خروج سی سال پیش ارتش سرخ از افغانستان شکست بود یا پیروزی؟
۱۳۹۷ بهمن ۲۶, جمعه
خروج ارتش سرخ از افغانستان را نمی‌شود قهرمانانه توصیف کرد، چونکه این ارتش مثل یک لشکر شکست خورده خاک افغانستان را ترک کرد. اما در آن زمان در تلویزیون دولتی اتحاد جماهیر شوروی از پیروزی ارتش سرخ سخن می‌رفت.
گوینده تلویزیون مسکو ۳۰ سال پیش خروج ارتش سرخ را پیروزمندانه گزارش کرده بود. در بخشی از این گزارش خطاب به سربازانی که خاک افغانستان را ترک می‌کردند، آمده است: «رفقای گرامی! کمیته مرکزی حزب کمونیست شوروی مقدم شما فرزندان میهن سوسیالیستی را گرامی می‌دارد. شما فرزندان میهن سوسالیستی صادقانه وظایف قهرمانانه خود را به جای آوردید و از دولت قانونی و مردم افغانستان دفاع کردید.»
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
جنگ افغانستان یک جنگ نیابتی بود. آمریکا گروه طالبان را به مدرن‌ترین سلاح‌ها مجهز کرد. تانک‌های روسی در آن زمان تاب مقاومت در برابر سلاح‌های ضدتانک و موشک‌های آمریکایی را نداشتند و زمین‌گیر شده بودند. جنگ افغانستان یک جنگ پارتیزانی شده بود که ارتش سرخ قادر به غلبه بر آن نبود. اما در خبرهای رسمی شوروی در آن زمان خروج ارتش سرخ با بوق و کرنا جشن گرفته شد.
جهاد علیه کمونیسم
ارتش سرخ در سال ۱۹۷۹ وارد افغانستان شد و با حمله سازمان اطلاعاتی شوروی "ک گ ب" به کاخ ریاست جمهوری افغانستان حفیظ الله امین را به قتل رساند و بجای او ببرک کارمل به قدرت رسید. در نتیجه جهادگرایان "جنگی مقدس علیه کمونیسم" را آغاز کردند که آتش آن بعد از ۳۰ سال خروج ارتش شوروی هنوز هم فروکش نکرده است.
مجاهدین افغان در آن دوره از آمریکا و عربستان سعودی پول و اسلحه دریافت می‌کردند.
حدود یک میلیون نفر از شهروندان افغانستان در این جنگ ویرانگر و خانمانسوز کشته شدند. طبق آمار رسمی دولت شوروی فقط ۱۴ هزار سرباز در آن زمان کشته شدند، در حالی که منابع غیررسمی آمار سربازان کشته شده ارتش سرخ را بیش از ۵۰ هزار نفر اعلام کرده‌اند و طبق همین منابع تعداد مجروحان نیز از ۱۸۰ هزار نفر می‌گذشت.
ارزیابی و تحلیل جنگ افغانستان با گذشت۳۰ سال هنوز هم دشوار است. یوری نیکی ولوف، تاریخدان روس، بر این باور است که جنگ افغانستان از نظر نظامی شکست نبوده است. او می‌گوید: «سربازان ارتش سرخ با موفقیت علیه گروه‌های تروریستی جنگیدند. خروج ارتش سرخ یک تصمیم سیاسی بود. تصمیم گورباچف مبنی بر خارج کردن ارتش سرخ از افغانستان در آن زمان را باید در چارچوب سیاست خارجی او تحلیل کرد.»
جنگ در افغانستان برای اقتصاد در حال فروپاشی شوروی در آن زمان بسیار سنگین تمام شد. شوروی مجبور شد میلیاردها روبل را برای این جنگ هزینه کند. اما وقتی تاریخ روسیه نگاشته می‌شود حواث به گونه‌ای دیگر به تصویر کشیده می‌شود.
آلکساندر پروخنوف، نویسنده روس، معتقد است که خروج ارتش شوروی از افغانستان "تقصیر گورباچوف بوده و او این ارتش را بدنام کرده است". این نویسنده روس اضافه می‌کند: «برای بدنام کردن و جنایتکار معرفی کردن ارتش سرخ به هر کاری دست زدند. چگونه می‌توان قبول کرد که ارتشی‌ها را همان زمان که در حال جنگیدن بودند قاتل هم می‌خواندند. این فقط خیانت گورباچف بوده است.»
سربازان قدیم ارتش سرخ که در افغانستان جنگیده‌اند نیز همین موضع نویسنده روس را دارند.
در سال ۱۹۸۹ شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی تحت فشار میخائیل گورباچف، آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی، اشغال افغانستان را به لحاظ سیاسی و اخلاقی محکوم کرد. اما دومای روسیه در سی سالگی خروج ارتش شوروی از افغانستان با طرح یک پیش‌نویس این موضوع را رد کرده است. دوما ورود ارتش سرخ به افغانستان را "دوستی ملل" قلمداد کرده و بر این باور است که نیروهای ارتش سرخ طبق معاهده دوستی با افغانستان وارد خاک این کشور شده بودند.