1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله
تاریخ

۱۸ اکتبر ۱۷۹۹: کاشف گاز مرگ و زندگی

۱۳۹۵ مهر ۲۷, سه‌شنبه

۱۸ اکتبر ۱۷۹۹: ۲۱۷ سال پیش در چنین روزی کریستیان فریدریش شونباین شیمیدان و فیزیکدان در مِتسینگِن در جنوب آلمان زاده شد.

https://p.dw.com/p/2RJNg
Deutscher Chemiker Christian Friedrich Schönbein
عکس: picture-alliance/akg-images

پدر کریستیان فریدریش شونباین (Christian Friedrich Schönbein) حسابدار و کارمند پُست بود. شونباین نخست دوره داروسازی دید و سپس به تحصیل شیمی و فیزیک در جنوب آلمان پرداخت و این رشته‌ها را در لندن و پاریس ادامه داد.

۲۹ ساله بود که دانشگاه شهر بازل در سوئیس او را که نوشته‌های تازه و جالبی در مجلات تخصصی به چاپ رسانده بود، بدون اتمام تحصیلات دانشگاهی، به عنوان مدرس شیمی و فیزیک استخدام کرد. توفیق شونباین در تدریس به اندازه‌ای بود که ۶ سال بعد دانشگاه بازِل به او درجه استادی داد.

از آن‌جا که شونباین طرح آب‌رسانی مرکزی شهر بازِل را تنظیم کرد، به عنوان شهروند افتخاری آن سرزمین برگزیده شد و از ۴۹ سالگی تا پایان عمر نماینده پارلمان ‌شهر بازِل بود.

۴۰ ساله بود که پس از کشف "پیل سوختی" و چند کشف شیمیایی دیگر متوجه شد هنگامی که از طریق افزودن الکتریسیته به آب آن را به هیدروژن و اکسیژن تجزیه می‌کند، بوی بد گازی از آن ساطع می‌شود. شونباین پس از آزمایش‌های پی در پی متوجه شد که این گاز، تراکمی از سه اتم اکسیژن است و نام آن را "اوزون" (Ozone) گذاشت که واژه یونانی قدیم به معنای "بودار" است.

اگرچه بویی که شونباین استنشاق می‌کرد، از ناخالصی‌های اوزون سرچشمه می‌گرفت، اما کشف بزرگش او را به عنوان پدر شیمی جّوی ثبت کرد زیرا اوزون همان گازی است که تراکم آن در محیط زیست ما باعث تنگی نفس می‌شود اما هم‌زمان از آن‌جا که این گاز به ویژه در لایه فوقانی جو، اشعه ماورای بنفش خورشید را جذب می‌کند، باعث جلوگیری نفوذ این اشعه سرطان‌زای خطرناک به سطح زمین می‌شود.

کریستیان فریدریش شونباین در ۶۹ سالگی در بادِن بادِن در جنوب آلمان درگذشت.

اسکندر آبادی روزنامه‌نگار، مترجم و نوازنده ساکن آلمان