اجلاس رهبران احزاب عراق در اربیل

برای اولین بار پس از انتخابات پارلمانی در ماه مارس گذشته، رهبران احزاب عمده عراق در اربیل، مرکز منطقه خودمختار کردستان عراق گرد هم آمده‌اند تا راهی برای پایان دادن به بن‌بست سیاسی کشور پیدا کنند. هنوز معلوم نیست که این گردهمایی تا چه اندازه با موفقیت همراه خواهد شد.

جلسه اربیل که به دعوت مسعود بارزانی، رهبر منطقه خودمختار کردستان عراق از روز دوشنبه، ۸ نوامبر برگزار شده دو روز به طول خواهد انجامید. دراین جلسه قرار است پیشنهاد بارزانی برای توافق بر سر یک دولت جدید مورد بررسی قرار گیرد.

در انتخابات ماه مارس هیچکدام از ائتلاف‌های اصلی عراق نتوانستند اکثریت مطلق را به دست آورند. از آن زمان تا کنون به ویژه ائتلاف "العراقیه" به رهبری ایاد علاوی و ائتلاف "دولت قانون" به رهبری نوری المالکی، نخست‌وزیر کنونی عراق بر سر کسب مقام نخست‌وزیری با هم رقابت می‌کنند و حاضر به همکاری با یکدیگر نیستند.

العراقیه که در ترکیب مجلس جدید دو کرسی بیشتر از ائتلاف المالکی دارد بیشتر سنی‌ها و سکولارهای عراق را نمایندگی می‌کند. ائتلاف "دولت قانون" دارای گرایش‌های شیعی و ملی‌گرایانه است. نظر و گرایش ائتلاف دیگر شیعیان عراق، موسوم به "ائتلاف ملی" و کردهای عراق که مقام سوم و چهارم را در کسب کرسی‌های مجلس دارند نیز، نقشی مهم در شکل‌گیری دولت جدید بازی می‌کند.

پیشنهاد مورد بحث

پیشنهاد مسعود بارزانی ناظر بر باقی ماندن مقام ریاست جمهوری در اختیار کردهاست، نخست‌وزیری را به دو ائتلاف شیعه وامی‌گذارد و ریاست مجلس را به ائتلاف العراقیه می‌دهد.

قبول این پیشنهاد از سوی همه‌ی طرف‌ها با شک و تردیدهایی روبروست. از یک سو احزاب شیعه‌ی گردآمده در "ائتلاف ملی" با نخست‌وزیر المالکی موافق نیستند. آنها از کسب این مقام توسط فردی مانند عادل عبدالمهدی حمایت می‌کنند که از رهبران مجلس اعلای اسلامی عراق است. از دیگر سو، هنوز معلوم نیست که ائتلاف العراقیه صرفاَ با ریاست مجلس راضی شود.

ایاد علاوی، رهبر العراقیه در سخنرانی افتتاحیه خود که به طور مستقیم از تلویزیون عراق پخش می‌شد، خواست اصلاح قانون اساسی را مطرح کرد. در این اصلاح احتمالاَ باید تصریح شود که نخست‌وزیری حق خدشه‌ناپذیر ائتلاف پیروز در انتخابات است.

در حال حاضر به دلیل ابهام قانون اساسی عراق، دادگاه قانون اساسی این کشور رای داده است که مقام نخست‌وزیری می‌تواند از آن ائتلافی باشد که بیشترین متحد را در میان احزاب درون پارلمان پیدا کند، هر چند که آن ائتلاف فراکسیون مسلط در مجلس نباشد. تقاضای علاوی با مخالفت المالکی روبرو شده است. او شرط هرگونه همکاری با ائتلاف‌های دیگر را پایبندی به قانون موجود اعلام کرده است.

فشار آمریکا برای تسریع در تشکیل دولت

در این میان، آمریکا نیز ازاحزاب عراقی خواسته است که هر چه سریع‌تر یک دولت وحدت ملی در این کشور را تشکیل دهند تا خلاء قدرتی که در پی انتخابات ۸ ماه پیش به وجود آمده پایان یابد. هیلاری کلینتون صبح روز دوشنبه (۸ نوامبر / ۱۷ آبان)، در جریان دیدار از استرالیا با تصریح در مورد خواست یادشده، بر ضرورت مشارکت ‌دادن همه‌ی احزاب عراق در دولت تأکید کرد.

دولت آمریکا نگران آن است که العراقیه، به عنوان بزرگترین ائتلاف درون مجلس، ازقدرت دور بماند و خشم سنی‌ها بیش از پیش برانگیخته شود. واشنگتن بیم دارد که چنین روندی تقویت گروه‌های شورشی وابسته به جریان‌های افراطی سنی را در پی داشته باشد.

ادامه خشونت بر بستر خلاء سیاسی

بسیاری از ناظران سیاسی ادامه‌ی خشونت‌ها در عراق را به شدت متاثر ازدخالت کشورهای همسایه در امور داخلی این کشور می‌دانند. آنها همچنین ادامه خشونت در عراق را پیامد بن‌بست سیاسی در این کشور و عدم وجود یک دولت کارآمد تلقی می‌کنند.

ظرف هفته‌های اخیر عراق یکی از خونین‌ترین دوره‌های پس از سقوط صدام حسین را از سرگذرانده است. روز دوشنبه (۸ نوامبر / ۱۷ آبان)، در زمانی که جلسه رهبران احزاب عمده‌ی این کشور در اربیل جریان داشت، انفجار بمب در کربلا جان ۱۰ نفر را گرفت و ۳۸ نفر را مجروح کرد. اکثر این قربانیان و مجروحان زائران ایرانی بودند.

FW/DK