"ایران با لغو برخی از تعهدات برجامی آماده چانه‌زنی می‌شود"
۱۳۹۸ اردیبهشت ۱۹, پنجشنبه
علی فتح‌الله نژاد کارشناس مسائل سیاسی در زمینه تحولات ایران و خاورمیانه در برلین است که در حال حاضر در دانشگاه دوحه در قطر به عنوان استاد میهمان تدریس می‌کند. او به پرسش‌های دویچه‌وله فارسی در مورد تصمیم ایران برای لغو بخشی از تعهدات خود در برجام، پاسخ داده است.
دویچه‌وله: آقای فتح‌الله نژاد ایران یک سال پس از خروج آمریکا از برجام تصمیم گرفت به این اقدام واکنش نشان دهد و حال اعلام کرده که به بخشی از تعهدات خود در برجام عمل نمی‌کند. چرا حالا؟
علی فتح‌الله نژاد: این عقب نشینی تدریجی از برجام بخشی از بحث سیاست امنیتی ایران در ماه های اخیر بوده است. چنین ملاحظاتی برای لغو برخی تعهدات ایران در برجام البته پس از تأثیر ملموس تحریم‌های آمریکا علیه ایران تقویت شد. با توجه به این تحولات، حال ایران مرحله نخست (عقب نشینی تدریجی) را آغاز کرده است.
هدف ایران از اتحاذ این تصمیم چیست؟
هدف نخست این است که کشورهای اروپایی امضاء کننده برجام را تحت فشار بگذارد. ایران خواستار آن است که این کشورها وعده‌های خود از جمله راه‌اندازی یک کانال مالی برای عبور از تحریم‌های آمریکا را اجرایی کنند.
آیا اروپا می تواند به خواست ایران عمل کند؟
پاسخ این سوال بسیار دشوار است. من راه‌حلی نمی‌بینم که از طریق آن بتوان این خواست را آنطور که ایران میخواهد اجرا کرد. اجرای سازوکار ویژه مالی که به ایران وعده داده شده به سادگی ممکن نیست. تحریم‌های ایالات متحده آمریکا علیه ایران این‌بار از تحریم‌های یک دهه پیش بسیار سنگین‌تر است و در آینده نزدیک هم تغییر نخواهد کرد. آمریکا این موضوع را برای اروپایی‌ها روشن کرده است.
احتمال اینکه غرب و ایران بار دیگر وارد مذاکره شوند را چطور ارزیابی می‌کنید؟
به نظر من دیر یا زود مذاکره ایران با آمریکا یا با غرب باید از سر گرفته شود. ایران میخواهد تا آن زمان، قدرت چانه‌زنی خود را تقویت کند. این بدان معناست که ایران باید برگ برنده‌ای در دست داشته باشد یعنی برنامه اتمی خود را تا حدی دوباره از سر گرفته باشد تا طرف مقابل حاضر به امتیازدهی شود، یعنی دقیقا بازگشت به همان وضعیت پیش از برجام. آن زمان به دلیل پیشرفت برنامه اتمی ایران دولت آمریکا از خواست نخست خود که توقف غنی سازی اورانیوم در حد صفر بود پا پس کشید و به این ترتیب مسیر مذاکره را فراهم کرد. هدف نهایی این مذاکرات هم ایجاد شفافیت در برنامه اتمی ایران بود، در مقابل به ایران وعده داده شد که تحریم‌های اقتصادی لغو می‌شوند.