کودکان مهاجر؛ زبان دوم و لکنت زبان

تسلط بر دو یا چند زبان خارجی در بسیاری از موارد، زمینه‌ساز دستیابی به موقعیت‌های مناسب اجتماعی و شغلی می‌شود. بسیاری از زبان‌شناسان معتقدند، چنان‌چه فراگیری زبان دوم یا زبان خارجی در دوران کودکی صورت نپذیرد، شخص هیچ‌گاه به تسلط کافی در آن زبان، در مقایسه با زبان مادری، دست پیدا نخواهد کرد.

منظور از زبان دوم، زبان رسمی کشوری است که به طور مثال مهاجران مجبور به یادگیری آن هستند. از آن‌جا که مهاجران در بیرون از محیط خانه، زبان رسمی کشور میزبان را به کارمی‌برند، در این مورد به جای واژه زبان خارجی، از عنوان "زبان دوم" استفاده می‌شود.

با وجود اثبات این نظریه که به "دوران بحرانی" (Critical Period) شهرت دارد، محققان به نتایج دیگری نیز دست یافته‌اند. بنا به تحقیقات انجام شده، مشکل زبان کودکان مهاجر، ریشه در فراگیری زبان دوم در دوران کودکی دارد.

لکنت زبان، حاصل فراگیری زودهنگام زبان

نتایج پژوهش‌های صورت گرفته نشان می‌دهد کودکانی که در زیر پنج سالگی شروع به یادگیری زبان دوم می‌کنند، بیشتر دچار لکنت زبان می‌شوند. این تحقیق از سوی زبان‌شناسان انگلیسی بر روی کودکانی صورت گرفته که زبان مادری‌شان غیر از انگلیسی بوده و با خانواده خود به لندن مهاجرت کرده‌اند.

محققان در این پژوهش، رفتار کودکانی را مورد مطالعه قرار دادند که به علت لکنت زبان در کلینیک تحت درمان قرار داشتند. بیش از هفتاد درصد از این کودکان که به لکنت زبان دچار شده‌اند، پیش از دوران مدرسه،علاوه بر زبان مادری، یادگیری زبان دوم را نیز شروع کرده بودند.

در مقابل این افراد، کودکانی که پیش از دوران مدرسه تسلط به زبان خارجی نداشتند، کمتر به لکنت زبان دچار شده بودند. زبان‌شناسان می‌گویند، این‌که فراگیری زبان دوم در دوران کودکی به لکنت زبان می‌انجامد، پدیده جدیدی نیست، نکته مبهم این بود که آیا مشکل لکنت زبان در هر دو زبان مادری و زبان دوم صورت می‌گیرد یا یکی از آن دو.

محققان به این نتیجه رسیدند که کودکان حتی در زبان مادری خود نیز با مشکلاتی روبرو می‌شوند که درمان آن سال‌ها به طول خواهد انجامید. پژوهشگران علاوه بر این دریافتند که هر چه‌قدر زبان دوم در بین کودکان مهاجر زودتر فراگرفته شود، مدت زمانی که کودکان به لکنت زبان دچار می‌شوند نیز طولانی‌تر خواهد بود.

زبان‌شناسان انگلیسی می‌گویند، کودکان مهاجری که زبان انگلیسی را در دوران مدرسه آموخته و دچار لکنت زبان شده بودند، سریع تر درمان شدند. محققان با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق، بر این باورند که نوع زبان و کشوری که مهاجران در آن زندگی می‌کنند، در به‌وجود آمدن مشکل برای کودکان دوزبانه اهمیتی ندارد. وجه اشتراک تمامی این کودکان تنها این بود که در تمامی موارد، لکنت زبان بین چهار تا پنج سالگی ایجاد شده است.