پیشگام استقلال و حقوق کودک

۲۲ ژوئیه ۱۸۷۸ : ۱۴۱ سال پیش در چنین روزی یانوش کورچاک در ورشو پایتخت لهستان زاده شد. می‌گفت: "کودک حق دارد همانجور که هست باشد".

نام اصلی یانوش کورچاک (Janusz Korczak) هِنریک گولدشمیت بود.

می‌نویسد: «پدرم وکیل بود و مرا که بازیگوش بودم بی‌عرضه و بیکاره می‌دانست. فقط مادربزرگم بود که به من کشمش می‌داد و به آینده‌ام امید داشت و دائم می‌گفت: "فیلسوف من". پنج سالم بود و چون اجازه نداشتم با همسالان تنگدست بازی کنم، می‌خواستم جهان را دگرگون کنم».

۱۶ ساله بود که پدرش را از دست داد و یکباره خود و خانواده‌اش به همان تنگدستان پیوستند.

او معلم شد تا زندگی خانواده را تأمین کند و هزینه تحصیل پزشکی‌اش را درآورد.

۲۹ ساله بود که پزشک کودکان در یک بیمارستان دولتی شد و همزمان با نام هنری یانوش کورچاک به نوشتن رمان و به‌ویژه داستان‌های ماندگار کودکان پرداخت و در همه آثارش به نبرد با بی‌عدالتی اقتصادی و اجتماعی برخاست.

او افزون بر این یک کتابخانه عمومی دائر کرد و به کودکان بی‌خانمان سواد می‌آموخت و مستمندان را رایگان درمان می‌کرد.

۳۴ ساله بود که پزشکی را کنار گذاشت و پرورشگاهی برای کودکان یهودی به راه انداخت که در آن برای نخستین بار مسئولیت‌های اداره آن را به خود کودکان واگذاشت: شورای کودکان، داوری‌های کودکان و رسانه کودکان در این پرورشگاه به راه افتاد و او این تجربیات را در ماندگارترین اثرش "چگونه کودک را دوست بداریم" گردآوری و منتشر کرد.

۶۱ ساله بود که نازی‌ها ورشو را اشغال کردند و یهودیان را در محله‌های حصارشده جا دادند و او هم باید پرورشگاهش را در محله موسوم به گِتو منتقل می‌کرد و با زحمت بسیار تا جایی که ممکن بود به زندگی ایشان می‌رسید تا اینکه در سال ۱۹۴۲ نازی‌ها او را به همراه ۲۰۰ کودک پرورشگاهش به اردوگاه مرگ فرستادند.

آندری وایدا، سینماگر نامدار لهستان، فیلمی درباره آخرین روزهای زندگی او ساخته است.

از او چندین کتاب کودکان از جمله "یک اتفاق تازه" با ترجمه محسن چینی‌فروشان در تهران چاپ شده است.

یانوش کورچاک در ۶۴ سالگی در ترِبلینکا درگذشت.