نگاهی به سیاست‌خارجی ترامپ؛ "حرافى بسیار، فقدان استراتژی"
۱۳۹۸ اردیبهشت ۲۱, شنبه
استراتژی مورد نیاز برای پایان دادن به تنش‌هاى بين المللى دشوار است. در حلقه اطرافیان دونالد ترامپ، رئيس جمهور آمريكا، تندروها جای خود را باز کردند و دست بالا را دارند.
بریان هوک، نماینده ویژه دونالد ترامپ در امور ایران یک سال پس از خروج آمریکا از برجام وضعیت را اینگونه جمع‌بندی می‌کند: «امروز ایران ضعیف‌تر از زمانی است که دونالد ترامپ به ریاست‌جمهوری آمریکا رسید.» جمع‌بندی بریان هوک که قرار است نشانه موفقیت باشد، تنها آشفتگی سیاست خارجی دولت ترامپ را عريان مى‌كند كه در دو سال گذشته دو وزیر خارجه و سه مشاور امنیت ملی داشته است.
واشنگتن میخواهد کشورهایی که ترامپ آنها را دشمن می‌خواند، ضعیف شوند. اما راه حلی پایدار و راهبردی جامع برای سیاست خارجی خود در این زمینه ندارد.
پرونده کره‌شمالی هنوز باز است. نشست هانوی به بن‌بست رسیده است. در ونزوئلا، نظامیانی که قرار بود در راستاى خواست واشنگتن علیه رئیس جمهور نیکولاس مادورو کودتا کنند، حاضر به کودتا نیستند.
از "معامله قرن" برای پایان تنش در خاورميانه هم هنوز خبرى نيست. در اين میان، تنش با ایران هر روز بالاتر می‌گیرد. دونالد ترامپ با پذيرش خواست اسرائیل از یک توافق کارآمد که برای کاهش تنش و شاید پایان همیشگی یک منازعه بین‌المللی امضاء شده بود، خارج شد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
ایران -حتی به گفته آمریکا- سه سال است که به تمام تعهدات خود در این توافق عمل کرده است، اقدامى که از ديد سیاست خارجی اروپا نشانه آمادگی ایران برای مذاکره در سایر زمینه‌هاست. تصمیم دونالد ترامپ برای خروج از این توافق بدون توجه به توصیه اروپايى‌ها در شرایطی صورت گرفت که اروپا امیدوار بود رابطه با ایران وارد مرحله سازنده‌ای شود.
وزیر خارجه آمریکا مایک پومپئو که در مورد ایران خوددارتر از مشاور امنیتی آمریکا، جان بولتون است نیز حالا کلمه "جنگ" را به کار مى‌برد. او پنج‌شنبه (نهم مه) گفت: «ایران نباید خویشتن‌داری ما را با فقدان اراده اشتباه بگیرد.»
جای تعجب ندارد که دونالد ترامپ سیاست سخت‌گيرانه‌اى را در پیش گرفته است. تمام کسانی که پیشتر در دولت آشفته ترامپ "عاقل" خوانده می‌شدند موقعیت خود را از دست دادند. مایک پمپئو جانشین رکس تیلرسون شد و به این ترتیب وزار‌ت خارجه آمريكا دست یک سیاست‌مدار راست‌افراطی افتاد.
مشاور امنیت ملی ژنرال مک‌مستر میانه رو هم جای خود را به یک آشنای قدیمی برای خبرنگاران یعنی جان بولتون داد. بولتون سياستمدارى است که دونالد ترامپ میگوید باید مواضعش را تعدیل کند. ترامپ روز پنج‌شنبه در جمع خبرنگاران تأکید کرد که تصمیم نهایی را خود او می‌گیرد.
بولتون مردی که است که در تمام زندگی سیاسی خود استفاده از قدرت نظامی را ابزاری کاملأ قانونی برای تغییررژیم دیده است. او زمان جورج بوش قرار بود نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد شود اما مجلس سنا که اکثریت آن در اختیار جمهوری‌خواهان بود با پیشنهاد بوش براى دادن چنين پستى به بولتون مخالفت کرد.
نفوذ این سیاست‌مدار تندرو در سیاست‌خارجی آمریکا اما رو به افزایش است، هرچند که او هنوز موفق نشده تمام آنچه را که میخواهد به مرحله عمل درآورد. جان بولتون که پیشتر به عنوان تحلیلگر نظامی در مصاحبه شبکه فاکس‌نیوز خواستار تغییر رژیم کره‌شمالی و حمله نظامی به ایران شده بود، حال میگوید وظیفه او اجرای سیاست‌های رئیس‌جمهور است.
اما از قرار او تلاش می‌کند این سمت و سوى سیاست‌هاى ترامپ را تغير دهد. اينكه رئیس‌جمهور آمریکا ناگهان میگوید اطلاعات محرمانه‌ای در اختیار دارد که نشان می‌دهد ایران "برنامه‌های خطرناکی" برای حمله به مواضع آمریکا یا متحدان آمریکا دارد، چنين برداشتى را تقویت می‌کند. بولتون در دوران ریاست‌جمهوری جورج بوش متهم شده بود که گزارش‌های محرمانه را آنطور كه میخواهد تفسیر مى‌كند. حال هم برخی معتقدند كه جان بولتون اطلاعات گزارش‌هاى محرمانه را با اغراق تفسیر کرده و به این نتیجه رسیده که ایران چنین "برنامه‌های خطرناکی" دارد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
خبرنگار واشنگتن‌پست، کورت میلس نوشته است: «بولتون همزمان با چاپلوسی، رئیس‌جمهور را خلاف خواست او به سوی سیاستی سخت‌گیرانه سوق می‌دهد.»
البته روشن نیست که بولتون تا چه حد موفق خواهد بود. برخی از شواهد حاکی از آن است که گذشته سیاسی او به عنوان یکی از معماران جنگ عراق اعتبار او را خدشه‌دار کرده و او به سادگی نمی‌تواند آغازگر جنگ ديگرى باشد.
به عنوان مثال در ونزوئلا تلاش‌های او برای تغییر رژیم به جایی نرسیده است. او و پمپئو یک‌صدا تأکید کرده بودند که مادورو باید سرنگون شود. اين تأکید براى برخی از مفسران سیاست خارجی آمریکا یادآور خواست سرنگونی اسد در سوریه بود. اما بشار اسد از جای خود تکان نخورد و همچنان قدرت را در سوریه در اختیار دارد.
برای بسیاری پرسش اصلی این است که استراتژی سیاست خارجی آمریکا چيست؟ آمریکا چه میخواهد؟ رئيس جمهور آمريكا چرا بر خلاف خواست متحدان خود -از جمله وفاداران ديرين خود- رفتار می‌کند؟ يا چرا در دیدار با دیکتاتورى مانند رهبر کره‌شمالی طوری رفتار می‌کند که انگار شیفته اوست.
او زمان آغاز ریاست‌جمهوری خود گفته بود که تا حد امکان وارد درگیری‌های بین‌المللی نمى شود و نمى خواهد نقش پلیس جهانی را بازی کند و بیش از همه، خواستار تغییر رژیم هيچ كشورى با استفاده از قدرت نظامی نخواهد بود. سیاست خارجی آمریکا اما در حال حاضر با مواضع آن زمان ترامپ فاصله زیادی دارد. پاول پیلار، کارشناس مسائل سیاسی در مرکز مطالعات امنیتی دانشگاه جورج تاون در واشنگتن معتقد است: «مشاور امنیت ملی، جان بولتون با کمک وزير خارجه آمريكا مایک پومپئو هر كارى خواهند كرد تا جنگ با ایران سرگیرد.»