گشایش پرونده قتل سیاسی در اوکرائین: کشف حقیقت یا تبلیغات انتخاباتی؟

سرگئی گونگادزه، سردبیر روزنامه الکترونیکی "اوکرائینسکا پراودا" تا یک روز پیش از گم شدن، دائما گزارش‌ها و مقالاتی را در انتقاد به کوچما رئیس‌جمهور وقت اوکراین و اطرافیانش منتشر می‌کرد. گونگادزه، در ماه سپتامبر سال ۲۰۰۰ میلادی، هنگامی که تنها ۳۱ سال از عمرش می‌گذشت، بدون هیچ ردپائی گم شد. چند روز بعد، جسد بدون سر این روزنامه‌نگار منتقد در یکی از جنگل‌های اطراف کیف پیدا شد. اما سر روزنامه‌نگار با گذشت ۹ سال، هنوز هم پیدا نشده است. بر پیکر بی سر او، آثار شکنجه مشاهده می‌شد.

پس از قتل گونگادزه، گوچما رئیس‌جمهور وقت اوکراین زیر فشار افکار عمومی برکنار شد و بعد، در کار گروهی دیگر از افراد مشکوک تحت بازجوئی قرار گرفتند. اما این بازجوئی‌ها راه به جائی نبرد. کشف یک نوارنشان‌می‌داد که رئیس‌جمهور و وزیر کشور وقت در گفت‌وگوئی با یکدیگر خواستار روشن کردن وضعیت "روزنامه‌نگار منفور" شده‌بودند.

عدالت‌خواهی یا تبلیغات انتخاباتی؟

در سال ۲۰۰۸ میلادی، سه پلیس سابق اوکراین به جرم دخالت در قتل گونگادزه به حبس طولانی محکوم شدند، اما آلکسی پوکاچ افسر ارشدی که متهم به قتل بود، همچنان مفقودالاثر ماند. اکنون، با دستگیری این افسر عالی‌رتبه، مدافعان حقوق بشر در اوکرائین امیدوارند سرانجام صادرکنندگان فرمان قتل روزنامه‌نگار منتقد شناسائی شوند. اما نیکولای تومنکو، معاون مجلس اوکرائین این ظن را مطرح می‌کند که هدف از دستگیری اخیر می‌تواند تنها تامین خوراک تبلیغاتی برای انتخابات ریاست‌جمهوری باشد.

یوشچنکو، در مبارزات انتخاباتی سال ۲۰۰۵ وعده داد که از اسرار قتل گونگادزه پرده بردارد. به نظر ناظران، همین وعده یکی از دلایل پیروزی یوشچنگو در انتخابات ریاست‌جمهوری بود. انتخابات ریاست‌جمهوری اوکراین قرار است در آخرین روزهای سال جاری میلادی یا نخستین روزهای سال ۲۰۱۰ برگزار شود. نظرسنجی‌های انجام شده، نشان می‌دهند که یوشچنکو در حال حاضر تنها از پشتیبانی سه درصد مردم اوکراین برخوردار است. کشف اسرار جنایت هولناک ۹ سال پیش، احتمالا می‌تواند ورق را به نفع رئیس‌جمهور برگرداند.

اعترافات شاهد اصلی

به گفته گریتساک معاون شورای امنیت اوکرائین، پوکاچ اعتراف کرده که در قتل سرگئی گونگادس دست داشته، اما حاضر به شرح جزئیات نیست. معاون شورای امنیت اوکرائین می‌گوید: «این وظیفه قاضی است که جزئیات را کشف کند، اما مهم این است که او علاوه بر اعتراف به دخالت در قتل، به دخالت چند مقام دیگر هم اعتراف کرده که ما به آن‌ها مشکوک بوده‌ایم. اظهارات جالب زیادی وجود دارند».

ظاهرا افسر دستگیر شده، درباره آمران قتل و محل دفن سر روزنامه‌نگار منتقد نیز اطلاعاتی دارد. شاید به همین دلیل است که یوشچنکو رئیس‌جمهور اوکراین می‌گوید: «پی‌گیری‌ها به پایان رسیده‌اند. من دستور داده‌ام و تکرار می‌کنم: یک مو نباید از سر پوکاچ کم شود. او باید جائی نگهداری شود که هر لحظه زندگی‌اش تضمین شده باشد. او باید شبانه روز تحت مراقبت باشد».

خودکشی وزیر کشور و تصادف سرهنگ پلیس

نگرانی نسبت به مهمترین شاهد جنایت بی دلیل نیست: در سال ۲۰۰۵ میلادی، وزیر کشور سابق به ضرب گلوله کشته شد. بعید نیست که او خودکشی کرده باشد. یک سرهنگ پلیس نیز که پرونده را تعقیب می‌کرد، در تصادفی مشکوک کشته شد.

دستگیری پوکاچ در زمانی نزدیک به برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری، سبب شده است که رقیب اصلی یوشچنکو خانم جولیا تیموشنکو دخالت سیاست را در پرونده جنایت زیانبار بداند. وی گفت که پی‌گیری پرونده وظیفه دستگاه قضائی است و نه سیاستمداران.

JT/YK