ساخت ۶۲ "برج‌باغ"؛ ادامه "لابی‌گری" و تخریب فضای سبز تهران؟
۱۳۹۷ اسفند ۱۶, پنجشنبه
روز چهارشنبه، ۱۵ اسفند (۶ مارس) شورای شهر تهران با ساخت ۶۲ "برج‌باغ" در تهران موافقت کرد. محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران، گفت که استفساریه شهردار تهران برای تعیین تکلیف ۴۷۳ پرونده برج‌باغ در این جلسه بررسی شد و با ساخت برج‌باغ برای ۶۲ پرونده موافقت شد که کلیه عوارض را قبل از هفتم فروردین ۹۷ و "مصوبه لغو برج‌باغ" پرداخت کرده‌اند.
یاشار سلطانی، روزنامه نگار و مدیرمسئول سایت "معماری نیوز" که در جریان افشاگری درباره پرونده واگذاری املاک از سوی شهرداری تهران مدتی فیلتر شد، به دویچه‌وله فارسی می‌گوید: «مشکل اینجاست که شورای شهر تهران اساسا اختیار تصمیم‌گیری در این باره را ندارد. مصوبه لغو برج‌باغ باید به تصویب شورای عالی معماری و شهرسازی برسد که نرسیده است.»
جمع مبلغ دریافتی از محل این باغات ۱۷۰ میلیارد تومان بوده است. مجموع ۶۲ پرونده شامل ۱۶۱ هزار و ۴۸۱ متر مربع باغ است. به گفته افشین حبیب‌زاده، یکی از اعضای شورای شهر تهران، مساحت باقی‌مانده از باغات تهران تنها سه هزار قطعه باغ با مساحت بیش از ۱۶۰۰ هکتار است. به گفته او حتی پس از ابلاغ مصوبه لغو برج‌باغ باز هم پروانه صادر شده است.
ابعاد ماجرا به همین ۶۲ پرونده ختم نمی‌شود. محمد سالاری به ۷۳ پرونده دیگر نیز اشاره کرده است که آنها هم «پیش از مصوبه شورای شهر در خصوص لغو برجباغها تشکیل شده بودند». این گروه شامل مالکانی می‌شوند که «عوارض خود را به طور کامل پرداخت نکرده بودند و جمع مبالغ دریافتی از قبل آنها حدود ۵۰۰ میلیارد تومان بوده است. علاوه بر این ۳۸ پرونده قبلا پروانه دریافت کرده بودند اما درخواست تغییر نقشه داشتند.»
یاشار سلطانی از خطری می‌گوید که این پرونده‌ها می‌تواند به دنبال داشته باشند. این که «اصلاح در‌آمدهای شهرداری به سادگی ممکن نباشد». او به سخنان پیروز حناچی، شهردار تهران، اشاره می‌کند. شهردار تهران یک روز پس از موافقت شورای شهر تهران در «حاشیه کاشت درخت امید در بیمارستان شریعتی» گفته است: «چیزی که دیروز تحت عنوان مجوز ساخت ۶٢ مورد برج‌باغ شاهد بودیم، دقیقا همان اینرسی است که پس از ترمز محکم قطار برجباغها حادثه شده است. مورد اخیر کم‌ترین تبعاتی است که می‌توانستیم انتظارش را داشته باشیم.»
اجازه ساخت برج‌باغ هم‌زمان با روز درختکاری در ایران به طنزی تلخ در شبکه‌های اجتماعی تبدیل شد.
برخی به این ۱۷۰ میلیون تومان اشاره کردند و آنرا با صرف هزینه ۳۶۴ میلیارد تومانی برای تبلیغ "فرهنگ ایرانی اسلامی" در سال آینده مقایسه کردند.
۱۴ عضو شورای شهر تهران به این مصوبه رای داده‌اند. شش نفر مخالف بوده‌اند و یک نفر هم غایب بوده است. برای منتقدین اتخاذ چنین تصمیماتی از سوی شورای شهر تهران مساوی است با تخریب باقی‌مانده باغ‌های شهری آلوده و بی‌نفس. آنها به شورای شهر "اصلاح‌طلب" تاخته‌اند.
"ممکن بود کل مصوبه از بین برود"
طرح برج‌باغ اوایل دهه ۱۳۸۰ تصویب شد. به گفته مرتضی الویری، رئیس شورای عالی استان‌ها، این مصوبه در دوره محمود احمدی‌نژاد «باعث از بین رفتن باغات بسیاری در تهران شد. لذا نهایتاً در اسفند سال گذشته این مصوبه ملغی شد».
مرتضی الویری در حاشیه پانزدهمین اجلاس عمومی شورای عالی استان‌ها در خصوص مصوبه برجباغها گفته است: «قبل از لغو این مصوبه تعدادی از افراد اقدام به پرداخت عوارض و طی کردن فرآیند صدور پروانه کرده بودند که این موضوع برای آنها حقوق مکتسبه ایجاد کرده بود به شکلی که از میان ۵۰۰ الی ۶۰۰ باغ ۶۰ باغ عوارض خود را پرداخت کرده بودند.»
خبرگزاری ایسنا از قول او نوشته است که اگر به آنها اجازه ساخت داده نمی‌شد «این افراد به دیوان عدالت اداری شکایت می‌کردند و ممکن بود با این کار کل مصوبه از بین می‌رفت. لذا رأی به ساخت این ۶۲ باغ با همان شرایط مصوبه اولیه داده شد».
اما ناهید خداکرمی در جلسه روز چهارشنبه راه حل دیگری را ممکن دانسته بود. او از همکاران خود خواسته به استفساریه رای منفی دهند تا همه مشمول قانون جدید شوند. او همچنین گفته است: «اگر ضرر مکتسبه را از محل بودجه فضای سبز بدهیم خیلی بهتر است تا ۱۶ هکتار باغ را تخریب کنیم»، این اقدام ترجیح دادن «منافع عده‌ای به منافع عامه » است.
جایگزینی طرح "خانه‌باغ" به جای "برج‌باغ"
طرح "خانه‌باغ" به باور طراحان آن می‌تواند جایگزینی برای "برج‌باغ" باشد. این طرح در اواسط آبان ماه امسال پیشنهاد شد. "دنیای اقتصاد" درباره آن نوشت: «آخرین ذخایر سبز پایتخت، با فرمول برد-برد (تامین توام منافع شهر و خواسته مالکان)، اجازه تبدیل کاربری پیدا می‌کند. طرحی که قرار است در آن هم «منافع مالکان باغات و اراضی مشجر تامین شود و هم آنکه منافع شهر و شهروندان ناشی از ساخت و سازهای بلندمرتبه در باغات آسیب نبیند».
"دنیای اقتصاد" به برخی مشخصه‌های این طرح اشاره کرده است. از جمله این که «در صورت تصویب، مالکان ۶ هزار و ۱۸۳ ملک مشجر (باغ) با پروانه ویژه می‌توانند از بین ۱۴ نوع کاربری همچون خانه‌های حداکثر ۴ طبقه، مدرسه، دفتر روزنامه، تهیه غذا و سالن کنسرت، یکی را برای ساخت در حداکثر ۱۵ درصد از مساحت زمین انتخاب کنند».
در طرح خانه‌باغ قرار است اقداماتی صورت گیرد که اجازه دور زدن مقررات به مالک و امکان رشوه‌دهی و رشوه‌گیری به مسئولان را ندهد. از جمله این که اراضی مشجر تا سه هزار مترمربع، اراضی مشجر بین سه تا پنج هزار مترمربع و اراضی بیش از پنج هزار مترمربع هر کدام در گروه‌های جداگانه قرار گیرند. مقرر کرده بود «وقتی پروانه ساختمانی از سوی شهرداری تهران صادر می‌شود یک ناظر ویژه از سوی شهرداری تا پایان عملیات ساخت و ساز در باغ پایش مستمر انجام دهد تا عملیات ساختمانی تا نقطه پایان منطبق با ضوابط مصوب پیش رود».
یک ویژگی دیگر این طرح این است که اگر مالک بخواهد بیش از حد مجاز تعریف شده ساخت و ساز کند، موظف می‌شود معادل ۷۰ درصد از مساحت عرصه زمین مشجر خود را به نفع شهر و برای تبدیل به فضای عمومی سبز به شهرداری تهران واگذار کند.
همچنین «تمامی نقشه‌هایی که مالک در سطح اشغال ۱۵ درصد و تراکم ساختمانی دو تا چهار طبقه تدارک دیده است» باید به تایید شورای معماری باغ متشکل از ۱۰ نفر از نمایندگان شهرداری منطقه، شهرداری مرکز، کارشناسان و متخصصان حوزه و اعضای شورای شهر تهران برسد.
در هر حال امید این بوده است که تمامی ضوابط و مصوبات گذشته ملغی اعلام شود و پیشنهادهای ارائه شده در طرح جدید در صورت تصویب در شورای شهر لازم‌الاجرا شود. پس از مصوبه روز چهارشنبه شورای شهر تهران، برخی معتقدند ملغی شدن مصوبه‌های قدیم هم نمی‌تواند جلوی ادامه بنای برجباغها را بگیرد.
"فاتحه باغ خوانده است"
امید نوری، عضو هیات علمی پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی، در واکنش به صدور مجوز ساخت و ساز در ۶۲ باغ تهران به ایسنا گفته است: هنگامی‌که مجوز ساخت و ساز در باغی را بدهند باید فاتحه آن باغ را خواند.
به گفته او مجوز ساخت و ساز در باغ‌ها «تحت هر شرایطی و با هر مساحتی داده شود، عملا باغ کاربری خود را از دست می‌دهد»؛ حتی اگر مجوز صدور تنها ۳۰ درصد از مساحت مجموعه داده شود. امید نوری تاکید کرده است که «این سنگ بنای تخریب کامل باغ است».
او یادآوری کرده است که «در سایر کشورهای جهان باغ‌ها را به عنوان باغ‌های اجتماعی به مردم و سازمان‌های مردم نهاد واگذار می‌کنند تا بتوان آنها را حفظ کرد ولی برخی مصوبه‌های شهری ما باعث تخریب اندک باغ‌های باقی مانده در تهران می‌شود».
یاشار سلطانی به نابودی چند هزار هکتار باغ در دوره قالیباف اشاره می‌کند و می‌گوید: «وقتی برج می‌سازید باید چند طبقه هم زیر زمین پارکینگ بسازید. چون معادل ۸۰ درصد زمینی که زیر ساخت می‌رود باید پارکینگ زده شود. همین باعث نابودی هزاران هکتار باغ شد.»
آیا ماجرا با صدور مجوز برای۶۲ پرونده برج‌باغ خاتمه می‌یابد؟
کاربری نوشته است:
«مخترع تراکم فروشی کرباسچی و رفسنجانی بودند و مخترع تخریب سازماندهی شده باغات به نام مصوبه برج‌باغ در سال ۸۳ احمدی‌نژاد و چمران. مابقی شهرداران از الویری تا قالیباف و همین شورای اصلاح طلب کنونی نیز صرفا دنبال کنندگان همان راه هستند. در تخریب باغ و تراکم فروشی همه باهمند.»
یک کاربر دیگر چشم انداز را تاریک دیده و گفته است فروش شهر هم‌چنان ادامه دارد و تفاوتی هم میان "لیست امید" و "آبادگران" نیست. ای کاربر فساد را در این حکومت سیستماتیک و ناشی از "قانون پایستگی چپاول در جمهوری اسلامی" دانسته است.
یک نفر دیگر هم پرسیده است:
«با این تفسیر یعنی بعد از این ۶۲ باغ دیگر مجوز برج باغی صادر نمی شود؟ لطفا آخرین تاریخ این حقوق مکتسبه را بفرمایید که توسط شهروندان رصد شود.»