گسترش ايدز در آسياى مرکزى

در جمهورى هاى آسياى مرکزى ازبکستان، قرقيزستان، تاجيکستان و قزاقستان افراد مبتلا به بيمارى ايدز و آلوده به ويروس اچ آى وى به صورت رسمى ثبت مى گردند. ۸۰ درصد كسانى كه در آسياى ميانه در دام اين بيمارى گرفتار شده اند، مبتلايان به بيمارى ايدز جوانان زير ۳۰ سال هستند.

طبق اعلام رسمى مقامات ازبکستان، تا كنون بيش از ۹۰ درصد مبتلايان به ايدز و آلودگان ويروس اچ آى وى در اين کشور ثبت شده اند. «سازمان مبارزه با ايدز»، وابسته به سازمان ملل متحد گزارش مى دهد که در کشور ترکمنستان فقط ۲ نفر به اين بيمارى دچار شده اند و وزارت بهداشت این کشور وجود بيمارى ایدز را انکار مى کند.

طبق آمار منتشره، در قزاقستان حدود ۶۴۸۵ نفر، در قرقيزستان ۴۵۷ نفر ، در تاجيکستان ۵۴۴ نفر و در ازبکستان ۲ هزار و ۵۰۰ نفر به شکل رسمى به عنوان بيمار مبتلا به ايدز و ويروس اچ آى وى ثبت شده اند. ولى به گفته منابع غير رسمى، تعداد واقعى مبتلايان در اين کشورها از اين رقم ده برابر بيشتر است.

آقاى دکتر هومن پيمانى کارشناس ايرانى مسائل امور آسياى ميانه، عوامل گسترش بيمارى ايدز در اين منطقه را سقوط سيستم بهداشتي، رشد اعتياد و ناآگاهى مردم مى داند:

«دو عامل باعث بروز و گسترش چشمگير بيمارى ايدز در منطقه بوده، اول اينکه بخش عمده اش مسئله سقوط سيستم بهداشتى و پزشکى در آسياى ميانه است و بخاطر فروپاشى شوروى بخش بزرگى از توانائى هاى بهداشتى در چند سال اول استقلال کشورهاى آسياى ميانه عملا وجود نداشت و از آن زمان به بعد سعى اين کشورها بر اين بوده است که به نحوى سيستم پزشکى منطقه را احيا کنند و تا حدى درزمينه های مختلف موفق هم بوده اند. ولى کماکان مسئله تامين بهداشت و پيشگيرى بسيارى از بيمارى ها و از جمله بيمارى هاى مقاربتى در اين منطقه وجود داشت. مسئله دوم عدم آگاهى مردم و آشنائى آنها با آن بيمارى بوده و اينکه چگونه اين بيمارى مى تواند از راههاى مختلف از رابطه جنسى گرفته تا مسئله استفاده از سرنگ هاى آلوده توسط معتادان منتقل بشود. درمورد اين مسئله هم آموزش هاى کافى به مردم داده نشده است.»

بيش از ۸۰ درصد مبتلايان به بيمارى ايدز در آسياى ميانه از طريق استفاده از سرنگ هاى آلوده دچار اين بيمارى شده اند. بنظر دکتر پيمانى مصرف مواد مخدر قوى مثل مرفين و هروئين نيز يکى از عوامل رشد اين بيمارى در اين منطقه بوده است.

ولى آقاى ميرزانبى خالق زاد، روزنامه نگار تاجيک مقيم شهر دوشنبه معتقد است عواملى مثل گسترش فحشا و مهاجرت تاجيک ها به روسيه، در گسترش بيمارى ايدز در کشورش نقش اساسى داشته است. اين روزنامه نگار تاجيک در گفتگويى با بخش فارسى صداى آلمان خاطرنشان مى سازد:

«عوامل اصلى که مردم به آن گرفتار مى شوند، يکى مهاجرت کارى است که آنها به روسيه مى روند و در آنجا به فروش مواد مخدر و تن فروشى مشغول مى شوند و با گرفتارى و بيمارى هاى مقاربتى برمى گردند به کشور و خانواده هاى خودشان را آلوده مى کنند. مسئله ديگر اين است که معتادى بيشتر شده و تاجيکستان در گذرگاه مواد مخدر قرار دارد و از افغانستان به تاجيکستان و سپس روسيه و تا اروپا مواد مخدر قاچاق مى شود.»

بازرگانان ايرانى و مسافرين زيادى از ايران به کشورهاى آسياى مرکزى سفر مى کنند. آيا گسترش بيمارى ايدز در آسياى ميانه، مى تواند براى آنها تهديدى باشد؟ به عقيده دکتر هومن پيمانى:

«ايرانيانى که در آنجا هستند و يا به اين منطقه سفر مى کنند اگر دچار بيمارى مى شوند و بخواهند به پزشک و يا درمانگاه مراجعه کنند بايد دقت کنند و به جائى بروند که از نظربهداشتى قابل قبول باشد و استاندارد هاى بين المللى را رعايت بکنند و به هر جائى نروند. و بالاخره مسئله ابتلا به اين بيمارى از طريق رابطه جنسى هم هست که متاسفانه گسترش عظيم فحشا در آسياى مرکزى پس از فروپاشى شوروى مسئله ابتلا به اين بيمارى از طريق رابطه جنسى و کسانيکه به اين بيمارى مبتلا هستند زياد شده است. در نتيجه اين هم يک مسئله است که کسانيکه به آنجا مى روند بايد توجه کنند.»

نهادها و سازمان های بین المللی از جمله «برنامه نظارت بر ایدز در کشورهای آسیای مرکزی» که یک نهاد وابسته به برنامه توسعه سازمان ملل متحد است نیز از پروژه های مبارزه علیه بیماری ایدز حمایت می کنند. بانک جهانى بيش از ۲۷ مليون دلار براى مبارزه و پيشگيرى بيمارى ايدز به کشورهاى منطقه کمک کرده است.

مقامات وزارت بهداشت قزاقستان که بيشترين تعداد مبتلايان به بيمارى ايدز را در ميان كشورهاى آسياى مركزى دارد، اعلام کرده اند، ساليانه ۵۳ مليون دلار در مبارزه علیه اين بيمارى صرف خواهند کرد. کشورهاى ديگر آسياى مرکزى نيز قصد دارند تدابير لازم در مبارزه با بيمارى ايدز اتخاد کنند.

طاهر شيرمحمدى