۸۰ سالگی باب دیلن، خنیاگری برای تمامی نسل‌ها

اگر باب دیلن مانند خواننده دیگر آمریکایی الویس پریسلی (۱۹۳۵ - ۱۹۷۷ میلادی) جوانمرگ هم شده بود، شهرت و محبوبیتش، به احتمال نزدیک به یقین از امروز کمتر نبود. او ۲۵ سال هم نداشت که برخی از ترانه‌هایش به سرود همایش‌های صلح‌طلبان و آواز نسل شورشی و معترض دهه‌ی شصت میلادی تبدیل شده بود. ۲۴ مه ۲۰۲۱ مصادف است با هشتادمین سالگرد تولد باب دیلن.

باب دیلن خود می‌گوید که از ده دوازده سالگی شیفته‌ نواختن گیتار و سازدهنی و آواز خواندن بوده است. او اواخر دهه‌ پنجاه میلادی شیفتگی خود را جدی‌تر می‌گیرد و وارد عرصه‌ی موسیقی می‌شود. دیلن ابتدا به موسیقی بومی آمریکایی رو می‌آورد.

"زمانه در حال تغییر است"، سومین آلبوم باب دیلن بود. این آلبوم در سال ۱۹۶۴ به انتشار رسید و تمام ترانه‌های آن سروده خود باب دیلن هستند. ترانه‌ "زمانه در حال تغییر است" که با خود آلبوم هم‌نام است، تا کنون صدها بار بازخوانی شده و در فهرست ۵۰۰ آهنگ برتر تمام ادوار که مجله رولینگ استون در رتبه ۵۹ قرار دارد.

یکی از مشهورترین ترانه‌های باب دیلن "همچون یک خانه به دوش" (Like a Rolling Stone) نام دارد که در ۲۴ سالگی این هنرمند نوشته و تنظیم و در سال ۱۹۶۵ در آلبوم "بزرگراه ۶۱" منتشر شد. مجله معتبر رولینگ‌استون در سال ۲۰۰۴ این تصنیف را در صدر ۵۰۰ ترانه برتر جهان قرار داد و آن را بهترین ترانه‌ی همه‌ی دوران‌ها خواند. این ترانه همان هفته اول انتشار در صدر پرفروش‌ترین صفحه‌های موسیقی در آمریکا قرار گرفت.

باب دیلن تا بیست و پنج سالگی ده‌ها ترانه سرود، چند آلبوم منتشر کرد و کنسرت‌های زیادی داد. در همین دوران از موسیقی بومی فاصله گرفت و به سبک راک روی آورد. این اقدام در نظر شماری از طرفدارانش خیانت‌آمیز تلقی می‌شد، اما به جذب مخاطبان بیشتری انجامید. سه آلبومی که در میانه‌ی دهه‌ی شصت منتشر شد، به عنوان آثار کلاسیک موسیقی راک تلقی می‌شوند.

گرچه بسیاری یکی از ویژگی‌های مهم و بدیع کار دیلن را شکستن مرز سبک‌های مختلف موسیقی بومی، راک، بلوز، پاپ و راک اندرول می‌دانند، بدعت مهم‌تر او را می‌توان به اهمیت دادن به کلام و به ویژه نزدیک کردن ترانه به شعر مدرن قرن بیستم دانست. تصویری از باب دیلن و جون بائز، دو چهره بنام موسیقی بومی آمریکا در سال ۱۹۶۳.

دهه‌ی شصت میلادی سرآغاز جنبش‌هایی بود که چهره‌ی قرن بیستم را به کلی دگرگون کرد. این دهه از جمله سال‌های اوج جنگ سرد و تنش‌های داخلی و برخوردهای نژادپرستانه در آمریکا بود. در چنین فضایی باب دیلن به سرعت تبدیل به صدای رسای جنبش اجتماعی ضد جنگ شد و برخی از تصنیف‌های او مانند سرود در تجمع‌های جوانان پخش یا خوانده می‌شد؛ ترانه "سوت زدن در باد" یکی از مشهورترین این‌هاست.

باب دیلن علیرغم اجراهای خیرخواهانه از نقشی که هوادارانش برای او قائل بودند، یا تشکل‌های سیاسی از او انتظار داشتند، رضایت نداشت و تلاش می‌کرد از تبدیل شدن به نماد جنبش اجتماعی جلوگیری کند. او حتا در سال ۱۹۷۴ ترانه‌ای خواند که در آن بر این بی‌میلی تاکید می‌کند: «هیچگاه وظیفه نداشتم که کل جهان را از نو بیافرینم / و هرگز قصد نکرده‌ام فرمان حمله صادر کنم.» باب دیلن در کنسرتی برای بنگلادش در سال ۱۹۷۴.

تصویری از باب دیلن در کنار جرج هریسون، یکی از چهار عضو گروه معروف بیتل‌ها در کنسرتی برای بنگلادش.

باب دیلن از سال ۱۹۸۸ توری را آغاز کرد که با عنوان "تور بی‌پایان" مشهور شد. او در چارچوب این تور صد‌ها کنسرت در نقاط مختلف جهان برگزار کرد.

در سال ۲۰۱۱ در یکی از دور‌های این تور گذر باب دیلن به ویتنام و چین افتاد. برخی از منتقدان دیلن را متهم کردند که برای برگزاری کنسرت در پکن و شانگهای تنها به خواندن ترانه‌هایی اکتفا کرده که مقام‌های امنیتی و اداره سانسور چین با اجرای آنها موافقت کرده‌ بودند. دیلن این اتهام را بی‌پایه خوانده و گفته بود که هیچ تصنیفی را به درخواست مقام‌های امنیتی از برنامه حذف نکرده است.

باب دیلن در سال ۱۹۹۱ به خاطر یک عمر فعالیت هنری‌اش جایزه افتخاری گرمی را دریافت کرد. تصویری از و در کنار جک نیکلسون (راست)، بازیگر معروف هالیوود در سال ۱۹۹۱ در حین مراسم اهدای جوایز گرمی.

باب دیلن در طول چندین دهه فعالیت هنری خود با ستارگان بزرگی همکاری کرده و به روی صحنه رفته است. تصویری از اجرای مشترک باب دیلن (چپ) و بروس اسپرینگستین در کنسرتی خیریه در سال ۱۹۹۵.

فعالیت‌های باب دیلن بسیار متنوع‌اند. او طراحی و نقاشی می‌کند، فیلم‌نامه می‌نویسد، برنامه‌ی رادیویی اجرا کرده، موسیقی متن فیلم ساخته، داستان و مقاله می‌نویسد، اما شاید بتوان ترانه‌‌سرایی و آهنگسازی را مهمترین فعالیت او قلمداد کرد. تصویری از یکی تازه‌ترین نقاشی‌های باب دیلن که او آن را در سال ۲۰۲۰ خلق کرده است.

استفاده از تمام فرم‌های رایج در تاریخ موسیقی آمریکا آثار باب دیلن را به گنجینه‌ای از فرهنگ موسیقیایی این کشور تبدیل کرده است.

باب دیلن تا کنون هزاران کنسرت اجرا کرده، ۳۹ آلبوم استودیویی، ۱۱ آلبوم از اجراهای زنده و ۱۴ آلبوم گلچین نیز از بهترین آثارش به انتشار رسانده است. آخرین آلبوم او تحت عنوان Rough and Rowdy Ways (راه‌های خشن و سرکش) در سال ۲۰۲۰ انتشار یافت. تمام ترانه‌های این آلبوم سروده‌ی خود او هستند.

باب دیلن که خود جوایز گرمی را در کارنامه‌اش ثبت کرده، از مهمانان ویژه برای اهدای این جایزه معتبر نیز بوده است. او در سال ۲۰۰۰ جایزه گرمی بهترین آلبوم سال را به کارلوس سانتانا (راست) ستاره معروف آمریکایی‌مکزیکی تقدیم کرد.

باب دیلن تا کنون افتخارات زیادی در کارنامه خود ثبت کرده است. یکی از آن‌ها مدال آزادی است که او در سال ۲۰۱۲ از باراک اوباما، رئیس جمهوری وقت آمریکا در کاخ سفید دریافت کرد.

یکی دیگر از افتخارات بزرگی که در کارنامه باب دیلن ثبت شده، جایزه نوبل ادبی است که در سال ۲۰۱۶ نصیب او شد. البته باب دیلن دو هفته پس از اعلام این خبر به آن واکنش نشان داد و دریافت نوبل ادبی را افتخاری بزرگ خواند. باب دیلن بیش از ۵۰۰ ترانه سروده و پیش از آن نیز نام او بارها در میان نامزدهای نوبل ادبی قرار داشت.

باب دیلن را تاثیرگذارترین هنرمند آمریکا در دنیای موسیقی می‌خوانند و تاثیری که در غنای زبان و کلام تصنیف داشته سبب شد که جایزه‌ی ویژه‌ی پولیتزر در سال ۲۰۰۸ به او اهدا شود. شان ویلنتز، یکی از "دیلن‌شناسان" معروف درباره جایگاه این خواننده و ترانه‌سرا می‌گوید: «آنچه باب دیلن به ویژه در دهه شصت میلادی انجام داد، این بود که اندیشه و احساساتی را که دیگران از بیان آن قاصر بودند، در قالب کلام بگنجاند.»