بیم از کاهش جامعه عشایری و افزایش حاشیه‌نشینی در ایران
۱۳۹۷ بهمن ۲۲, دوشنبه
یک عضو مجمع نمایندگان استان خراسان رضوی، خشکسالی‌های پی‌در‌پی و شوک‌های اقتصادی را عامل نابودی زندگی کشاورزان، دامداران و عشایر در زیستگاه‌های اصلی آنها دانست.
عشایر در حاشیه مشهد پناه گرفتند
عبدالله حاتمیان، عضو مجمع نمایندگان استان خراسان رضوی، نسبت به "پناه گرفتن" تعدادی از عشایر در روستاهای حاشیه حریم شهر مشهد هشدار داده است.
این نماینده مجلس در گفتگو با سایت قدس آنلاین خواستار اقدام دولت برای حل مشکلات عشایر کشور شد و گفت: «در صورتی که دولت به این مساله ورود پیدا نکند، پیش‌بینی می‌شود زندگی عشایری در کشور منقرض شده و متاسفانه این جمعیت تبدیل به کلونی‌هایی با آسیب‌های فراوان اجتماعی در حاشیه کلان‌شهرها مانند مشهد شود.»
پیشتر برخی مسئولان، بی‌توجهی به عشایر و عدم پیگیری مشکلات آنها را زمینه‌‌ای برای معضلاتی مانند حاشیه‌نشینی در شهرها دانسته بودند.
به گفته ابوذر مهدی نخعی، سرپرست فرمانداری شهرستان زاهدان، کم‌توجهی به حوزه معیشت عشایر باعث کاهش یافتن جامعه عشایری شده است تا جایی که عشایر بیشتر از جامعه روستایی در معرض "نابودی" قرار دارند.
آمارهای موجود جمعیت عشایر ایران را یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر اعلام می‌کنند. درباره جمعیت روستایی مهاجرت کرده به حاشیه شهرها آمار دقیقی در دست نیست و برخی آمارهای غیررسمی از جابجایی دستکم ۶۰ درصد روستاییان خبر می‌دهند.
"فاجعه در کمین شهرها"
عشایر تنها حاشیه‌نشینان شهرها در ایران نیستند. جمعیت بالایی از روستانشینان هم به دلایل مختلف خشکسالی و بیکاری حالا به شهرنشینی روی آورده‌اند؛ نوعی شهرنشینی که به اعتقاد برخی مسئولان چالش‌ها و آسیب‌های خاص خود را دارد.
سعید صالح، مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری خراسان رضوی، نامناسب بودن وضعیت روستاها و ادامه حاشیه‌نشینی‌ها را خطرناک دانست و هشدار داد که با این وضعیت، در آینده نزدیک شاهد یک "فاجعه" در حریم شهرها خواهیم بود.
به گفته این مسئول، مناطق حاشیه‌ای به محل سکونت افرادی تبدیل شده است که تعلق زیستی، محیطی و هویتی به آن منطقه ندارند و با توجه به جمعیت بالا و "امنیت پایین" در این مناطق، زمینه برای انواع بزه مهیاست.
مراکز رسمی در ایران آمار دقیقی از انواع بزه یا جرائم مرتبط با حاشیه‌نشینان ارائه نکرده‌اند و تنها نسبت به وقوع جرم و جنایت در حاشیه شهرها هشدار داده‌اند.
«پیامد حاشیه‌نشینی و بیکاری و کمبود آب مشکلات امنیتی است»
کارشناسان مسائل اجتماعی و محیط‌زیست همواره نسبت به تغییر شیوه زندگی عشایر و حاشیه‌نشینی آنها در حریم شهرها و نیز خالی شدن روستاها از جمعیت به دلیل کمبود آب هشدار داده‌اند.
کمبود آب به گفته مدیرکل اجتماعی استانداری خراسان رضوی می‌تواند باعث مشکلات "امنیتی" در حریم شهرها شود.
از دست رفتن توان و ظرفیت دامداری و درآمدزایی با هنرهای سنتی از دیگر عوارض کمبود آب است که عشایر و روستانشین‌ها را وادار به حاشیه‌نشینی کرده است.
براساس آمارهای خبرگزاری روستا، عشایر ایران جمعیتی یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفری را شامل می‌شوند که تولید ۳۵ درصد صنایع دستی و ۴۰ درصد فرش ایران را در اختیار دارند. عشایر همچنین در ۳۴ میلیون هکتار از مراتع کشور فعالیت دامداری می‌کنند. پرسش و نگرانی کارشناسان این است که در صورت تداوم حاشیه‌نشینی عشایر، چه تصوری می‌توان از آینده اقتصادی داشت که در اختیار آنهاست.
برخی مسئولان خراسان رضوی با اشاره به مشکلات ناشی از کمبود منابع آب، از مدیریت شهری برای چاره‌جویی بحران آب به دلیل گسترده‌تر شدن حاشیه‌نشینی کمک خواسته‌اند.
به گفته آنان کمبود آب و افزایش شمار حاشیه‌نشینان هم می‌تواند بر اقتصاد شهرها تاثیر منفی بگذارد و هم مشکلات "ویژه" بهداشتی و امنیتی در این مناطق ایجاد کند.