روند تکان‌دهنده افزایش چاقی بیش از حد در میان کودکان

بنابه گزارش سازمان جهانی بهداشت، شمار کودکان زیر پنج سال که به چاقی مفرط یا اضافه وزن دچار هستند، در کشورهای کم درآمد یا با درآمد متوسط به شدت رو به افزایش است. در سال ۲۰۱۴ تعداد این کودکان نسبت به سال ۱۹۹۰ بیش از دو برابر افزایش یافت و از هفت و نیم میلیون به ۱۵ و نیم میلیون نفر رسید. ۴۸ درصد این کودکان در آسیا و ۲۵ درصد دیگر نیز در آفریقا بسر می‌برند.

با استفاده از شاخص توده بدنی (BMI) می‌توان از اضافه وزن کودک آگاه شد. براساس فرمول محاسبه توده بدنی می‌باید وزن فرد (برحسب کیلوگرم) بر اندازه قد او به توان دو (برحسب متر) تقسیم شود. در رابطه با کودکان باید میزان چاقی را با توجه به گروه‌های سنی آنان در نظر گرفت. برای نمونه براساس نمودار BMI شاخص ۱۸ برای کودکان سه تا هفت ساله و شاخص ۲۸ برای کودکان ۱۱ و ۱۶ ساله اضافه وزن محسوب می‌شود.

تغذیه ناسالم از همان بدو تولد تاثیر مهمی در افزایش وزن و چاقی کودکان دارد. بنابه پژوهش‌های علمی اغلب کودکانی که به جای شیرخشک از شیر مادر تغذیه می‌کنند، به ندرت از چاقی یا اضافه وزن رنج می‌برند. صرف غذاهای لذیذ آماده مانند همبرگر، پیتزا، سیب زمینی و همچنین شیرینی و شکلات و نوشابه‌های شیرین مثل کوکا کولا سبب افزایش وزن در کودکان هستند.

واکنش کودکان در برابر بدرفتاری‌ها یا انتظارات بیش از حد در محیط مدرسه، جنگ و جدل‌های خانوادگی و حتی بی‌توجهی والدین یکسان نیست. برخی حتی به سختی آن را از سر می‌گذارنند. خوردن غذا و مشغول شدن به آن برای بسیاری از کودکان نوعی گریز و رهایی از فشاری است که به تنهایی بار سنگین آن را با خود می‌کشند. فشارهای جسمی و روانی و تنش‌های عصبی مداوم منجر به چاقی کودکان می‌شود.

کودکان کم خواب یا بدخواب در قیاس با کودکانی که از خواب کافی برخوردارند، بیشتر به چاقی و اضافه وزن مبتلا می‌شوند. کسی که شب‌ها کم می‌خوابد، روزها خسته است، بیشتر احساس گرسنگی می‌کند و تحرک کمتری نیز دارد. کودکان در سنین مدرسه به ۹ تا ۱۱ ساعت خواب شبانه نیاز دارند.

یکی از راه‌های موثر و ضروری درمان چاقی در کودکان استفاده از یک رژیم غذایی متعادل در ساعات معین و منظم است. موسسه تحقیقاتی تغذیه کودکان استفاده از نوشیدنی‌های کم کالری و بدون کالری را، در کنار مواد غذایی گیاهی کافی مانند سبزی و میوه، توصیه می‌کند. نظر یک دکتر متخصص تغذیه می‌تواند در تغییر رژیم غذایی مناسب هر فرد کمک موثری باشد.

بالا رفتن سن کودک با کاهش تحرک او همراه است. ساعت‌ها نشستن در برابر تلویزیون و کامپیوتر وزن کودکان را به میزان بسیار زیادی بالا می‌برد. راه مبارزه با چاقی فعالیت و ورزش منظم است. از جمله ورزش‌های استقامتی مانند شنا و دوچرخه سواری در کاهش وزن بسیار موثرند. بنابه توصیه سازمان بهداشت جهانی کودکان ۵ تا ۱۷ ساله باید روزانه حداقل ۶۰ دقیقه به انجام تمرینات ورزشی بپردازند.

اضافه وزن و چاقی در کودکان زمینه‌ساز ابتلای آنان به بیماری قند، قلب و سرطان در بزرگسالی است. این گروه از کودکان اغلب به بیماری آسم مبتلا هستند و از بیماری‌های ارتوپدی مانند درد کمر یا زانو رنج می‌برند. وزن اضافه با وارد کردن فشار مداوم بر مفاصل سبب سایش و پوسیدگی آنها می‌شود. علاوه برآن چاقی یکی از علل بلوغ زودرس در دختران است که می‌تواند سبب ترس و دلهره و اختلالات روانی آنان شود.

بنابه تازه‌ترین ارزیابی پژوهشگران، در پنج سال آینده تعداد کودکان دارای اضافه وزن از کودکان کم‌وزن در جهان بیشتر خواهد بود. در حال حاضر ۱۹۲ میلیون جوان در سراسر دنیا از سوء تغذیه رنج می‌برند، این آمار اما کاهش خواهد یافت. علیرغم اینکه کم شدن آمار گرسنگان خبر خوبی است اما داده‌ها نشان می‌دهند که وقتی کشورها به رفاه بیشتری دست می‌یابند، چیزهایی دیگر هستند که ممکن است خوب پیش نرود.