"این همه ماییم، خوب نگاهش کنید"
۱۳۹۸ خرداد ۲۳, پنجشنبه
حکایت تاکسی‌سواری در ایران و گفت‌وگو با راننده در حین سفر و گوش سپردن به حرف‌ها و تحلیل‌های او در مورد اتفاقات سیاسی یا اجتماعی و هنری حکایتی آشناست. اما از میان میلیون‌ها گفت‌وگویی که شاید روزانه در مسیرهای گوناگون در کلان‌شهری مانند تهران بین مسافر و راننده پیش می‌آید، تنها یک حکایت است و یک راننده که سر از رسانه ملی درمی‌آورد و کردار و گفتارش و عکس‌های او با مسافرش خبرساز می‌شود.
سعید عابد راننده اسنپی است که وصف آن رفت و پویه نوریان مسافر او بود در روز ۱۶ خرداد. این راننده اسنپ در مصاحبه‌ای تلویزیونی تعریف می‌کند که مسافرش در خودروی او کشف حجاب کرده و چون پس از تذکر زبانی حاضر به سر کردن روسری نمی‌شود، او به مسافرش می‌گوید، نمی‌تواند او را به مقصد برساند.
سعید عابد تعریف می‌کند که توقف می‌کند و دختر مسافر با تهدید به اینکه به پلیس زنگ می‌زند و با پشتیبانی اسنپ تماس می‌گیرد، پیاده می‌شود. راننده می‌گوید به مسافر به خاطر جریمه احتمالی پلیس، تذکر داده و البته به خاطر امر معروف و نهی از منکر. می‌گوید طبق قوانین اسنپ رفتار کرده که مسافر را ملزم به "رعایت حجاب مناسب" می‌داند. در پاسخ به مجری برنامه که آیا اسنپ در صورت عدم رعایت مقررات اسنپ، تدبیری در نظر گرفته یا خیر، می‌گوید، در این مورد "آتش به اختیار"عمل کرده است.
اما این مصاحبه ختم ماجرا نبود. انتشار تصویری از دختر مسافر به همراه پدر و مادرش در کنار راننده اسنپ و این خبر که از سعید عابد عذرخواهی کرده‌اند، واکنش‌های زیادی را به همراه داشت.
این عکس مادری را به تصویر می‌کشد با نگاهی فروانداخته و دختری که زل زده به دوربین، به ما، تصویری که جای تفسیرهای زیادی را باز می‌گذارد. کاربری به بیننده عکس می‌گوید، هش دار، "این همه ماییم، خوب نگاهش کنید".
یکی از کاربران این صحنه را با سکانسی از سریال هزاردستان مقایسه کرده است که در آن رضا تفنگچی رئیس انبار غله را می‌کشد و همسرش را مجبور می‌کند، جلوی مردم بیاید و بگوید، او زنده است و نمرده. « زن آمد و گفت: "آقا زنده است" و غش کرد...»
بسیاری از کاربران تصویر مادر و دختر را در این عکس، بازنمای تصویر و وضعیت زنان در جامعه امروز ایران دانسته‌اند.
"امر به معروف و نهی از منکر" و "آتش به اختیار عمل کردن" موضوعاتی هستند به هم پیوسته که در سال‌های اخیر در پی افزایش اعتراض‌های زنان به حجاب اجباری شدت گرفته‌اند و از حمایت مسئولان و قانونگذاران در ایران بی‌بهره نیستند. سخنگوی قوه قضائیه ایران با اشاره به ماجرای پیش آمده در اسنپ، اقدام راننده را" نماد عینی از امر به معروف و نهی از منکر" دانسته و از حمایت دستگاه قضایی ایران "از آمران به معروف و ناهیان از منکر در همه عرصه‌ها" سخن گفته است.
دادستان کل کشور هم امروز، ۲۳ خرداد گفته است: «امروز مسئله‌ی حجاب و عفاف دستاویزی برای رسیدن به مطامع و خواسته های دشمن شده است و ... البته دستگاه قضایی و نیروی انتظامی در مقابله با بد حجابی کوتاه نیامده و تمام تلاش خود را در مبارزه با بی بندوباری در جامعه ارائه خواهد نمود.»
بسیاری از کاربران به تلویزیون کشاندن ماجرای راننده و مسافر اسنپ و تشدید مبارزه با "بدحجابی" را تأییدی بر شکست خوردن تلاش‌های انجام شده در خاموش کردن اعتراض زنان به حجاب اجباری می‌دانند که به اعتقاد برخی انتشار تصاویر مسافر و خانواده‌اش نتیجه‌ای معکوس برای طراحان این "شو" به ارمغان آورده است.
برای دسته‌ای از کاربران، انتشار عکس "عذرخواهی" ادامه پروژه "شکست خورده" اعترافات تلویزیونی فعالان سیاسی و "دادگاه‌های نمایشی" در سال‌های گذشته است. کاربران از این مقایسه هم فراتر می‌روند و تصاویر منتشرشده را با تصویر دیدار پسر جمال خاشقجی با ملک سلمان و بن سلمان مقایسه می‌کنند.
اما با بالاگرفتن واکنش‌ها به ماجرای اسنپ، بسیاری از کاربران یکدیگر را به "لغو اشتراک" و "تحریم اسنپ" فراخوانده‌اند و از "مسئولیت شخصی" تک تک افراد جامعه در برخورد با چنین حوادثی سخن رانده‌اند.
.
اسنپ یک سامانه هوشمند حمل و نقل شهری است که با استفاده از نرم‌افزار و اپلیکیشن، کاربر می‌تواند پس از اتصال به اینترنت مقصد مورد نظرش را روی نقشه مشخص کند و پس از مشاهده هزینه سفر درخواست خودرو یا اسنپ باکس بدهد. با آمدن اسنپ و سرویس مشابه آن "تپسی"، بسیاری از جوانان که در جستجوی کار بودند یا بازنشستگانی که به دلیل شرایط اقتصادی به کسب درآمد نیاز داشتند، به این سامانه پیوستند و به عنوان راننده در آن مشغول به کار شدند.
با بالاگرفتن اعتراض‌ها به اسنپ و تشویق به تحریم این سامانه، برخی از ضرری سخن می‌گویند که به خانواده‌های رانندگان اسنپ وارد می‌آید؛ نگرانی‌ای که دسته‌ی دیگر آن را به جا نمی‌دانند. آنها به صاحبان اصلی اسنپ و تپسی اشاره می‌کنند و معتقدند که تحریم اسنپ، به معنای "بریدن نان مردم عادی" نیست.
در میان تمام واکنش‌های جدی و تحلیلی، فراخوان به تحریم و گمانه‌زنی‌ها در مورد صاحبان اسنپ و تپسی، برخی واکنش‌های طنزآمیز هم در میان نوشته‌های کاربران بیش از همه خودنمایی می‌کنند. از تصویر دیدار نخست وزیر ژاپن با راننده اسنپ گرفته تا طنزی در مورد یک راننده تاکسی معمولی که این بار معتقد نیست: «کار کار خودشونه.»