‌ها به طور رسمی ادامه حضورشان را در این منطقه تایید نکرده‌اند اما آنها عملا در آنجا حضور دارند. نواف خلیل ادامه می‌دهد، هرچند آمریکایی‌ها در وهله اول برای از بین بردن کامل داعش در منطقه حضور دارند اما در صورت لزوم می‌توانند علیه ترکیه هم وارد عمل شوند.
نقش سیاسی تازه‌ای برای واشنگتن در بحران سوریه
کردها چند هفته‌ای است که پس از تصمیم ترامپ در مورد خروج کامل نیروهای آمریکایی از سوریه، دوباره به آینده امیدوار شده‌اند. در ماه فوریه تصمیم ترامپ در مورد خروج نیروها با اصلاحیه‌ای همراه بود. اصلاحی که به نوشته "واشنگتن پست" "ضروری" بود. این روزنامه در مقاله‌ای نوشت، ارتش آمریکا از "اشتباه‌های خود در عراق بسیار آموخت و در سوریه مأموریت خود را با موفقیت انجام داد".
به نوشته روزنامه، گواه این ادعا "شمار اندک سربازان آمریکایی کشته شده در سوریه" است. از سوی دیگر به اعتقاد نویسنده مقاله واشنگتن پست، این مأموریت به اهداف نظامی و سیاسی خود رسیده است: « واشنگتن برای نخستین بار به وزنه قابل‌توجهی در مذاکرات مربوط به آینده سوریه تبدیل شده است.»
واشنگتن پست همچنین نقش مهم آمریکا در این حوزه را در موفقیت نیروهای آمریکایی در همکاری با کردها و نقش تعیین‌کننده آمریکایی‌ها در نبرد با داعش می‌داند.
رسانه "المانیتور"، وزن سیاسی آمریکا در سوریه را چه از نظر نظامی و چه از نظر سیاسی با همان ۲۰۰ سرباز هم غیرقابل انکار و مهم می‌داند و می‌نویسد: «تازمانی که چکمه‌های آمریکایی بر خاک سوریه هستند، امکان کنترل منطقه از سوی یک بازیگر که آمریکا او را شایسته این نقش نمی‌داند گرفته می‌شود؛ خواه این بازیگر ایران نام داشته باشد خواه رژیم اسد دردمشق. حضور نیروهای آمریکایی از سوی دیگر این موضوع را تداعی میکند که آمریکا دست کم در این بازه زمانی نمی‌خواهد شمال شرق سوریه را به عنوان حوزه‌ی تحت نفوذ روسیه تلقی کند.»
واکنش ترکیه
به نظر می‌رسد که پیام آمریکا را ترکیه هم دریافت کرده است. روزنامه‌های ترکیه می‌نویسند، انتظار می‌رود که حضور ایالات متحده در منطقه پایدار بماند. "واشنگتن پست" می‌نویسد، آنگونه که پیداست، آمریکا در منطقه دوباره برنامه مشخصی را دنبال میکند. به نوشته این روزنامه، گام نخست احتمالا مذاکره با ترکیه در مورد عملی‌سازی پروژه "منطقه امن" در خاک سوریه است.
ملاحظات تازه در دمشق
مصمم بودن آمریکا در ادامه حضور و نقش‌آفرینی در منطقه باعث می‌شود که رژیم اسد در نقشه راه خود بازنگری کند. ترکی الحسن، کارشناس علوم سیاسی اهل سوریه در مصاحبه با دویچه وله می‌گوید، به نظر نمی‌رسد که اسد با توجه به پیامدهای این حرکت واقعا جرأت حمله به نیروهای آمریکایی در خاک سوریه را داشته باشد.
به نظر این کارشناس اما آغاز مذاکره اسد با کردها برای کنار آمدن با آنها و مقابله با برنامه ترکیه در مورد تعیین "منطقه امن" قابل تصور است. الحسن ادامه می‌دهد: «پرسش این است که آیا کردها وارد گفت‌وگو با اسد خواهند شد؟» این کارشناس امور سیاسی می‌گوید، واضح است که وضعیت کنونی در شمال سوریه برای مدت طولانی دوام نخواهد داشت و این منطقه همچنان بخشی از قلمرو سوریه باقی خواهد ماند.
کردها در حال حاضر در موقعیت مناسبی برای مذاکره با اسد قرار دارند. این موقعیت مناسب اما پایه چندان استواری ندارد: اگر آمریکا برخلاف آنچه تاکنون مشخص شده، نیروهایش را کاملا از سوریه خارج کند، کردها دوباره بازیچه نقش‌آفرینان در سوریه خواهند شد، بازیچه نیرویی که قوی‌تر است.