وقتی تبلیغ از خط قرمز رد میشود
جلب توجه به هر قیمت! شرکتهای تبلیغاتی برای رسیدن به این هدف مدتهاست پا را از برجستهنویسی و غلطنویسی عمدی فراتر گذاشتهاند. کم نیستند مواردی که در آنها رنگ پوست و اندام انسانها یا فجایع تاریخی به بازی گرفته میشوند.
تبلیغ عینک دودی در اردوگاه مرگ
ترجیحا نه. شرکت استرالیایی "Valley Eyewear" مدتی است که خبرساز شده است. دلیل آن یک تبلیغ ویدیویی اینترنتی است. لوکیشن ضبط ویدیو، محوطه اطراف یادمان مشهور به گل سنگی در اردوگاه کار اجباری "یاسنواتس" در کرواسی است. در جنگ جهانی دوم در این اردوگاه کار اجباری بیش از ۸۰ هزار نفر جان باختند. "Valley Eyewear" در پی بالا گرفتن اعتراضها ویدیو را پاک کرد.
خوشمزه اما بیمزه
فستفوود زنجیرهای "بورگر کینگ" در روسیه به مناسبت جام جهانی در تبلیغی از زنان روسی خواسته بود با باردار شدن از ورزشکاران جام جهانی "ژن ورزشکاری شکار کنند". به زنانی که موفق میشدند، یک عمر همبرگر رایگان و یک جایزه نقدی وعده داده شده بود. این تبلیغ هم در پی بالا گرفتن اعتراضها حذف شد.
تا سه نشه بازی نشه؟
این ضربالمثل مناسب این عکس نیست. روی تصویر به زبان آلمانی نوشته شده: "بیشتر از آنچه فکر کنی، داخلش هست". این تبلیغ فروشگاه زنجیرهای لوازم الکترونیک "مدیا مارکت" در آلمان است که سال ۲۰۰۱ منتشر شد. مشکل پاک کردن این تبلیغ جنسیتزده این بود که نمیشد با چند کلیک کار را تمام کرد؛ باید در مدت تنها چند روز حدود ۱۵ هزار پلاکات جمعآوری میشد.
شویندهای که همه چیز را سفید میکند
ویدیوی تبلیغاتی شرکت "Shanghai Leishang Cosmetics" هم به اعتبار شرکت ضربه زد. در این تبلیغ یک زن علاقه خود به یک فرد سیاهپوست را نشان میدهد، به او اشاره میکند که نزدیکتر بیاید، و در نهایت مرد سیاهپوست را در ماشین لباسشویی میاندازد. پس از شستوشو یک مرد آسیایی روشنپوست از لباسشویی خارج میشود. پس از اعتراض به نژادپرستانه بودن این تبلیغ، شرکت عذرخواهی و تبلیغ را حذف کرد.
سیاهی که سفید میشود
انتظار میرود به گوش همه رسیده باشد که تبلیغ نژادپرستانه به اعتبار ضربه میزند. با وجود این شرکت "داو" (Dove) تولیدکننده لوازم آرایشی و بهداشتی، یک سال بعد آزموده را دوباره آزمود. در یک تبلیغ کوتاه در شبکههای مجازی نشان داده میشد که زنی سیاهپوست با درآوردن تیشرتش به زنی سفیدپوست تبدیل میشود. در این مورد هم شرکت عذرخواهی کرد.
شکل دیگر نژادپرستی
سال ۲۰۱۸ هم خالی از تبلیغات نژادپرستانه نبوده است. شرکت سوئدی H&M، تولیدکننده پوشاک، برای سویشرتی تبلیغ میکند که روی آن نوشته شده: «باحالترین میمون جنگل». این سویشرت بر تن یک پسربچه سیاهپوست است. این تبلیغ اعتراضات بینالمللی گستردهای در پی داشت. مشتریهای خشمگین در آفریقا به شعبههای H&M حملهور شدند، طوری که این فروشگاهها مجبور شدند کرکرهها را پایین بکشند. H&M عذر خواست و تبلیغ را حذف کرد.
ستاره داوید روی لباس کودک
یک تیشرتی بچهگانه از برند پوشاک و زیورآلات "زارا" (ZARA) هم در سال ۲۰۱۴ جنجالی شد. این تیشرت راهراه شبیه به لباس زندانیان اردوگاههای مرگ نازیها بود. روی آن هم ستارهای زردرنگ کار شده بود؛ علامتی شبیه به آنچه در زمان نازیها به یهودیان تکلیف شده بود تا از دیگران متمایز شوند. زارا عذر خواست، تیشرت را از کلکسیون خود حذف کرد و اعلام کرد که از فیلمهای وسترن برای طراحی الهام گرفته است.
بوسه جعلی
"بنتون" ایتالیا هم مرتب با تبلیغات خود جنجالآفرینی میکند. این تولیدکننده پوشاک در سال ۲۰۱۱ در قالب کارزار "Unhate" تصویری مونتاژ شده از پاپ بندیکت شانزدهم، رهبر وقت کاتولیکهای جهان، و احمد محمد الطیب، امام جماعت مسجد الازهر مصر منتشر کرد که یکدیگر را روی لب میبوسیدند. در پی تهدید واتیکان به شکایت، بنتون تصویر یادشده را حذف کرد.
آنجا که جنجالآفرینی یک سنت است
جنجالآفرینی تبلیغاتی رفتهرفته به سنتی چند دههای در بنتون تبدیل شده است. این کمپانی در دهه ۱۹۹۰ میلادی تبلیغی منتشر کرد که در آن فردی مبتلا به ایدز در جمع خانواده در بستر مرگ دیده میشد؛ یا فردی که در خیابان به ضرب گلوله مافیا کشته شده و اعضای خانوادهاش سیاهپوش در کنار پیکر بیجانش نشستهاند. بنتون امروز به سراغ پناهجویان رفته است.
تجاریسازی فجایع انسانی
این تصویر که از کارزار تبلیغاتی بنتون هستند، نجات پناهجویان سرگردان در دریای مدیترانه با کشتی امدادی "اکواریوس" (Aquarius) را نشان میدهند. در میان پناهجویان زن و کودک هم دیده میشوند. سازمان امدادرسان "SOS Méditerranée" که فعالیت امدادگران آن در این تصاویر دیده میشود، به شدت از عکاسان و کمپانی بنتون انتقاد کرده است: اضطرار را هرگز نباید تجاریسازی کرد.