شهبانوی ادیب

پدر و مادرش از نجیب‌زادگان بودند. خانواده مادرسالاری داشت.

مادرش ۱۵ ساله بود که او را به دنیا آورد و از همان آغاز کوشید دختر و پسرش را همتراز یکدیگر بار آورد.

۱۳ ساله بود که هفت زبان را خوب می‌دانست و دیری نپایید که مانند برادرش الهیات، فلسفه و دانش‌های طبیعی هم آموخت. افزون بر این باید مانند زنان دیگر بافتن، پخت و پز و پرستاری از بیماران را هم می‌آموخت و مانند شاهزاده خانم‌های دیگر "مکالمه فرهیخته" "رفتار نوازشگر با میهمانان" و "برتری‌جویی فرادستی حکومت" را هم تمرین می‌کرد.

تاریخ‌نگاران نوشته‌اند که او زیبا نبود اما صدای آهنگینی داشت و با ذوق و هوش سرشارش ظاهر را خوب جبران می‌کرد.

خود می‌نویسد: "تنم را دوست می‌دارم که جّذاب است و می‌دانم ولی از روح پنهانم چه می‌دانم چه می‌دانم!".

او بسیار باورمند ولی از تعصب به دور بود. به عنوان خواهر پادشاه فرانسه و مدتی به عنوان شهبانوی بخشی از کشور از یکسو در توطئه‌های سیاسی شریک بود و یک بار توانست برادرش را با به کارگیری ترفندهای دیپلماتیک از بند اسپانیایی‌ها آزاد کند و از سوی دیگر بسیاری از آزادیخواهان مذهبی را از مجازات‌های شدید دادگاه‌های تفتیش عقاید رهانید.

ماندگارترین اثر او "هِپتامِرون" یا "آثار هفت روزه" است که داستان در داستان‌هایی درباره هم‌آغوشی‌های زمینی و عشق‌های آسمانی است.

این اثر که ۷۲ داستان کوتاه و بلند را دربر می‌گیرد یکی از منابع گویای آغاز روشنگری در فرانسه به شمار می‌رود.

پنج زن و پنج مرد اشرافی در پی هوای توفانی به صومعه‌ای پناه می‌برند و برای وقت‌گذرانی داستان‌هایی تعریف می‌کند:

"دو زن با هم پچ‌پچ می‌کردند که:

- اگر مرا به رودخانه بیندازند بهتر از این است که تسلیم یک تارک دنیا شوم.

- مگر شما خوب شنا می‌دانید؟"

مارگِریت ناوارایی (Marguerite de Navarra)  در ۵۷ سالگی در اودو در فرانسه درگذشت.