نگرانی‌های اقتصادی ترکیه از تحریم‌های ایران
۱۳۹۷ آبان ۲۰, یکشنبه
دونالد ترامپ، رئيس جمهور آمریکا، هشتم ماه مه فرمان اجرایی خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای با ایران و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را امضا کرد. در پی این اقدام وزارت خزانه‌داری آمریکا اعلام کرد که تحریم‌های لغو یا تعلیق شده این کشور علیه جمهوری اسلامی، در دو دوره ۹۰ و ۱۸۰ روزه دوباره اعمال خواهد شد.
دور دوم تحریم‌های آمریکا علیه ایران که از روز دوشنبه ۱۴ آبان (پنجم نوامبر) به اجرا درآمدند، به طور عمده صادرات نفت و گاز و مبادلات مالی بین‌المللی ایران را هدف قرار می‌دهند. اما هشت کشور از پیروی از دور دوم تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی معاف شده‌اند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
ترکیه از جمله کشورهایی است که اجازه دارد به مدت شش ماه به خرید نفت از ایران ادامه دهد. اما به رغم این معافیت اقتصاد ترکیه نگران است که مبادلات تجاری با ایران در پی تحریم‌ها به شدت آسیب ببیند.
امید کیلر، رئیس کمیسیون روابط اقتصادی ترکیه با ایران، معافیت شش ماهه برای ترکیه را بسیار اندک می‌داند و در این باره می‌گوید: «ترکیه کشوری است که از تحریم‌های ایران بیشترین تاثیرها را تجربه می‌کند. ما فکر می‌کنیم دولت آمریکا این موضوع را در نظر خواهد گرفت.»
رئیس کمیسیون روابط اقتصادی ترکیه با ایران امیدوار است که نزدیکی اخیر ترکیه با آمریکا تاثیرات خود را بر تجارت این کشور با ایران نیز بگذارد و امکانات ترکیه را برای حفظ روابط تجاری با ایران در نظر گیرد.
کاهش روابط تجاری میان ایران و ترکیه
حجم معاملات تجاری میان ایران و ترکیه طی پنج سال گذشته از ۲۱ میلیارد دلار به ۱۰ میلیارد دلار کاهش یافته است. این حجم معاملات در سال ۱۹۹۶، یعنی ۲۲ سال پیش، تنها یک میلیارد دلار بود، اما در زمان حکومت حزب عدالت و توسعه ترکیه این معاملات به شدت افزایش یافتند.
روابط اقتصادی میان ترکیه و ایران به تدریج اگسترده‌تر شد و سقف معاملات میان این دو کشور در سال ۲۰۱۲ میلادی به ۲۲ میلیارد دلار رسید. ترکیه در ازای دریافت نفت از ایران طلا به این کشور می‌داد؛ طلایی که بسیار خبرساز شد. این روابط تجاری تا سال ۲۰۱۶ به نفع ایران ادامه یافت.
برمبنای اداره آمار ترکیه این کشور در سال ۲۰۱۶ میلادی کالاهایی به ارزش ۷/ ۴ میلیارد دلار از ایران وارد و در عوض پنج میلیارد دلار کالا به ایران صادر کرد. به این ترتیب موازنه تجاری بین دو کشور برای نخستین بار بیش از ۳۰۰ میلیون یورو به نفع ترکیه شد.
موازنه تجاری بین دو کشور یک‌سال بعد، در سال ۲۰۱۷ میلادی بار دیگر در حدود بیش از چهار میلیارد دلار به نفع ایران تغییر کرد. در این سال مبادلات تجاری دو کشور حدود ۱۰ میلیارد دلار بود.
بیشتر صادرات ایران به ترکیه نفت و گاز و اغلب کالاهای صادراتی ترکیه به ایران خودرو، ماشین‌آلات صنعتی، منسوجات و مواد غذایی است.
کم‌تر شدن روابط تجاری میان ایران و ترکیه در همه بخش‌ها محسوس است. شورای صادرکنندگان ترکیه اعلام کرده که صادرات این کشور به ایران در نه ماه اول سال جاری میلادی (۲۰۱۸) تنها یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار بوده است. شورای صادرکنندگان ترکیه دلیل اصلی این کاهش را فشارها و تهدیدهای دولت آمریکا اعلام کرده است.
امکان تمدید معافیت از تحریم‌ها
ایوب ارسوی، کارشناس خاورمیانه دانشگاه بیلکنت ترکیه، بر این نظر است که در صورت ادامه روابط دوستانه آمریکا با ترکیه این امکان وجود دارد که معافیت ترکیه از تحریم‌های ایران تمدید یابد و به این ترتیب دو کشور ایران و ترکیه بتوانند از این امر سود برند.
ایوب ارسوی می‌گوید در صورت ادامه نیافتن معافیت ترکیه از تحریم‌های ایران، ارسال نفت ایران به ترکیه به‌پایان می‌رسد و این کشور مجبور است انرژی مورد نیاز خود را از دیگر بازارهای موجود دنیا به دست آورد. این کارشناس در انتها می‌گوید که چنین اقدامی با هزینه‌های بیشتر و ریسک‌هایی نیز همراه است.