رنگها در جنبشهای اعتراضی
جلیقههای زرد، پیراهنهای سرخ، زنان سیاهپوش و پرچم رنگین کمان. رنگها در نزاعهای سیاسی نقش بسزایی دارند. آنها از مرزها عبور میکنند و به هویت ما راه مییابند. نگاهی به کاربرد و معنای رنگها در جنبشهای سیاسی.
جلیقه زردها
راه پیوستن به این جنبش ساده است: ابتدا یک جلیقه زردرنگ ایمنی به تن کنید. سپس در فیس بوک قراری بگذارید. پس از آن از خانه بیرون و به خیابان بروید. جنبش جلیقه زردها از لایههای اجتماعی مختلفی شکل گرفته است. این جنبش فاقد رهبری و تشکیلات است و پیرو هیچ حزبی هم نیست. جریانهای سیاسی چپ و راست افراطی در این جنبش مشارکت دارند و علیه طرحهای اصلاحی امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، با هم متحد شدهاند.
سرخ جامگان ...
در تایلند سرخجامگان برای مدتی در مرکز توجه جهان بودند. در اینجا جریانهای سیاسی گوناگون زیر چتر "اتحاد ملی دموکراتیک علیه دیکتاتوری" گرد هم آمدند. سرخجامگان هوادار نخست وزیر پیشین تایلند "تاکسین شیناواترا" بودند که در سال ۲۰۰۶ با یک کودتای نظامی از کار برکنار شد. این گروه طی فعالیتهایش تظاهرات بیشماری را سازماندهی کرد. سرخ محبوبترین رنگ عموم مردم در تایلند و نماد خورشید و آتش است.
... علیه زردپوشان
سرخجامگان زمان درازی در برابر زردجامگان مقاومت کردند؛ عمدتا در برابر محافظهکاران و لیبرالهایی که در مخالفت با سیاست دولت تاکسین با یکدیگر متحد شده بودند. اکثریت زردجامگان از هواداران بومیپول آدولیاده، نهمین پادشاه تایلند بودند که نمادش رنگ زرد بود، چون او در یک روز دوشنبه به دنیا آمده بود و نماد دوشنبه رنگ زرد است.
قدرت رنگ
رنگها براستی همیشه بیانگر قدرت و موقعیت سیاسی بودهاند. تا پایان قرون وسطا پوشیدن لباسهای سرخ یا بنفش تنها در انحصار مقامهای بالا بود، چون تولید این دو رنگ نه ساده بود و نه ارزان. قاعده استفاده از رنگها هنوز هم در کلیسا وجود دارد. برای نمونه کاردینالها با پوشیدن ردای سرخ موقعیت خود را از دیگران متمایز میکنند. عکس بالا مراسم انتخابات پاپ در سال ۲۰۰۳ را نشان میدهد.
انقلاب چتری
رنگها انسانها را با هم متحد میکنند و این اتحاد را در بیرون هم به نمایش میگذارند. این اتحاد تنها با رنگ و لباس بیان نمیشود. یک چتر هم میتواند نماد اتحاد باشد. در سال ۲۰۱۴ هزاران نفر در هنگ کنگ به خیابانها آمدند و برای آزادیهای بیشتر در این منطقه متعلق به چین تظاهرات کردند. چتر همراه آنان برای حفاظت در برابر تابش آفتاب و ریزش باران و نیز در برابر پرتاب گاز اشکآور و ضربه باطوم پلیس بود.
رنگ چترها
قرار بر این بود که شرکتکنندگان در گردهماییهای مختلف در هنگ کنگ با چترهای همرنگ و ترجیحا به رنگ زرد ظاهر شوند؛ رنگی که برای مردم این شهر نماد "نیت دوستانه" است. هدف این بود که معترضان از همگونی بیشتری برخوردار باشند و در عین حال از چتر به هنگام ریزش باران استفاده کنند. بر چترهای زرد رنگ عبارت چاپی "قدرت از آن مردم است" دیده میشد. این چترها برای خرید در بازار موجود بودند.
جنبش سبز
پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران در خردادماه ۱۳۸۸ در اکثر شهرهای ایران اعتراضات گستردهای در اعتراض به نتایج اعلامشده صورت گرفت. معترضان رهبری جمهوری اسلامی را متهم میکردند که محمود احمدینژاد را با تقلب در انتخابات در مقام خود ابقا کرده است. نماد این مخالفان رنگ یا شال سبز بود. نیروهای امنیتی معترضان را وحشیانه سرکوب کردند. در جریان این جنبش بسیاری کشته و هزاران نفر دستگیر شدند.
مادران روسری سپید
روسری سپید نماد آنان است؛ نماد مادرانی که از سال ۱۹۷۷ بدینسو همواره در میدان مایو در شهر بوئنوس آیرس گرد هم میآیند. آنان از نظامیان پیشین و هم اکنون از مقامهای رسمی دولت آرژانتین جویای سرنوشت فرزندان مفقودشده خود هستند. در دوران دیکتاتوری نظامی در آرژانتین حدود ۱۵ هزار نفر "ناپدید شدند"؛ گمشدگانی که دستگیر و شکنجه شدند و سرانجام به قتل رسیدند.
زنان سیاهپوش
تاریخچه جنبش زنان سیاهپوش به جریان انتقاضه اول در آغاز سال ۱۹۸۸ در اورشلیم بازمیگردد؛ زمانی که زنان سیاهپوش اسراییلی و فلسطینی در تظاهراتی آرام و بیصدا علیه اشغال سرزمینهای فلسطینی توسط اسراییل شرکت کردند. سنت اعتراض در سکوت توسط بسیاری از زنان در دیگر کشورها نیز پذیرفته شد. مانند تظاهرات آرام زنان سیاهپوش در بلگراد در سال ۲۰۱۳ در اعتراض به حمله ارتش یوگسلاوی به کرواسی در سال ۱۹۹۱.
پرچم سرخ
برای قرنها رنگ سرخ رنگ حاکمان بود. اما این امر با کلاه قرمزرنگ ژاکوبینها، گروهی از انقلابیون فرانسوی، تغییر کرد و به یکی از مهمترین نشانههای انقلاب فرانسه تبدیل گشت. زمان زیادی لازم نبود تا کلاه سرخ تبدیل به پرچم سرخ شود. رنگ سرخ بدل به نماد رهایی شد و شاخصی برای تجمعات سوسیال دموکراتها، سوسیالیستها و احزاب کمونیست. برای نمونه عکس بالا تصویرگر رژه اول ماه مه در سال ۱۹۷۱ در مسکو است.
سیاهجامگان یا قهوهایجامگان
فاشیستها برای مقابله با سرخی پرچم مبارزات جنبشهای کارگری پیراهن سیاه به تن میکردند. یا پیراهن قهوهای رنگ میپوشیدند که شاخص نیروهای شبه نظامی ناسیونال سوسیالیستها در کشور آلمان بود. نقش این لباسها بسیار بیش از یک اونیفورم ساده بوده است. با چنین پوششهایی فردیت از بین میرفت. امروزه معمولا "سیاه" در زبان رایج سیاسی برای محافظهکاران به کار گرفته میشود.
رنگ بنفش
بنفش رنگ جنبش زنان است، زیرا این رنگ از آمیزش دو رنگ صورتی (برای دختران) و آبی آسمانی (برای پسران) به وجود میآید؛ بهترین نماد برای برابری جنسیتی. اما با انتشار کتاب "رنگ بنفش" اثر آلیس واکر بود که این رنگ در ادبیات معنا گرفت. موضوع کتاب داستان یک زن آفریقایی-آمریکایی است که خود را از بند ستم آزاد میکند.
پرچم رنگین کمان
پرچم رنگین کمان، مثل رنگهای گوناگونش، گروهها و سازمانهای بسیاری را به زیر چتر خود گرفته است. از جنبشهای بینالمللی صلح گرفته تا دگرباشان جنسی یا حامیان سازمان محیط زیست "صلح سبز". رنگین کمان نماد بیداری، تغییر، مدارا و صلح است. این نماد قدیمیتر از آن است که بسیاری فکر میکنند. حتی در زمان جنگ دهقانان در کشور آلمان در سال ۱۵۲۵ این پرچم در اهتزاز بود.