به مناسبت روز جهانی یوگا؛ تاثیرات یوگا بر سلامت جسم و روان انسان

محققان دانشگاه ایلی‌نوی به تحقیق برروی تاثیر یوگا بر روی مغز پرداخته‌اند. تنها انجام ۲۰ دقیقه یوگا در روز تاثیر عجیبی بر روی سرعت، دقت و حافظه شرکت کنندگان در تحقیقات برجای می‌گذاشت، این در حالی بود که آیروبیک چنین تاثیری بر روی مغز آن‌ها نداشت. گرچه ورزش بطور کلی تاثیر مثبت بر روی کار مغز دارد، اما همچون یوگا دارای کاراکتر"مدیتیشن" نیست.

انسان دارای یک سیستم عصبی بنام "سمپاتیک" است. این سیستم در حالت استرس فعالتر می‌شود که با نشانه‌های افزایش فشار خون، افزایش سرعت تنفس و همچنین گسترش سریع هورمون‌های استرس در سراسر بدن همراه است. فعالیت دائمی این سیستم عصبی به‌خصوص در دنیای مدرن امروز و در کلان‌شهرها می‌تواند به حملات میگرن، زخم معده و بیماری‌های قلبی منجر شود.

رشته‌های عصبی "پاراسمپاتیک" تاثیری کاملا متقابل با سیستم عصبی "سپماتیک" دارند. با فعالیت رشته‌های عصبی "پاراسمپاتیک" فشار خون و سرعت تنفس کاهش می‌یابد و خونی که دیگر برای ماهیچه‌ها مورد نیاز نیست به دیگر بخش‌های بدن منتقل می‌شود. "پارانایاما" یا همان کنترل تنفس در یوگا باعث تقویت سیستم "پاراسمپاتیک" می‌شود.

متخصصان انجمن قلب در آمریکا اعلام کرده‌اند که یوگا تاثیر مثبتی بر بیماران قلبی برجای می‌گذارد. محققان هلندی نیز با ۳۷ تحقیقی که در مجموع بر روی سه هزار نفر انجام شده بود به این نتیجه رسیدند که یوگا عوامل خطرساز در بیماری‌های قلبی مثل فشار خون یا چربی خون را کاهش می‌دهد.

هورمون‌های بسیاری در بدن انسان فعال هستند. هورمون‌ها موادی شیمیایی هستند که در جریان خون وجود دارند و فرایندهای قسمت‌های دیگر بدن را کنترل می‌کنند. برهم خوردن تعادل هورمونی می‌تواند منجر به خشکی پوست، سردرد، درد مفاصل، احساس خستگی، بی‌خوابی و دیگر عوارض همراه شود. بسیاری برای مقابله با این عوارض به دارو پناه می‌برند که این داروها برای مدت زمان محدودی تاثیرگذارند.

انجام یوگا می‌تواند تعادل هورمونی را ایجاد کند و تاثیر مثبتی بر فعالیت "غده درون‌ریز اولیه" دارد که هورمون‌ها را تولید می‌کند. این تاثیر مثبت از طریق تمرین "آسانا" صورت می‌گیرد که حرکات کششی با مکث و تنفس عمیق هستند.

مطالعه پژوهشگران دانشگاه اسلو نشان داده که یوگا برای افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن مفید است. شرکت‌کنندگان در یک مطالعه، دو روز را با تمرین‌های یوگا و سپس دو روز را در طبیعت گذراندند. وقتی محققان آزمایش‌ خون شرکت‌کنندگان در قبل و بعد از این دو مرحله را با هم مقایسه کردند به این نتیجه رسیدند ۱۱۱ ژن در تمرین‌های یوگا در برابر ۳۸ ژن در زمان پیاده‌روی و گوش دادن به موسیقی دستخوش تغییر شده‌اند.

یوگا تاثیر مثبتی بر ایجاد تعادل و همچنین قدرت بدنی دارد. برخی سبک‌های یوگا مانند آشتانگا و یوگای قدرتی از دیگر سبک‌ها قویتر هستند. تمرین هر یک از این سبک‌ها به بهبود قدرت عضلات کمک می‌کند. اما حتی سبک‌های با قدرت کمتر نیز، مانند اینگار یا هاثا که تمرکزشان کمتر بر روی حرکت و بیشتر بر روی تعادل دقیق در حین انجام حرکت است، می توانند قدرت و استقامت را بالا ببرند.

محققان موفق شده‌اند در یک آزمایش بوسیله انجام یوگا میزان "تحمل گلوکز" در افرادی با سن بالا و وزن زیاد را بهبود بخشند. این آزمایش نشان داد که یوگا می‌تواند در کاهش خطر ابتلا به بیماری "قند" تاثیر مثبتی داشته باشد.

یوگا فشار خون را کاهش می‌دهد. محققین افراد مورد آزمایش را به دو گروه تقسیم کردند. هر دو گروه به مدت ۱۲ هفته غذای کم نمک دریافت کردند. گروه اول سه روز در هفته به مدت ۴۵ دقیقه ورزش یوگا انجام می‌داد. فشار خون این گروه به میزان یک سوم کاهش نشان می‌داد.

انجام یوگا در کاهش دردهای مزمن سیاتیک، مفاصل و زانو تاثیر دارد. در یک آزمایش افرادی با درد مزمن کمر به مدت شش ماه به یوگا پرداختند که پس از آن کاهش ۷۳ درصدی درد کمر گزارش شده است.

یوگا بر جوان ماندن تاثیر دارد. تلومر (Telomere) پایانه فیزیکی کروموزم‌های خطی است. کاهش طول تلومر می‌تواند عامل سالخوردگی ونهایتاٌ نابودی سلول گردد. این اتفاق دربدن موجودات زنده نیز رخ می‌دهد و تحقیقات ارتباط طول عمر موجودات زنده پرسلولی وکاهش طول تلومر را نشان می‌دهند. طول تلومر افرادی که یوگا انجام می‌دهند طولانی‌تر است.

یکی از مزیت‌های یوگا، افزایش آگاهی فرد نسبت به بدن و حالات خود است، بدین معنی که در صورت خمیده نشستن و یا قوز کردن، سریعا متوجه حالت اشتباه بدن شده و آن را اصلاح می‌کند. ریشه بسیاری از مشکلات جسمی در حالات "نشستن و ایستادن" غلط است.

در يوگا سه نوع رژيم غذايی وجود دارد كه عبارتند از : راجاسی، تاماسی و ساتويک. رژيم غذايی راجاسی شامل غذاهای غير گياهی و پر انرژی است. رژيم غذايي تاماسی تركيبی از راجاسی و ساتويك به معنی غذاهای غير گياهی و گياهی و با ادويه است. اما رژيم غذايی ساتويک گياهی است و برای چاشنی از كمی ادويه استفاده می‌شود که بخاطر گوارشی آسان و ایجاد حس تعادل مورد توصیه استادان یوگا است.

انجام یوگا می‌تواند بخشی از برنامه درمانی باشد، اما باید توجه داشت که جایگزین مراقبت‌ها و توصیه‌های پزشکی نیست. یوگا را نباید به تنهایی و بدون مربی آغاز کرد و انجام داد.