مجازات اسیدپاشی؛ قصاص نفس و عضو
۱۳۹۸ اردیبهشت ۳۰, دوشنبه
روز دوشنبه ۳۰ اردیبهشت، کلیات طرح تشدید مجازات اسیدپاشی و حمایت از بزه‌دیدگان ناشی از آن، با ۱۴۷ رای موافق، ۱۶ رای مخالف و ۴ رای ممتنع به تصویب مجلس رسید. ماده یک این طرح، پاشیدن عمدی اسید یا هر ترکیب شیمیایی دیگر را که موجب مرگ یا نقص عضو شود، شامل قصاص نفس یا قصاص عضو می‌کند.
این طرح به قصد تکمیل قانون مصوبه سال ۱۳۳۷ به مجلس برده شده است. قانون سابق، قتل طی اسیدپاشی عمدی را مستوجب اعدام، حبس ابد یا ۱۵ سال زندان می‌دانست اما مصوبه اخیر تعریف مشخص‌تری از اسیدپاشی دارد و حمایت‌هایی نیز برای آسیب دیدگان این خشونت در نظر می‌گیرد.
کلیات این طرح در حالی تصویب شده که هفت قربانی اسید پاشی‌های سال ۱۳۹۳ در اصفهان همچنان از هویت عامل یا عاملان این اقدام بی‌خبرند و کمک‌های دولتی یا اجتماعی نیز دریافت نکرده‌اند.
محمدعلی پورمختار، عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس که مخالف طرح بود، در زمان رای‌گیری گفت: «این طرح تنها اجزای تخلف را تقسیم کرده است و در آن درباره نحوه حمایت از قربانیان و معالجات پزشکی و دادن پول کافی برای عمل قربانیان چیزی لحاظ نشده است. حمایت‌ها باید معطوف به حمایت‌های دولتی باشد. به نظر می‌رسد که این طرح جنبه عملیاتی نداشته باشد.»
محمد کاظمی، نماینده ملایر و نایب رئیس کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس گفته است: «اشکال آن است که در بحث قصاص باید فرد آسیب دیده به همان مقدار آسیب قصاص کند که از لحاظ پزشکی امکان پذیر نیست؛ یعنی سراغ ندارید کسی را که آسیب دیده باشد و بتواند به همان اندازه قصاص انجام دهد. از طرف دیگر معمولاً کسانی که این جرم را انجام می‌دهند توانایی پرداخت دیه را ندارند نتیجه آن است که آسیب دیده نه میتواند قصاص کند و نه دیه بگیرد.»
این طرح حمایت مادی و روانی از قربانیان، از جمله درمان فرد آسیب دیده را نیز پیش‌بینی کرده است. چنانچه جانی نتواند دیه را پرداخت کند، دیه از اموال عمومی داده می‌شود و اگر امکانی برای درمان وجود نداشته باشد، قربانی میتواند از صندوق تامین خسارات بدنی، مبلغی دریافت کند.
قربانیان اسیدپاشی در مجلس
یک روز پیش از تصویب کلیات این طرح، شماری از قربانیان اسیدپاشی در مجلس حاضر شده و با نمایندگان به گفت‌وگو نشسته بودند. مرضیه ابراهیمی که در اصفهان مورد حمله قرار گرفته، خواستار آن شد که برای عاملان اسیدپاشی حبس ابد در نظر گرفته شود. او گفت پس از پنج سال هنوز هیچ دیه‌ای به قربانیان اسیدپاشی‌های اصفهان داده نشده و عاملان نیز شناسایی نشده‌اند: «من شخصا نه قصاص میخواهم نه اعدام بلکه حبس ابد میخواهم. قرار نیست این چرخه خشونت ادامه داشته باشد. این افراد هم از حبس ابد بیشتر می‌ترسند.»
یحیی کمالی‌پور، نایب رئیس کمیسیون قضایی مجلس گفته است که این طرح در راستای امنیت جامعه است و به شکلی تنظیم شده که افراد نتوانند به راحتی و با یک بطری اسید به جامعه آسیب بزنند. اما یکی از نواقص این طرح آن است که درباره خرید و فروش اسید هیچ نکته‌ای لحاظ نشده است.
طرح اخیر در سال ۹۶ به مجلس ارائه شد اما به دلیل تراکم طرح‌های مختلف، نوبت رسیدگی به آن در صحن علنی به تعویق افتاد. تازه در ۲۳ اردیبهشت ۹۸، نمایندگان با یک فوریت طرح و به جریان افتادن آن موافقت کردند.
در حاشیه تصویب طرح، زهرا سعیدی، نماینده مبارکه و عضو کمیسیون زنان مجلس از مرضیه ابراهیمی عذرخواهی کرد. او روز قبل به این قربانی اسیدپاشی گفته بود: «شما از دست اسیدپاش قسر در رفته‌ای و نیمی از صورتت سالم مانده است.»
در جریان بررسی طرح تشدید مجازات اسیدپاشی، پیشنهاد علی مطهری نماینده تهران برای ورود مدعی‌العموم به پرونده پیگیری بزه با مخالفت روبرو شد و رای نیاورد. مطهری در توضیح این پیشنهاد گفت: «ممکن است فردی که از اسیدپاشی آسیب دیده است از سوی مجرم خود یا اولیای دم تهدید شوند که اگر شکایت کنند یا این موضوع را پیگیری کند دیگر اعضای خانواده او را نیز مورد حمله قرار می‌دهد.»
اسید و انتقامجویی
اسیدپاشی یکی از معضلات جامعه ایران است و قربانیان این شکل از خشونت، بیشتر زنان هستند. آمار دقیقی هم از قربانیان اسیدپاشی در ایران وجود ندارد. اسیدپاشی به زنان عموما با انگیزه‌های عشقی یا انتقامجویی‌های خانوادگی صورت می‌گیرند و عاملان آنها شوهران یا بستگان مذکر شوهر هستند.
خرداد سال ۹۶ "انجمن حمایت از قربانیان اسیدپاشی" که توسط شماری از قربانیان، هنرمندان و پزشکان بنیان‌گذاری شده با هدف حمایت از آسیب دیدگان اسیدپاشی و روشنگری علیه خشونت، آغاز به کار کرد. یکی از اعضای هیات مدیره این انجمن، معصومه عطایی است که خود قربانی اسیدپاشی خانوادگی از سوی پدر شوهرش بوده است.
زنانی که قربانی اسیدپاشی می‌شوند، هرگز به زندگی گذشته خود بازنمی‌گردند. روند درمان قربانیان اسیدپاشی طولانی و پرهزینه است. روندی که به گفته پزشکان ممکن است تا ۱۰ سال هم طول بکشد. یکی از معروف‌ترین قربانیان اسیدپاشی در ایران، آمنه بهرامی است. او که بینایی‌اش را از دست داده، عامل اسیدپاشی را که خواستگارش بود پیش ازاجرای حکم قصاص بخشید.