ترامپ به دنبال متحدانی علیه ایران می‌گردد
۱۳۹۸ تیر ۲۱, جمعه
ایالات متحده آمریکا در حال حاضر در جستجوی متحدانی است تا ائتلافی نظامی برای محافظت از نفتکش‌هایی ایجاد کند که در منطقه خلیج فارس در رفت‌وآمد هستند. به گفته ژنرال جوزف دانفورد، فرمانده ستاد مشترک ارتش آمریکا، هدف بیش از هر چیز "تامین آزادی کشتیرانی در تنگه هرمز و تنگه آبی باب المندب است".
به گفته ژنرال دانفورد، آمریکا دانش و امکانات کنترلی خود در دریانوردی را در اختیار چنین ائتلافی قرار خواهد داد. آمریکا می‌خواهد که هر کشتی‌غیرنظامی در تنگه هرمز و باب المندب با اسکورت نیروی دریایی کشوری حرکت کند که پرچم آن را حمل می‌کند.
تنگه هرمز برای اقتصاد جهانی دارای اهمیت زیادی است. این آبراه میان ایران و عمان واقع شده و کشتی‌های نفتکشی که حمل و نقل دریایی یک سوم نفت دنیا را انجام می‌دهند باید از این تنگه عبور کنند. بدین ترتیب تنگه هرمز راه مهم ارتباطی میان کشورهای تولیدکننده نفت در منطقه – عربستان سعودی، ایران، امارات متحده عربی، کویت و عراق – و بازارهای آسیا، اروپا و آمریکای شمالی است.
باب‌المندب میان یمن و جیبوتی و اریتره و در قسمت جنوبی دریای سرخ قرار گرفته و این دریا را به خلیج عدن و سپس به دریای عرب و اقیانوس هند وصل می‌کند. کشتی‌هایی که از طرف اقیانوس هند می‌آیند پس از گذر از باب‌المندب و عبور از طول دریای سرخ می‌توانند راه خود را از کانال سوئز به سوی دریای مدیترانه ادامه دهند.
تنش‌های میان ایران و آمریکا
بخشی از مسیر کشتیرانی در خلیج فارس جزو آب‌های ایران است و ایران چند بار تهدید کرده که تنگه هرمز را خواهد بست. در هفته‌های اخیر تنش میان ایران و آمریکا بار دیگر افزایش یافت، از سویی به دلیل تحریم‌های جدیدی که آمریکا علیه ایران مقرر کرد و از سوی دیگر در ماه ژوئن اعلام شد که دو نفتکش در خلیج فارس مورد حمله قرار گرفته‌اند. آمریکا ایران را مسئول این حمله‌ها دانست. اما دولت ایران این اتهام را رد کرد. اندک زمانی پس از آن یک پهپاد آمریکایی به وسیله ایران سرنگون شد و آمریکا اتهام‌هایش عله ایران را از سر گرفت. پس از آن گفته شد که ایران کوشیده تا نفتکشی بریتانیایی را تصرف کند.
نه تنها آمریکا، بلکه کشورهای حوزه خلیج فارس مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی نیز می‌خواهند که نفوذ ایران در منطقه کاهش یابد. از همین رو سباستین سونز، کارشناس "انجمن آلمانی برای سیاست خارجی"، پیش‌بینی می‌کند که طرح آمریکا برای تشکیل ائتلاف نظامی با واکنش مثبت این کشورها روبرو خواهد شد.
در جستجوی شریک
ژنرال جوزف دانفورد گفته است که هم اکنون آمریکا با چند کشور در ارتباط است و در هفته‌های آینده روشن خواهد شد که کدام کشورها تصمیم دارند به این ائتلاف بپیوندند. دانفورد گفت: «ترامپ خروج از توافق اتمی با ایران را به عنوان یکی از وعده‌های انتخاباتی‌اش عملی کرد و حال نیز خط مشی‌ای را دنبال می‌کند که ایران را بیش از پیش به انزوا خواهد کشاند.»
ایران بزرگ‌ترین دشمن عربستان در منطقه و عربستان نزدیک‌ترین متحد آمریکا در منطقه به شمار می‌آید. بنابراین آمریکا می‌تواند مطمئن باشد که عربستان از ائتلاف نظامی استقبال خواهد کرد. رابطه میان محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، و دونالد ترامپ، رئيس جمهور آمریکا هم به گفته سباستین سونز، کارشناس "جامعه آلمانی برای سیاست خارجی"، بسیار نزدیک به نظر می‌رسد.
عربستان سعودی تجهیزات نظامی زیادی، به ویژه از آمریکا، خریداری کرده است. بدین ترتیب این کشور نه تنها قادر به پشتیبانی لجستیکی از ائتلاف نظامی است بلکه می‌تواند نیروی دریایی یا جت‌های جنگی خود را در این مأموریت به کار گمارد.
"محمد بن زاید مقابله‌جوتر شده است"
به نظر سباستین سونز، آمریکا می‌تواند روی حمایت امارات متحده عربی نیز حساب کند، اگر چه در گذشته امیرنشین دبی به دلیل علائق اقتصادی‌اش مسیری مسالمت‌جویانه‌تر را در ارتباط با ایران طی کرده است. دبی همواره در پی یافتن روشی عملگرایانه در رابطه با ایران بوده است.
سونز می‌گوید: «در امارات متحده عربی در حال حاضر ابوظبی است که دست بالا را دارد.» اشاره سونز به نفوذ محمد بن زاید، ولیعهد ابوظبی است که در عمل فرمانروای اصلی امارات محسوب می‌شود. به گفته سونز، "محمد بن زاید به شدت بر خط سیاسی امارات تاثیر می‌گذارد و در حال حاضر مقابله‌جوتر هم شده است". این کارشناس آلمانی می‌گوید که امارات و عربستان خود را "در جبهه ضد ایرانی در منطقه پیشرو می‌دانند".
مناسبات جدید آمریکا با قطر
اینکه امیرنشین کوچک قطر هم باید در چنین ائتلافی سهیم باشد را دونالد ترامپ نیز در این میان متوجه شده است. شیخ تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی، امیر قطر، به تازگی در واشنگتن بود و ترامپ او را "دوست" خود خطاب کرد. قطر در این فرصت از آمریکا اسلحه و هواپیماهای بوئینگ خرید و موافقت کرد که همراه با آمریکا یک کارخانه پتروشیمی در جنوب ایالات متحده بسازد.
بدین ترتیب رئیس جمهور آمریکا در رابطه با قطر چرخشی ۱۸۰ درجه انجام داده است. زیرا به گفته سباستین سونز، "مهم‌ترین پایگاه نظامی آمریکا در منطقه در قطر واقع شده است". همچنین به دلایل لجستیکی، به ویژه حال که تنش‌های میان ایران و آمریکا افزایش یافته است، قطر اهمیت زیادی برای واشنگتن دارد.
افزون بر این، قطر در بسیاری از کشمکش‌های منطقه دخالت می‌کند. این کشور مهم‌ترین حامی مالی نوار غزه است و بدون کمک آن خطر جنگ برای اسرائيل نیز افزایش پیدا می‌کند. و در مقایسه با دیگر کشورهای خلیج فارس، دولتمردان قطر بیشترین نفوذ را در میان نیروهای طالبان افغانستان دارند و به همین جهت نقش مهمی را در مذاکرات صلح با طالبان ایفا می‌کنند.
همچنین دونالد ترامپ می‌داند که قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌‌نگار سعودی، و فرار شاهزاده هیا، یکی از چند همسر محمد بن راشد آل مکتوم، حاکم دبی، وجهه عربستان سعودی و امارات متحده عربی را خدشه‌دار کرده است.
تعادل میان ایران و عربستان
به گفته سباستین سونز، البته احساس قطر در مواجهه با چنین ائتلافی دوگانه است. از سویی قطر خوشحال است که در واشنگتن مورد استقبال قرار گرفته و "بدین ترتیب جایگاهش در سطح بین‌المللی ارتقا یافته است". همچنین پذیرش قطر در واشنگتن نشان می‌دهد "تحریم‌های امارات و عربستان موفقیت‌آمیز نبوده، و قطر به عنوان بازیگر مهم در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی در صحنه مانده است".
از سوی دیگر قطر در گذشته همواره تلاش کرده تا تعادل میان دو قدرت منطقه‌ای، ایران و عربستان را حفظ کند. سباستین سونز می‌گوید: «در حقیقت قطر مایل است این موضع را همچنان حفظ کند و خویشتندارانه عمل کند. اما جرأت هم نخواهد کرد که در برابر تشکیل ائتلاف نظامی مقاومت نشان دهد.»
سباستین سونز می‌گوید حتی می‌تواند تصور کند که قطر از موقعیت استفاده کند و از آمریکا بخواهد، در ازای شرکت در ائتلاف نظامی، بر عربستان و امارات تاثیر بگذارد و در نتیجه تحریم‌های این کشورها علیه قطر برداشته شوند. به گفته سونز، اگر دونالد ترامپ بخواهد قطر را هر طور شده به ائتلاف بکشاند، عربستان و امارات باید این موضوع را بپذیرند، "البته اگر بخواهند روابطشان با ترامپ را به خطر نیندازند".
آمریکا نمی‌خواهد همه هزینه‌ها را بپذیرد
مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، از ۲۰ شریک ائتلافی برای تامین امنیت تردد کشتی‌ها در تنگه هرمز و باب المندب سخن گفته است. در کنار سه کشور امارات، عربستان و قطر، کشورهای بحرین، کویت و عمان نیز مورد نظر هستند. سباستین سونز بر این نظر است که بحرین خط مشی عربستان را پی خواهد گرفت زیرا به لحاظ اقتصادی وابسته به سعودی‌هاست و در اصل سیاست خارجی مستقلی را دنبال نمی‌کند. اما احتمال دارد که کویت و عمان در این باره خویشتنداری نشان دهند.
سونز می‌گوید: «کویت و عمان ارتشی قوی ندارند و وضع اقتصادی‌شان هم چندان خوب نیست. این‌ها کشورهایی کوچک هستند که مثل قطر باید همیشه مراقب باشند تا تعادل را نگاه دارند.» اما احتمالا این دو کشور طرح ایجاد ائتلاف نظامی را تحریم هم نمی‌کنند.
ژنرال آمریکایی جوزف دانفور گفته است برای دونالد ترامپ مهم است که آمریکا تنها کشوری نباشد که هزینه چنین ماموریتی را می‌پردازد. او افزوده که ائتلاف نظامی گامی دیگر است برای اینکه نفوذ ایران را در درون قلمروی خاک خودش محدود کند.
نویسنده: دیانا هودالی، از بخش عربی دویچه وله