رئیس کمیته ارتباطات مجلس: فیلتر اینستاگرام مطرح نیست
۱۳۹۷ دی ۱۷, دوشنبه
رمضانعلی سبحانی‌فر، عضو ناظر مجلس شورای اسلامی در "کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه"، روز دوشنبه ۱۷ دی (هفتم ژانویه) طرح موضوع فیلتر شدن اینستاگرام را "فضاسازی افراد غیرمسئول" دانست و با استناد به دادستان کل ایران گفت: «هیچ بحثی برای فیلتر شبکه‌های اجتماعی در دستگاه قضایی مطرح نیست.»
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
سبحانی‌فر همچنین گفت: «هیچ بحثی مبنی بر فیلتر اینستاگرام در کارگروه مصادیق مجرمانه یا شورای عالی فضای مجازی یا دستگاه قضایی مطرح نیست.»
رئیس کمیته ارتباطات و مخابرات مجلس ایران در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا تأکید کرد: «اخیرا افرادی که هیچ مسئولیت رسمی در حوزه فضای مجازی و حوزه‌های مرتبط با آن ندارند درباره شبکه‌های اجتماعی به ویژه اینستاگرام صحبت‌هایی را مطرح کرده‌اند که برداشت عمومی از این سخنان "فیلتر" این شبکه است، در حالی که اصلا چنین مسئله‌ای مطرح نیست.»
نماینده سبزوار در مجلس ایران همچنین افزود: «موضوع فیلتر شبکه‌های اجتماعی یا مشخصا فیلتر اینستاگرام یا باید از مسیر کارگروه مصادیق مجرمانه انجام شود یا در دستور کار شورای عالی فضای مجازی قرار بگیرد، در صورتی که چنین موضوعی در هیچ یک از این دو مرجع عالی وجود ندارد.»
جواد جاویدنیا، سرپرست معاونت امور فضای مجازی دادستانی کل ایران و دبیر "کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه"، چهارشنبه گذشته اعلام کرده بود که "حکم قضایی" برای فیلترینگ اینستاگرام صادر شده است. جاویدنیا با اشاره به اینکه "طبق مصوبات شورای عالی فضای مجازی، ترافیک اینستاگرام از یک سطح نباید بالاتر می‌رفت" گفت: «بر اساس مصوبات این شورا باید دولت برای فعالیت این شبکه در کشور مجوز صادر می‌کرد که این کار هم انجام نشده است.»
سرپرست معاونت امور فضای مجازی دادستانی کل ایران همچنین تصریح کرده بود که «هم‌اکنون دستور قضایی برای فیلتر این سرویس داریم و نظر اکثریت شورای عالی فضای مجازی نیز مبنی بر فیلتر شدن این سرویس است». این مقام قضایی در عین حال گفته بود: «در حال حاضر به صورت یک‌طرفه دستگاه قضایی می‌تواند با توجه به انجام نشدن مصوبات شورا اقدام کند، اما فعلا منتظر اجماع نظر در این زمینه هستیم. ولی اگر صبر کردن فایده نداشته باشد دادستان کشور تصمیم لازم را خواهد گرفت.»
سخنان جاویدنیا بلافاصله با واکنش وزیر ارتباطات ایران روبه‌رو شد. محمدجواد آذری جهرمی گفت: «فرض بر این که حرف‌های معاون دادستان درست است و وی اختیار قانونی برای فیلترینگ اینستاگرام دارد، این سؤال پیش می‌آید بعد از این قرار است چه اتفاقی بیفتد؟ این را برای مردم روشن کنند و دو قطبی فیلترینگ یا مخالفت با فیلترینگ را درست نکنند.»
اینستاگرام در انتظار "تعیین تکلیف"
واکنش‌های اعتراضی به اظهارات معاون دادستان کل ایران در مورد صدور "حکم قضایی" برای فیلترینگ اینستاگرام چنان شدت یافت که او پس از مدت کوتاهی اندکی به تعدیل آن پرداخت. جاویدنیا شامگاه ۱۲ دی در گفت‌وگویی با برنامه تلویزیونی "تهران۲۰" گفت: «این خبر به این صورت نبوده، به این معنا که جدیدا اتفاق افتاده باشد. بلکه از گذشته این امر اتفاق افتاده و دستور فیلترینگ اینستاگرام در مقطعی صادر شده بود که دولت این پیشنهاد را مطرح کرد که ما می‌توانیم با فیلترینگ هوشمند مانع از محتوای مجرمانه و غیراخلاقی شویم. ولی متأسفانه به دلیل اینکه اینستاگرام ارتباطات خود را رمز کرد و مانع از این امر شد تمام هزینه‌هایی که در آن قضیه اتفاق افتاد به هدر رفت و محتوای غیراخلاقی و خلاف قانون هم در اینستاگرام کماکان ادامه پیدا کرد.»
دبیر "کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه" در ادامه گفت: «مجددا در فضای عالی فضای مجازی این امر مصوب شد که تلگرام، اینستاگرام و شبکه‌های اجتماعی خارجی باید مجوز بگیرند، ملتزم شوند به قوانین کشور و سرورهایشان را به داخل کشور منتقل کنند و از وزارت ارتباطات مجوز بگیرند و در صورتی که این امر انجام نشود، باید طبق همان مصوبه این فیلترینگ انجام شود که این امر هم متأسفانه محقق نشده و ما منتظر هستیم که این تصمیم جمعی صورت بپذیرد و اینستاگرام که متأسفانه خیلی محتوای خلاف قانون و خلاف اخلاق کشور ما را دارد سریع‌تر تعیین تکلیف شود.»
سرپرست جدید معاونت امور فضای مجازی دادستانی کل ایران که از ۲۱ مهرماه گذشته کار خود را در این سمت آغاز کرده، پیش‌تر هم به تصمیم مسدود کردن این شبکه اجتماعی هم‌رسانی عکس و ویدئو اشاره کرده و با تأکید بر اینکه "اینستاگرام باید چند سال پیش فیلتر می‌شد"، گفته بود: «بسیاری از علما و اساتید دانشگاه و دانشجویان هر کدام با استدلال خود خواهان فیلترینگ اینستاگرام هستند.»
راه‌اندازی "موسسه فیلترینگ" به جای نهادهای نظارتی
بحث احتمال فیلترینگ اینستاگرام در ایران واکنش معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان را هم برانگیخت. محمدمهدی تندگویان با انتقاد از سخنان مطرح‌شده در مورد مسدودسازی این شبکه اجتماعی از جمله گفت: «با فیلترینگ فقط تعداد کاربران استفاده از فیلترشکن را افزایش می‌دهیم. افرادی بودند که از تلگرام در جهت کسب و کار استفاده می‌کردند که آنها الان هم در حال استفاده از تلگرام هستند، اما با فیلترشکن به این فضا وارد می‌شوند؛ بعضی هم بخشی از کارشان را به شبکه اینستاگرام منتقل کردند. بحث ما استفاده کردن درست از این فضا است، اما با اظهارات اخیر در مورد فیلتر این فضا، آنها باز هم مجبور به استفاده از فیلترشکن می‌شوند.»
معاون وزارت ورزش ایران همچنین با اشاره به اینکه تنها "تعدادی از افراد" ممکن است از شبکه‌های اجتماعی "استفاده‌های غیرمجاز و غیراخلاقی" کنند، به کنایه افزود: «این همه قانون و شورا در کشور مشغول فعالیت هستند و می‌توانند با متخلفان برخورد کنند، پس چرا باید یک بستر را فیلتر کنیم؟ این یک سوال اساسی است که چرا این اتفاق در حال رخ دادن است و این نهادها چه مسئولیتی دارند؟ اگر کاری نمی‌کنند، این نهادها را جمع کنیم و به جای آنها یک موسسه فیلترینگ باز کنیم و هر اتفاقی که افتاد به سرعت شبکه‌های مجازی را فیلتر کنیم.»
محمدمهدی تندگویان با اشاره به اینکه اقداماتی مانند فیلترینگ "راه حل نیست"، تأکید کرد که "آسیب‌های اجتماعی" فیلتر بسترهایی که طی چندین سال شکل گرفته و تعداد کاربرانش مانند اینستاگرام به چندین میلیون نفر رسیده، "خیلی بیشتر از پیشگیری و ساماندهی آنها است".
تندگویان با بیان اینکه فیلترینگ "نه روش درستی است، نه مدیریت دارد و نه کار حساب‌شده‌ای است"، تصریح کرد: «تقریبا هیچ ایرانی نیست که تلفن همراه هوشمند داشته باشد اما روی تلفن همراهش فیلترشکن نصب نکرده باشد. این کاری است که تصمیم‌گیران فیلترینگ انجام داده‌اند. این افراد تنها کاری که کرده‌اند این است که تقریبا تمام کاربران ایرانی فضای مجازی یک فیلترشکن هم دارند. آسیب این کار خیلی بیشتر از وقتی است که این فیلترشکن‌ها نبود و از این فضا استفاده می‌شد.»
اینترنت و شبکه‌های اجتماعی در ایران با فیلترینگ گسترده‌ای روبه‌رو هستند. سازمان‌های غیردولتی بین‌المللی نیز حکومت ایران را یکی از "دشمنان اینترنت" می‌خوانند. پس از اعتراضات سراسری دی‌ماه ۹۶ فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی وارد دور جدیدی شد که از جمله به مسدود شدن تلگرام انجامید. در عین حال تبلیغ حکومت برای استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی تأثیری بر کاربران شبکه‌های اجتماعی نداشته است.