یک جمعه پاک در میدان مادر

همایش همگانی دوچرخه سواری در خیابان میرداماد تهران با حضور شهروندان و شماری از ورزشکاران و مشارکت چشمگیر زن‌ها برگزار شد. آخرین دوچرخه‌سواری عمومی در تهران ۲۸ دی و به مناسبت "روز هوای پاک" انجام شده بود. هیات دوچرخه‌سواری استان تهران و کمیته همگانی فدراسیون دوچرخه‌سواری متولیان این همایش بودند.

از سال ۱۳۹۴ تا کنون، شماری از شهرهای ایران صحنه دوچرخه‌‌سواری‌های همگانی هستند. آلن پطروسیان، مسئول کمیته دوچرخه‌سواری همگانی ایران، مسئول و مبتکر چنین اقدامی است. این کمیته از جمله می‌کوشد دوچرخه به عنوان وسیله نقلیه دوستدار سلامت و محیط زیست، جایگزین خودرو شود.

آلن پطروسیان می‌گوید با سازمان شهرداری‌های کشور تفاهم‌نامه‌ای منعقد شده تا برای مزایا و اهمیت توسعه دوچرخه‌سواری همگانی در جامعه برنامه‌ریزی شود. به اعتقاد او برخی شهرهای ایران که سابقا شهر دوچرخه لقب گرفته بودند، قابلیت‌های فرهنگی، آموزشی، رقابتی و امکانات زیرساختی خود را به خاطر توسعه بی‌رویه زندگی شهری تا حدودی از دست داده‌اند.

ماموریت کمیته دوچرخه‌سواری همگانی ایران، “توسعه مصرف دوچرخه” بین شهروندان، شاغلین، محصلان و توسعه زیرساخت‌های مناسب شهری برای استفاده عموم از دوچرخه اعلام شده است. ماموریتی تقریبا ناممکن برای شهری چون تهران که شمال‌اش سربالایی و جنوب‌اش سرپایینی با شیب‌ تند است.

از سال ۹۴ تا کنون، بسیاری شهرهای ایران از جمله مشهد، اصفهان، قزوین، گنبدکاووس، بوکان، مهاباد یا اردبیل نیز دوچرخه‌‌سواری‌های همگانی برگزار می‌کنند. در بعضی شهرها مثل اردبیل تنها مردها اجازه شرکت می‌یابند. در بهمن ۹۷ برنامه دوچرخه‌سواری همگانی در یزد لغو شد زیرا "یکی از مسئولان" که اسمش فاش نشد، با حضور زن‌ها مخالف بود.

زن‌ها به طور معمول از این اقدام عمومی استقبال می‌کنند اما در اصفهان و مشهد مقاومت زیادی علیه دوچرخه‌سواری آنها وجود دارد. احمد علم‌الهدی، امام جمعه مشهد چند سال پیش گفت: «دختر خانمی که یاد گرفته در کوچه و خیابان سوار دوچرخه شود، این دوچرخه را که با لباس گشاد و مقنعه سوار نمی‌شود، او با لباس کوتاه و تنگ سوار دوچرخه می‌شود و لباس کوتاه و تنگ این دختر روی زین دوچرخه با ایمان پسر جوان تو چه می‌کند؟»

پا در رکاب دوچرخه امانتی شهرداری در خیابان میرداماد تهران. امام جمعه اصفهان شهریور ۹۷ دوچرخه‌سواری زنان در فضای عمومی را حرام خواند و از شهرداری‌ها خواست زن‌ها را به این کار تشویق نکنند.

آیت‌الله خامنه‌ای گفته که دوچرحه‌سواری زنان در خیابان جایز نیست؛ اما هیچ قانونی در این باره در ایران وجود ندارد. مهر سال ۹۵ دفتر آیت‌الله خامنه‌ای در جواب یک استفتاء، دوچرخه‌سواری زن‌ها در مکان‌های عمومی را حرام اعلام کرد. علت صدور این فتوا پلاکاردی بود که گروهی از زنان دوچرخه‌سوار از قول او بالا برده بودند: «دوچرخه‌سواری زنان هم قانونی است و هم شرعی.»

در دهه ۱۳۷۰ وقتی فائزه هاشمی از دوچرخه‌سواری زن‌ها حمایت کرد، شعارهایی سکسیستی علیه او بر دیوارها نقش بست. آبان ماه سال ۱۳۸۹، سرهنگ جهانگیر کریمی، معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی استان اصفهان، دوچرخه‌سواری زنان را به همراه "سگ‌گردانی در خیابان و پاسوربازی در پارک‌ها" از "مصادیق بارز جرم" دانست و از برخورد قانونی با این‌گونه موارد خبر داد.

شهرداری تهران از سال ۸۸ ایستگاه‌هایی برای امانت دادن دوچرخه به شهروندان دایر کرد که در سال ۹۷ توسعه یافت. اکنون شهروندان می‌توانند با نصب اپلیکیشن روی تلفن همراه خود و با استفاده از جی‌پی‌اس، نزدیک‌ترین دوچرخه را پیدا کنند. معاون حمل و نقل ترافیک شهرداری تهران گفته محدودیتی برای دوچرخه‌سواری زن‌ها پیش‌بینی نشده مگر آن‌که محدودیت از جای دیگری باشد!

معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی استان تهران گفته است که هیچ ابلاغیه و بخشنامه‌ای در خصوص غیرقانونی بودن دوچرخه‌سواری زنان وجود ندارد. با این همه، زن‌ها به غیر از پیست‌های مخصوص، در سطح شهر امکان دوچرخه‌سواری ندارند. رئیس هیات دوچرخه‌سواری استان تهران می‌گوید فرهنگ و جو حاکم در شهر فعلا چنین اجازه‌ای را نمی‌دهد.

دوچرخه‌سواری در تهران عمدتا در مسیرهای کوتاه، افقی و مسطح عملی است وگرنه در اولین سربالایی کار راکب به چادر اکسیژن می‌کشد. یک اشکال دیگر این است که ترک دوچرخه نیز نمی‌توان مسافری را سوار کرد. عکس، حمید استیلی، فوتبالیست و مربی فوتبال را نشان می‌دهد که در دوچرخه‌سواری همگانی تهران حاضر بود.