"حذف چهار صفر از پول ملی تاثیری در وضعیت اقتصادی ندارد"
۱۳۹۷ دی ۲۹, شنبه
محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با اشاره به طرح مجدد بحث حذف چهار صفر از پول ملی ایران توسط بانک مرکزی، سودمندی این اقدام را در بهبود وضعیت اقتصادی کشور و مردم زیر سوال برد.
پورابراهیمی شنبه ۲۹ دی‌ماه به خبرگزاری ایسنا گفت: «حذف صفر از پول ملی هیچ اثری در اقتصاد و قدرت خرید مردم و تورم ندارد و فقط نحوه محاسبات ما و نحوه نگهداری حساب‌ها و مقایسه عددها و پول ملی با ارزهای خارجی را ساده‌تر می‌کند.»
نماینده کرمان در مجلس می‌گوید این بحث از مدت‌ها قبل مطرح بوده و حذف چهار صفر گرچه در وضعیت اقتصادی تاثیری ندارد، اما اعضای کمیسیون اقتصادی با توجه به تاثیر مثبت آن در محاسبات، با کلیات طرح موافق هستند.
بحث اصلاح واحد پول ملی ایران دست‌کم از اواخر دهه هشتاد خورشیدی و با سقوط ارزش ریال آغاز شده و بانک مرکزی در ابتدای دهه نود حتی سایتی برای نظرسنجی از مردم در مورد این مسئله و نام واحد پول جدید راه انداخت.
دور جدید این بحث با اظهارات رئیس کل بانک مرکزی، عبدالناصر همتی کلید خورد که ۱۶ دی‌ماه در دیدار با اعضای فراکسیون ولایی مجلس گفت: «لایحه حذف چهار صفر از پول ملی روز گذشته از سوی بانک مرکزی تقدیم دولت شده است و امیدوارم هر چه سریع‌تر این مهم به نتیجه برسد.»
پس از اعلام این خبر بحث‌های موافق و مخالف بسیاری درباره سودمندی حذف صفرها و فراهم بودن پیش‌شرط‌ها و زیرساخت‌های لازم برای این کار درگرفته که همچنان ادامه دارد.
غیبت پیش‌شرط‌های لازم
یکی از انگیزه‌های حذف صفرها مقابله با سقوط شدید ارزش ریال در برابر ارزهای معتبر خارجی در حدود یک سال گذشته عنوان می‌شود. با این همه اغلب کارشناسان معتقدند حذف صفر و تغییر واحد پول ملی اگر با اصلاحات گسترده اقتصادی، سیاسی و اجتماعی همراه نباشد الزاما به نتیجه مثبتی نخواهد رسید و چه بسا تاثیر منفی بر اقتصاد و وضعیت مردم داشته باشد.
اصلاح واحد پول ملی ایران دو سال پیش هم مطرح شد. هیئت دولت آذرماه سال ۹۵ اعلام کرد که در نشستی لایحه پیشنهادی بانک مرکزی مبنی بر تغییر واحد پول ایران به تومان (برابر با ۱۰ ریال) را به تصویب رسانده است. این لایحه پس از آن مسکوت ماند و برای بررسی به مجلس ارسال نشد.
ولی‌الله سیف، رئیس کل وقت بانک مرکزی آن زمان گفته بود: «جمع‌بندی‌ها این بود که پیشنهاد مستقلی از سوی دولت و بانک مرکزی به مجلس ارسال شود که اگر به‌تصویب برسد منجر به حذف چهار صفر از پول ملی می‌شود.»
سیف یکی از پیش‌شرط‌های حذف صفرها را "استمرار و پایداری تورم تک‌رقمی" عنوان کرده و گفته بود که دولت در حال حاضر از پیگیری این طرح منصرف شده و آن را به "یکی دو سال آینده" موکول کرده است.
بر این اساس در شرایط کنونی که تورم دوباره به شدت افزایش یافته و اقتصاد ایران دوران رکود را طی می‌کند، مهم‌ترین پیش‌شرط‌های حذف صفرها فراهم نیست و این کار در بهترین حالت تنها به تسهیل محاسبات کمک می‌کند.
ایران در مسیر تورم ۳۵ درصدی
کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل (آنکتاد) در تازه‌ترین گزارش خود درباره "دورنما و وضعیت اقتصادی جهان" اعلام کرده که رشد اقتصادی ایران در سال ۲۰۱۸ منفی یک درصد بوده و در سال آینده به نزدیک منفی دو و نیم درصد خواهد رسید.
خبرگزاری تسنیم، جمعه ۲۸ دی‌ماه به نقل از این گزارش نوشت میزان تورم در ایران که در سال ۲۰۱۷ اندکی بیش از ۱۰ درصد بود در سال گذشته به نزدیک ۲۹ درصد رسید و با ادامه این روند در سال جاری میلادی حدود ۳۵ درصد خواهد بود.
در این میان خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و اعمال مجدد تحریم‌های این کشور علیه جمهوری اسلامی، اقتصاد ایران را با چالش‌های جدی روبرو کرده و صادرات نفت، به عنوان مهم‌ترین منبع درآمد کشور را از دو و نیم میلیون بشکه در روز به حدود یک میلیون بشکه رسانده است.
مرکز پژوهش‌های مجلس به تازگی برآورده کرده که اگر رکود اقتصادی به همین شکل باقی بماند و صادرات نفت بر اثر فشار تحریم‌ها به کمتر از روزی یک میلیون بشکه برسد رشد اقتصادی ایران در سال ۹۸ می‌تواند به منفی ۵.۵ درصد کاهش یابد.
جراحی پلاستیک و تغییر ظاهر
استیو هنک، استاد دانشگاه اقتصاد دانشگاه جان هاپکینز که کارهای پژوهش‌های زیادی در زمینه اقتصاد ایران انجام داده هفته گذشته به سایت خبری "رویداد ۲۴" گفته است: «طرح حذف چهار صفر از پول ایران مانند سپردن اقتصاد ایران به تیغ جراح پلاستیک است. ظاهر عوض می‌شود، اما در واقع هیچ تغییر مهمی رخ نمی‌دهد.»
این "جراحی پلاستیک" را بانک مرکزی ۱۱ دی ماه با رونمایی از ایران‌چک ۵۰۰ هزار ریالی جدید به نمایش گذاشت. در این چک‌ها رقم ۵۰ برجسته‌تر به چشم می‌آید و چهار صفر جلوی آن تا حدودی محو شده است.
رونمایی از ایران‌چک جدید و سخنان همتی در دیدار با اعضای فراکسیون ولایی مجلس را می‌توان به جدی بودن عزم دولت برای حذف صفرها تعبیر کرد. با این همه برای عملی شدن این کار مسیری طولانی باید طی شود.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
لایحه پیشنهادی بانک مرکزی برای حذف چهار صفر و تبدیل واحد پول ایران از ریال به تومان باید ابتدا در هیئت دولت تصویب، و پس از آن برای بررسی و تصمیم‌گیری نهایی به مجلس شورای اسلامی ارائه شود.
تغییر واحد پول ملی و حذف صفرها در ده‌ها کشور تجربه شده و در نمونه‌های موفق آن مانند آلمان بعد از جنگ جهانی دوم و ترکیه دهه ۹۰ میلادی، این کار همراه با رشد اقتصادی و مهار تورم انجام شده که جمهوری اسلامی، به خصوص تحت فشار فزاینده تحریم‌ها و سوءتدبیرها از آن بسیار فاصله داد.