«جمهوری اسلامی راه‌حل‌های دروغین به جنبش زنان القا می‌کند»

نشست «چالش‌های پیش روی جنبش زنان؛ بازخوانی کنش‌های اعتراضی اخیر» شامگاه جمعه ۱۹ ژوئیه (۲۸ تیر) با سخنرانی‌های یاسمین میظر، سردبیر نشریه "کریتیک" و پژوهشگر دانشگاه آکسفورد، و پروین اردلان، فعال حقوق زنان، در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه هومبولت در برلین برگزار شد.

پرسش محوری این نشست "واکنش‌ها و اقدامات فعالان حقوق زنان در برابر چالش‌های موجود جنبش زنان" بود و هر یک از سخنرانان، دیدگاه و تحلیل خود را در این زمینه ارائه کرد.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

«فضاسازی‌های دروغین برای رهایی زنان»

یاسمین میظر که از طریق اسکایپ با حاضران این نشست سخن می‌گفت، شکل‌گیری و فعالیت جنبش زنان در جهان را برخاسته از دیدگاه‌های چپ دانست که تا قبل از غالب شدن نظام‌های سرمایه‌داری توانست در همه کشورها از جمله ایران قبل و بعد از انقلاب ۱۳۵۷، مانند یک مجموعه "تاثیرگذار و هدفمند" عمل کند.

سردبیر نشریه کریتیک، در موضوع برابری‌های جنسیتی و خواست‌های طبقاتی زنان در وضعیت کنونی ایران، "جمهوری اسلامی ‌را عامل فضاسازی‌های دروغین" معرفی کرد که باعث شده تا "راه‌حل‌های دروغین" به فعالان و کنشگران جنبش زنان القا شود.

خانم میظر درباره نتیجه این "فضاسازی" گفت: «متاسفانه در داخل ایران برخی معتقدند بروز جنگ و مواردی مانند تحریم اتفاقاً می‌تواند باعث رهایی زنان از محدودیت‌ها، برابری حقوقی و تحقق مطالبات دیگر و زمینه تغییر رژیم جمهوری اسلامی‌ شود. با این تصورات و توهمات نباید همراهی کرد.»

یاسمین میظر، پژوهشگر دانشگاه آکسفورد، فعالیت‌های جنبش زنان ایران را با همه "محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های حکومتی"، موفقیت‌آمیز ارزیابی کرد ولی هشدار داد که با اقدامات و "فضاسازی‌های جمهوری اسلامی"، این جنبش در بدترین و خطرناک‌ترین وضعیت قرار گرفته و نباید در مسیر فعالیت‌ها و ارزیابی‌های خود به "توهمات" ساخته شده توسط حاکمیت توجه کند.

جنبش زنان ایران؛ از ماه عسل تا انفکاک

پروین اردلان، نویسنده و از فعالان جنبش زنان در ایران، ضمن مروری کوتاه از فعالیت‌های جنبش زنان از زمان روی کار آمدن "دولت اصلاحات" و سال‌های بعد، یادآور شد که وارد کردن موضوعات زنان به عرصه عمومی، گوشه‌ای از موفقیت‌های چشمگیر این جنبش بوده است.

اما به گفته اردلان، این موفقیت دوامی ‌نداشت زیرا سال‌های بعد و به‌ویژه بعد از حوادث انتخابات ۱۳۸۸، "سرکوب‌های حاکمیت" باعث دستگیری فعالان جنبش زنان و ممنوعیت‌های بسیار برای فعالیت آنان شد.

خانم اردلان حوادث انتخابات ۸۸ را "کودتا" خواند که همزمان با آن راست افراطی در درون ساختار قدرت، موفق شد محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های بسیاری را علیه حقوق زنان اعمال کند.

به اعتقاد او "انفکاک در جنبش زنان" در ایران از همین نقطه سرکوبها شروع شد. این انفکاک و انشقاق باعث شد با وجود پیشرفت‌های گذشته، مطالبات جدید جنبش زنان پیگیری نشود.

این اتفاق به باور خانم اردلان، نوعی "عقبگرد" در فعالیت‌های مربوط به حقوق طبقاتی زنان بوده است.

"دختران خیابان انقلاب؛ پدیده موثر ولی بی‌دوام"

پروین اردلان رخدادهایی مانند "دختران خیابان انقلاب" و "چهارشنبه‌های سفید" را حرکت‌های "پروژه محور" دانست که به عنوان اعتراض شخصی نسبت به حجاب اجباری، "قابل‌توجه و تاثیرگذار" هستند و اگرچه موفق شدند برخی دیگر از حرکت‌های اعتراضی دانشجویی، صنفی و کارگری را با خود همراه کنند ولی ادامه‌دار بودن این نوع حرکت‌ها به گفته او، همیشه با علامت سئوال مواجه است.

"دختران خیابان انقلاب"، نام حرکتی است که نخستین بار با ویدا موحد ششم دی ۱۳۹۶ در یکی از خیابان‌های تهران آغاز شد. ویدا موحد در حرکتی نمادین روسری سفیدرنگی را بر سر چوب کرد و با تکان دادن آن اعتراض خود را به حجاب اجباری نشان داد. تعدادی دیگر از دختران ایرانی این حرکت نمادین را تکرار کردند که توسط نیروی انتظامی ‌دستگیر شدند.

پرهیز از "چهره‌سازی"

یاسمین میظر، سردبیر نشریه کریتیک، معتقد است که میان فشارهای خارجی بر جمهوری اسلامی ‌و شدت برخورد مقامات ایران با فعالیت‌های جنبش زنان و حرکت‌های اعتراضی مستقل، رابطه‌ای مستقیم وجود دارد، به گونه‌ای که "مسئولان جمهوری اسلامی" در هر برخورد و واکنش با این حرکت‌ها، توانمندی خود را برای مقابله با این حرکت‌ها هم ارزیابی می‌کنند.

او حرکت‌های اعتراضی شخصی و گروهی زنان در ایران را قابل توجه و حمایت دانست، اگرچه بر "پرهیز از قهرمان‌سازی" هم تاکید کرد و گفت که همه جنبش‌ها و حرکت‌ها همواره از "چهره‌سازی" آسیب دیدند و با تکرار این حرکت، در نهایت از مسیر اصلی فعالیت خود دور شده‌اند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

به گفته این پژوهشگر دانشگاه آکسفورد، «پیروزی فرهنگی نظام سرمایه‌داری» و گسترش تفکر راست‌گرایانه در بسیاری از کشورها باعث شده است بخشی از هدف‌ها و مطالبات جنبش زنان در همه کشورها دستخوش تغییراتی شود؛ قهرمان‌سازی توسط رسانه‌ها، یکی از این تغییرات است که پایه‌گذاران اولیه جنبش زنان در جهان در پی آن نبودند.

یاسمین میظر مطالبات زنان در ایران و جهان را طی سال‌های اخیر روندی رو به رشد و بلوغ بیشتر دانست و گفت که امروزه خواست زنان با حرکت‌های برابری خواهانه، شکل جدید پیدا کرده است.